Ciekawostki o ptakach
Największe i najmniejsze
Struś to największy żyjący dziś ptak na świecie. Jest także najszybciej biegającym ptakiem. Emu to drugi największy żyjący dziś ptak na świecie.
Najmniejszymi ptakami na świecie są kolibry. To jednocześnie najmniejsze zwierzęta stałocieplne na świecie. W Polsce najmniejszy jest mysikrólik i zniczek.
Niektóre ptaki znoszą ogromne jaja. Samica kiwi może znieść jajo o masie równej aż 1/4 masy jej ciała. Największym jajem na świecie są jaja strusia. Mają masę do półtora kilograma i objętość kilkudziesięciu kurzych jaj.
Największe stada w Europie tworzy szpak zwyczajny i jer.
Jeden z najbarwniejszych ptaków Polski to gatunki z rodziny kraskowatych.
Najliczniejszą sową w Polsce jest puszczyk.
Największą z sów jest puchacz, żyjący także nielicznie w naszym kraju.
Najcięższym ptakiem europejskim jest drop (samiec).
Najwyższe latające ptaki na świecie to żurawie.
Najmniejszy ptak z rodziny kondorów to sępnik czarny. Jest jednocześnie najliczniejszym ptakiem drapieżnym na półkuli zachodniej. Z kolei kondor wielki jest największym przedstawicielem tej rodziny ptaków.
Petrele mają jeden z największych obszarów występowania na świecie.
Największy perkoz w naszym kraju to perkoz dwuczuby.
Emu potrafi biegać z prędkością 50 km/h.
Struś może osiągnąć w sprincie prędkość 70 km/h.
Czerwonaki i szczudłaki mają najdłuższe nogi w stosunku do pozostałych wymiarów ciała ze wszystkich ptaków.
Młode hoacyny mają rozbudowane pierwszy i drugi palec kończyny przedniej (skrzydła) z długimi pazurami, które pozwalają wspinać się po gałęziach jak praptakowi. Potem pazury odpadają, a mimo to dorosłe osobniki pomagają sobie skrzydłami we wspinaczce.
Dzięcioł czarny to największy dzięcioł występujący na terenie Polski.
Przepiórka zwyczajna, to najmniejszy przedstawiciel rzędu grzebiących, żyjący w Polsce.
Najmniejszą sową w Polsce jest sóweczka. Jest wielkości szpaka.
Lot ptaków
Kolibry to jedne z najbardziej wytrawnych lotników. Mają zdolność lotu pionowego i do tyłu, zawisania w powietrzu. Niektóre gatunki krótkonogich potrafią spać w powietrzu. W powietrzu odbywa się także kopulacja.
Gęsi indyjskie potrafią przelecieć nad Himalajami na wysokości 10 000 m n.p.m. To niezwykły wyczyn.
Najcięższymi morskimi ptakami latającymi są pelikany.
Fregaty to duże ptaki i większość swojego życia spędzają w powietrzu.
Rybitwa popielata odbywa prawdopodobnie najdłuższą wędrówkę ze wszystkich ptaków. W ciągu jednego roku ptak ten może pokonać 35 000 km.
Inne fakty
Wytrzymałość pingwinów na głód jest zdumiewająca. Podczas lęgów pingwiny są zdolne do kilkumiesięcznej głodówki. Pingwin cesarski może nie przyjmować pokarmu przez 115 dni. Traci wówczas połowę masy swojego ciała.
Wbrew ogólnemu przekonaniu struś wcale nie chowa głowy w piasek.
Nury to najlepiej nurkujące ptaki na świecie.
Gołębie mają zdumiewającą zdolność powrotu do domu nawet z bardzo oddalonych miejsc. Ptaki te kierują się prawdopodobnie położeniem słońca, księżyca i gwiazd na niebie. Prawdopodobnie gołębie potrafią wykorzystywać także pole magnetyczne ziemi. Istnieje teoria, że w procesie odnajdywania drogi bierze udział także zmysł węchu.
W obecności sów w dzień inne ptaki stają się bardzo agresywne, hałasują i atakują.
Kraskowate to najbarwniejsze ptaki, jakie występują w naszym kraju.
