Spis treści:
Kurowate
Bażantowate, kurowate (Phasianidae) to rodzina ptaków z rzędu kuraków (grzebiących). Rodzina ta liczy dziś 54 rodzajów i 205 gatunków, z czego w Polsce 7 gatunki ptaków dziko żyjące.
Zwykle samce są barwnie upierzone, z metalicznym połyskiem. Samice mają barwy ochronne. Często na głowie występują obszary nieupierzone, w postaci grzebienia, dzwonka, róży lub zausznika o różnych barwach.
Zasadniczo wyróżniamy cztery grupy kurowatych:
- przepióry,
- przepiórki,
- kuropatwy,
- bażanty.
Trwa dyskusja nad utworzeniem z grupy przepiór odrębnej rodziny i klasyfikacją pozostałych grup.
Występowanie i środowisko
Występują na całym świecie poza Antarktydą. Zajmują różnorodne środowiska: od otwartych po lasy równikowe.
Tryb życia i zachowanie
Są szybkimi biegaczami i słabo latają. Są ociężałe.
Rozmnażanie
W okresie godów samce zwykle tokują. Gnieżdżą się na ziemi, tragopany na drzewach. Na ziemi gniazdo to zwykłe zagłębienie, czasem wysłane trawą. Liczba jaj: 2-14 o masie 4,8-112 g. Samica wysiaduje jaja przez 16-28 dni. Pisklęta są zagniazdownikami.
Pożywienie
Zjadają pokarm pochodzenia roślinnego, ale także, szczególnie okresowo, bezkręgowce. Pokarm wyszukują poprzez rozgrzebywanie palcami nóg podłoża.
Ochrona i zagrożenia
Niektóre gatunki kuraków udomowiono. Mają ogromne znaczenie gospodarcze dla człowieka. To dej właśnie rodziny należy udomowiony 5000 lat temu przodek kury domowej. Krytycznie zagrożone są frankolin blady, przepiór białolicy i przepiórecznik. Osiem gatunków jest zagrożonych, 36 narażonych.
Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)
Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.
Ciekawostki
Kury pod względem liczebności przewyższają populację ludzi czterokrotnie.
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:
- cietrzew (zwyczajny) (Lyrurus tetrix) PL
- głuszec (zwyczajny) (Tetrao urogallus) PL
- jarząbek (zwyczajny) (Tetrastes bonasia) PL
- kuropatwa (zwyczajna) (Perdix perdix) PL
- przepiórka (zwyczajna) (Coturnix coturnix) PL
- argus malajski (Argusianus argus)
- bankiwa (Gallus gallus)
- bażant diamentowy (Chrysolophus amherstiae)
- bażant królewski (Syrmaticus reevesii)
- bażant złocisty (Chrysolophus pictus)
- bezszpon (Rollulus rouloul)
- borowiak kanadyjski (Canachites canadensis)
- borowiak syberyjski (Falcipennis falcipennis)
- borowiak złotobrewy (Dendragapus obscurus)
- cieciornik (Bonasa umbellus)
- frankolin chiński (Francolinus pintadeanus)
- frankolin indyjski (Francolinus pondicerianus)
- frankolin jasnogłowy (Peliperdix coqui)
- frankolin obrożny (Francolinus francolinus)
- góropatwa arabska (Alectoris melanocephala)
- góropatwa azjatycka (Alectoris chukar)
- góropatwa berberyjska (Alectoris barbara)
- góropatwa skalna (Alectoris graeca)
- indyk (zwyczajny) (Meleagris gallopavo)
- indyk pawi (Meleagris ocellata)
- kiściec czarny (Lophura inornata)
- kiściec nepalski (Lophura leucomelanos)
- kiściec srebrzysty (Lophura nycthemera)
- kiściec syjamski (Lophura diardi)
- kiściec tajwański (Lophura swinhoii)
- kur cejloński (Gallus lafayettii)
- kuropatwiak siwogłowy (Galloperdix lunulata)
- kuropatwokur (Tropicoperdix charltonii)
- olśniak himalajski (Lophophorus impejanus)
- pardwa białosterna (Lagopus leucura)
- pardwa górska (Lagopus muta)
- paw indyjski (Pavo cristatus)
- paw kongijski (Afropavo congensis)
- paw złoty (Pavo muticus)
- preriokur bażanci (Tympanuchus phasianellus)
- przepiórka chińska (Excalfactoria chinensis)
- przepiórka indyjska (Coturnix coromandelica)
- przepiórka japońska (Coturnix japonica)
- przepiórka madagaskarska (Margaroperdix madagarensis)
- przepiórka pstra (Coturnix delegorguei)
- pstropiór płowy (Arborophila brunneopectus)