Młode remizy po opuszczeniu gniazda wracają do niego na noc. Rzadko spotyka się takie zjawisko wśród europejskich ptaków. Gniazda remizów są tak misterne i wytrzymałe, że niektóre afrykańskie plemiona używają ich jako torebki na drobiazgi.
Rzadko u nas spotykany grubodziób ma tak niezwykle mocny dziób, że potrafi rozłupać pestki wiśni, czereśni a nawet śliwy.
Jedynymi ptakami potrafiącymi chodzić po drzewach pionowo w dół są kowaliki.
U turaka fioletowego w ubarwieniu skrzydeł występują nie występujące gdzie indziej w świecie przyrody barwniki.
Czasami ptaki przez określony czas tracą zdolność lotu. Podczas pierzenia się, żuraw mandżurski traci wszystkie lotki i na 5-6 tygodni traci możliwość wzniesienia się w powietrze.
Udomowienie kura bankiwa miało miejsce już w II tysiącleciu p.n.e. na Półwyspie Indyjskim. W Polsce w Biskupinie kury hodowano już w roku 500 p.n.e. Ówczesne kury prawdopodobnie lepiej latały. Dziś kura domowa jest najliczniejszym ptakiem użytkowym świata.
Pardwa górska potrafi wykopać w śniegu tunele noclegowe o długości nawet 1 m. Potrafi z lotu także wbić się w grubą warstwę śniegu i tam zagrzebać się na noc.
Zimowiska trzmielojadów są najbardziej odległe ze wszystkich gatunków rodzimych ptaków drapieżnych.
Sęp kasztanowy trawi kości dużych kręgowców.
Czasem silniejsze pisklę orła stepowego zjada słabsze.
Niektóre fulmary odstraszają intruzów z pobliża gniazda, plując lub wymiotując celnie cuchnącą, oleistą cieczą.
Pióra faetonów mają świetne właściwości wodoodporne. Ptaki te mogą stale przebywać dzięki temu na otwartym morzu.
Wężówki mają specjalną budowę kręgów szyjnych, która umożliwia bardzo szybki ruch głową w kierunku ryby, ale także w kierunku napastnika czy nieuważnego człowieka. Napastnik może w ten sposób stracić oko!
Perkołyski pod skrzydłami mają specjalne torby stworzone z fałdów skórnych, w których noszą swoje pisklęta (prawdopodobnie tylko samce), nawet podczas lotów.
Dorosłe osobniki niektórych siewkowatych udają ranne w celu zmylenia drapieżnika i odwrócenia jego uwagi od gniazda.
W powietrzu alki sterują nogami.
Alki mogą nurkować na głębokość nawet 210 m!
Większą część swego życia jerzyki spędzają w powietrzu. Nie są one w ogóle przystosowane do poruszania się powierzchni po ziemi. Tuż po opuszczeniu gniazda jerzyki mogą do pierwszych lęgów przebywać cały czas w powietrzu! To aż dwa lata i pokonać nieprzerwanie dystans pół miliona kilometrów! W tym czasie w powietrzu śpią, jedzą, odpoczywają, a nawet kopulują. Do opuszczenia przestworzy zmusza je okres lęgowy.
Podczas chłodów i niepogody rodzice wyrzucają nadmiar jaj. Pisklęta mogą przechodzić nawet kilkudniową głodówkę, podczas której są w stanie utracić 50% masy ciała. Wpadają też w odrętwienie i obniżają znacznie temperaturę ciała.
Niektóre gatunki gniazdują za ścianami wodospadów!
Tańce godowe gorzyków należą do najciekawszych w świecie ptaków.
Cudowronki to najpiękniej i najbarwniej upierzone ptaki na świecie. Niektóre pióra są przekształcone w twory drutowate, wychodzące z głowy lub ogona.
Pluszcz to jedyny polski ptak śpiewający, który nurkuje.
Pluszcze są bardzo odporne na mróz. Ptak ten może przeżyć temperaturę -45°C.
Uderzenia dziobem dzięcioła czarnego w drzewo mogą odgłosem przypominać uderzenia siekiery. Wykucie dziupli zajmuje ptakom od 14 do 28 dni. Częstotliwość kucia sięga 100 razy na minutę.
Czubatka samodzielnie potrafi wykuć sobie dziuplę w spróchniałym drzewie.
Rozmnażanie
Niektóre gatunki naszych krajowych ptaków mają sezon lęgowy w największe mrozy. Mowa tutaj o krzyżodziobie świerkowym. Jest to związane z dostępnością pokarmu, jakim są nasiona szyszek świerkowych, o które najłatwiej właśnie w okresie od grudnia do marca.
Gdy dziupla jest za duża, samica kowalika zalepia ją gliną. Zdarza się, że gliniastą ochronę niszczą dzięcioły i wynoszą z gniazda pisklęta. Zdarza się, że gdy dziuplę zajmie inny ptak, wówczas kowalik zamurowuje wysiadującego jaja ptaka w dziupli.
Niektóre gatunki ptaków (w Europie tylko dwa: kukułka zwyczajna i kukułka czubata) uprawiają pasożytnictwo gniazdowe. Samica podmienia jajo gospodarza na swoje. Zwykle pisklę kukułki wykluwa się jako pierwsze i w czasie 2-4 dni pozbywa się jaj lub piskląt gospodarza, wypychając je z gniazda. Pisklę nie ma kontaktu ze swoimi rodzicami, a mimo to wie, że jesienią musi odlecieć do Afryki i wie jak tam trafić! U naszej kukułki obserwujemy także rzadkie zjawisko wśród ptaków - poliandrię.
Tańce godowe żurawi mandżurskich należą do najpiękniejszych spektakli przyrody na świecie.
Ptak ten ma zwyczaj udawać stosunek płciowy, który ma miejsce dopiero po ukończeniu gniazda.
Waruga lubi przyozdobić swoje gniazdo różnymi drobiazgami. Mogą to być kości lub ceramika albo cokolwiek innego.
Nogale, to wyjątkowe ptaki pod względem inkubacji. Wykorzystują naturalne źródła ciepła do ogrzewania jaj. Jest to energia słoneczna, geotermalna lub pochodząca z fermentacji. W ostatnim przypadku ptaki budują specjalne inkubatory, w których są w stanie regulować dość precyzyjnie temperaturę. Jaja nogali nie mają komory powietrznej, co zmusza pisklęta do gwałtownego wydostania się z jaja. Potem pisklęta pokonują jeszcze warstwę ziemi, nawet metrowej wysokości. Wydostanie się z inkubatora może trwać nawet kilka dni. Potem pisklę musi samo zadbać o wodę i wyżywienie, ochronę i ciepło.
Bekaśnice budują dwa gniazda i oba są podczas okresu lęgowego wykorzystywane na różnym etapie rozwoju potomstwa.
Przepiórniki to ptaki o odwróconej roli płci. Samice są większe i jaskrawiej ubarwione, bronią też swoich terenów, walcząc z samcami. Pisklętami opiekuje się samiec.
Strzyżyk błotny potrafi zbudować podczas jednego sezonu lęgowego nawet 35 gniazd!
W gnieździe raniuszka można znaleźć nawet 2000 piór!
Już po 6-7 tygodniach życia przepiórki mogą przystępować do rozrodu. Jaja z jednego zniesienia mogą ważyć tyle ile waży samica.
Inteligencja ptaków
Papugi mogą nie tylko uczyć się pojedynczych słów, ale z powodzeniem może łączyć je w zdania, może używać nawet negacji oraz samodzielnie uczyć się nowych wyrażeń. Wiele innych ptaków potrafi naśladować dźwięki lub melodie. Należą do nich nasze rodzime szpaki, kosy i gile potrafią powtórzyć zagwizdane melodie. Najlepszym jednak mówcą wśród wszystkich ptaków jest gwarek. To ten właśnie ptak najlepiej naśladuje mowę ludzką.
W 1929 roku sikory w miejscowości Southampton w Anglii nauczyły się zdejmować kapsle z butelek od mleka i spijać śmietanę. Niedługo potem tę umiejętność nabyły wszystkie sikory w Anglii.