- szponiastonóg brunatny (Pternistis swainsonii)
- szponiastonóg czerwonogardły (Pternistis afer)
- szponiastonóg krasnodzioby (Pternistis adspersus)
- szponiastonóg natalski (Pternistis natalensis)
- szponiastonóg przylądkowy (Pternistis capensis)
- szponiastonóg żółtogardły (Pternistis leucoscepus)
- tragopan czerwony (Tragopan satyra)
- tragopan modrolicy (Tragopan temminckii)
- ułar tybetański (Tetraogallus tibetanus)
- uszak brunatny (Crossoptilon mantchuricum)
- uszak siwy (Crossoptilon auritum)
- kura domowa (Gallus gallus domesticus) PL - hodowla
- bażant (zwyczajny) (Phasianus colchicus) PL - wtórnie
- pardwa mszarna (Lagopus lagopus) PL - obserwacje dawne
Inne gatunki
- góropatwa chińska (Alectoris magna)
- góropatwa czarnogardła (Alectoris philbyi)
- góropatwa czerwona (Alectoris rufa)
- kuropatewka piaskowa (Ammoperdix griseogularis)
- kuropatewka pustynna (Ammoperdix heyi)
- przepiórka nowogwinejska (Anurophasis monorthonyx)
- pstropiór maskowy (Arborophila ardens)
- pstropiór czarnogardły (Arborophila atrogularis)
- pstropiór ciemnogrzbiety (Arborophila cambodiana)
- pstropiór białowąsy (Arborophila campbelli)
- pstropiór tajwański (Arborophila crudigularis)
- pstropiór wietnamski (Arborophila davidi)
- pstropiór białoczelny (Arborophila gingica)
- pstropiór ciemnoboczny (Arborophila hyperythra)
- pstropiór jawajski (Arborophila javanica)
- pstropiór rdzawoszyi (Arborophila mandellii)
- pstropiór białouchy (Arborophila orientalis)
- pstropiór rdzawopierśny (Arborophila rolli)
- pstropiór czerwonodzioby (Arborophila rubrirostris)
- pstropiór syczuański (Arborophila rufipectus)
- pstropiór rdzawogardły (Arborophila rufogularis)
- pstropiór sumatrzański (Arborophila sumatrana)
- pstropiór obrożny (Arborophila torqueola)
- bambusówka górska (Bambusicola fytchii)
- bambusówka chińska (Bambusicola thoracicus)
- rdzawopiór (Caloperdix oculeus)
- bażant himalajski (Catreus wallichii)
- preriokur wyżynny (Centrocercus minimus)
- preriokur ostrosterny (Centrocercus urophasianus)
- przepiórka nowozelandzka (Coturnix novaezelandiae)
- przepiórka rudogardła (Coturnix pectoralis)
- uszak biały (Crossoptilon crossoptilon)
- uszak popielaty (Crossoptilon harmani)
- borowiak żółtogardły (Dendragapus fuliginosus)
- frankolin czubaty (Dendroperdix sephaena)
- przepiórka modra (Excalfactoria adansonii)
- frankolin bagienny (Francolinus gularis)
- frankolin malowany (Francolinus pictus)
- kuropatwiak cejloński (Galloperdix bicalcarata)
- kuropatwiak rdzawy (Galloperdix spadicea)
- kur siwy (Gallus sonneratii)
- kur zielony (Gallus varius)
- szkarłatnik (Haematortyx sanguiniceps)
- kuropatnik (Ithaginis cruentus)
- śnieżnik (Lerwa lerwa)
- olśniak zielonosterny (Lophophorus lhuysii)
- olśniak białosterny (Lophophorus sclateri)
- kiściec modrolicy (Lophura bulweri)
- kiściec annamski (Lophura edwardsi)
- kiściec żółtosterny (Lophura erythrophthalma)
- kiściec ognisty (Lophura ignita)
- kiściec czerwonogrzbiety (Lophura rufa)
- cietrzew kaukaski (Lyrurus mlokosiewiczi)
- czarnopiór (Melanoperdix niger)
- przepiórecznik (Ophrysia superciliosa)
- frankolin białogardły (Peliperdix albogularis)
- frankolin czarnogardły (Peliperdix lathami)
- frankolin jarzębaty (Peliperdix schlegelii)
- przepióreczka skalna (Perdicula argoondah)
- przepióreczka dżunglowa (Perdicula asiatica)
- przepióreczka czerwonodzioba (Perdicula erythrorhyncha)
- przepióreczka ciemna (Perdicula manipurensis)
- kuropatwa wschodnia (Perdix dauurica)
- kuropatwa tybetańska (Perdix hodgsoniae)
- bażant pstry (Phasianus versicolor)
- wieloszpon szary (Polyplectron bicalcaratum)
- wieloszpon brązowy (Polyplectron chalcurum)