Samce altanników są największymi artystami w świecie zwierząt. Wznoszą wspaniałe konstrukcje, przyozdabiając je kolorowymi owocami, jagodami lub grzybami, kolorowymi dodatkami nienaturalnego pochodzenia. Czasem nawet konstrukcje te malują naturalnymi barwnikami za pomocą "pędzla" trzymanego w dziobie. Ptaki, które budują altanki mają większy mózg. Przypisuje się im większą inteligencję, a nawet zmysł estetyczny.
Badania wykazały, że kawki potrafią liczyć do siedmiu! Instynktownie rozpoznają wielkość zbioru.
Śpiew ptaków
Drozdowate mogą wydawać jednocześnie kilka dźwięków o różnej wysokości. To najlepsi śpiewacy w świecie ptaków.
Dźwięki wydawane przez penelopy i grdacze z rodziny czubaczy należą do najgłośniejszych odgłosów w świecie ptaków.
Ptasia stołówka
Dzierzba gąsiorek swoją zdobycz nabija na ostre gałązki lub kolce krzewów. Pokarm jest w ten sposób rozczłonkowywany lub czeka na gorsze czasy, na przykład deszczowe dni. Obcowania z cierniami uczą się pisklęta niemalże od razu po wykluciu.
Żołna zjada osy i pszczoły. Doskonale przy tym rozpoznaje owady jadowite. Osy podobne tylko do jadowitych ptak ten połyka natychmiast, tym jadowitym najpierw miażdży odwłok, odcina go i dopiero wówczas połyka ofiarę.
Flamingi karmią młode mleczkiem ptasim, wydzieliną z wola, która zawiera dużo białka. Podobnie karmią młode jeszcze tylko gołębie.
Perkoz dwuczuby jada własne pióra i karmi nimi młode.
Brzytwodzioby wykształciły jeden z bardziej niezwykłych sposobów polowania. Przecinają podczas lotu taflę wody długim dziobem, natrafiając na ofiarę. Skuteczność takiego polowania wynosi nawet 2 ryby na minutę!
Fregaty uprawiają jawne piractwo, zmuszając inne morskie ptaki, głównie głuptaki, do zwymiotowania pokarmu. Odbierają też budulec na gniazdo.
Płatkonogi żerują w zadziwiający sposób. Wykonują szybkie ruchy obrotowe, tworzące wir wodny. Nagle zatrzymują się i chwytają zdobycz, która dzięki takiemu działaniu wypływa na powierzchnię.
Pijawnik, gatunek należący do rodziny żwirowcowatych, jest czyścicielem afrykańskich krokodyli ze skórnych pasożytów. Wbrew powszechnym sądom nie wyjada resztek pokarmu z paszczy krokodyli.
Pochwodzioby mają odrażającą dietę. Zjadają odpadki, martwe foczki, łożyska i błony płodowe fok, zwymiotowany pokarm pingwinów, odchody a nawet własne pisklęta!
Hoacyn ma rozwinięty początkowy układ trawienny w postaci dużego wola, które stanowi 25% masy ptaka. Tu pokarm roślinny jest rozdrabniany i wstępnie trawiony przy pomocy symbiotycznych mikroorganizmów, trochę jak u krowy. Rozrost tego odcinka spowodował redukcję mięśni piersiowych. Ptak bardzo długo trawi pokarm.
Gadożer poluje na żmiję zygzakowatą, chociaż nie jest odporny na jej jad!
Włochatka polega głównie na słuchu. Odgłos poruszającej się myszy może usłyszeć z odległości nawet 60 m! Gdy pokarmu jest mało tylko jeden na 120 ataków kończy się sukcesem.
Symbole
W godle Polski znajduje się wizerunek bielika.
Bielik amerykański to symbol narodowy USA.
Jaskółka, to zwiastun wiosny.
Symbolem Ugandy jest żuraw koroniasty.
Orzeł przedni jest uważany za symbol męstwa.
Bocian biały jest symbolem pielgrzymki i ciągłości życia.
W chrześcijaństwie pelikan jest symbolem pobożności.
© medianauka.pl, 2014-08-01, A-2600