- wieloszpon wietnamski (Polyplectron germaini)
- wieloszpon rdzawogrzbiety (Polyplectron inopinatum)
- wieloszpon hajnański (Polyplectron katsumatae)
- wieloszpon pawi (Polyplectron malacense)
- wieloszpon lśniący (Polyplectron napoleonis)
- wieloszpon białobrody (Polyplectron schleiermacheri)
- szponiastonóg brązowouchy (Pternistis ahantensis)
- szponiastonóg zbrojny (Pternistis bicalcaratus)
- szponiastonóg kameruński (Pternistis camerunensis)
- szponiastonóg etiopski (Pternistis castaneicollis)
- szponiastonóg pstry (Pternistis clappertoni)
- szponiastonóg brązowogłowy (Pternistis erckelii)
- szponiastonóg rudoplamy (Pternistis griseostriatus)
- szponiastonóg namibijski (Pternistis hartlaubi)
- szponiastonóg czerwonooki (Pternistis harwoodi)
- szponiastonóg nadobny (Pternistis hildebrandti)
- szponiastonóg żółtodzioby (Pternistis icterorhynchus)
- szponiastonóg kenijski (Pternistis jacksoni)
- szponiastonóg ciemny (Pternistis nobilis)
- szponiastonóg jałowcowy (Pternistis ochropectus)
- szponiastonóg smugowany (Pternistis rufopictus)
- szponiastonóg łuskowany (Pternistis squamatus)
- szponiastonóg angolski (Pternistis swierstrai)
- kuroczub (Pucrasia macrolopha)
- argus czubaty (Rheinardia ocellata)
- dżunglokur białobrzuchy (Rhizothera dulitensis)
- dżunglokur długodzioby (Rhizothera longirostris)
- frankolin szaroskrzydły (Scleroptila afra)
- frankolin rdzawobrzuchy (Scleroptila elgonensis)
- frankolin rdzawolicy (Scleroptila finschi)
- frankolin akacjowy (Scleroptila gutturalis)
- frankolin rudoskrzydły (Scleroptila levaillantii)
- frankolin górski (Scleroptila psilolaema)
- frankolin rdzawoboczny (Scleroptila shelleyi)
- frankolin zebroszyi (Scleroptila streptophora)
- przepiórka błotna (Synoicus ypsilophorus)
- bażant kasztanowaty (Syrmaticus ellioti)
- bażant birmański (Syrmaticus humiae)
- bażant tajwański (Syrmaticus mikado)
- bażant japoński (Syrmaticus soemmerringii)
- głuszec czarnodzioby (Tetrao urogalloides)
- ułar ałtajski (Tetraogallus altaicus)
- ułar kaspijski (Tetraogallus caspius)
- ułar kaukaski (Tetraogallus caucasicus)
- ułar himalajski (Tetraogallus himalayensis)
- górak rudogardły (Tetraophasis obscurus)
- górak płowogardły (Tetraophasis szechenyii)
- jarząbek chiński (Tetrastes sewerzowi)
- tragopan żółtolicy (Tragopan blythii)
- tragopan plamisty (Tragopan caboti)
- tragopan rudolicy (Tragopan melanocephalus)
- preriokur dwuczuby (Tympanuchus cupido)
- preriokur mały (Tympanuchus pallidicinctus)
- rdzawobród (Xenoperdix udzungwensis)
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | Trwa okres lęgowy bażanta. | ||||||||||
| ◂ | ▸ | ◂ | ▸ | Trwają najbardziej intensywne toki cietrzewi. | ||||||||
| ◂ | ▸ | Trwa okres lęgowy głuszca. | ||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Możliwość obserwacji jarząbka w Polsce. |
| ◂ | ● | ▸ | W tym okresie samica jarząbka znosi jaja. | |||||||||
| ◂ | ▸ | Jarząbek tokuje. Toki są bardzo ciche. Samiec rozkłada przed samicą skrzydła i ogon, stroszy czubek i pogwizduje. | ||||||||||
| ● | Jarząbek zaczyna walczyć o swoje terytoria lęgowe. | |||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania w Polsce kuropatwy. |
| ● | ● | Samica kuropatwy znosi jaja. | ||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania w Polsce przepiórki zwyczajnej. | |||||
| ● | ● | ● | Okres rozrodu przepiórki zwyczajnej. |
Oznaczenia
Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.
Występowanie w Polsce
Liczebność
Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).
Status
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/
© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-52
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-05