Cietrzew (zwyczajny)

Cietrzew (Lyrurus tetrix) to ptak z rodziny kurowatych, do niedawna głuszcowatych. Samiec cietrzewia jest granatowoczarny z metalicznym połyskiem, ma białe pokrywy podogonowe, na skrzydle dwie białe pręgi, sterówki zewnętrzne wydłużone i wygięte lirowato na zewnątrz. Nad oczami naga skóra tworzy czerwone, jaskrawe "róże". Samica jest mniejsza i brunatna z wierzchu z czerwonawymi pręgami, spód jasny, pokrywy podogonowe białe. Młode są podobne do samicy. Ogon cietrzewia jest u samca i samicy wcięty, a u samca sterówki przyjmują lirowaty kształt. Młode są podobne do samic. Cietrzew to leśny ptak.

Występowanie i środowisko PL

Północna i środkowa Eurazja. W Polsce nieliczny. Skraje lasów, poręby, chętnie w pobliżu pól z gryką. Preferuje lasy iglaste. W górach występuje powyżej górnej granicy lasu.

Tryb życia i zachowanie

Prowadzi osiadły tryb życia. Jest dość skryty. Lot z fazą ślizgu, trzepot skrzydłami mocny i głośny. Odgłos jaki wydaje cietrzew to bulgoczący świst wydawany przez samca podczas toków i gdakanie kury.

Pożywienie

Zjada pokarm roślinny, latem zjada dużo bezkręgowców. Zimą lubi zjadać pąki brzozy.

Rozmnażanie

Jest poligamiczny. Znany jest z wiosennych toków. Toki odbywają się rano, zawsze gromadnie w tym samym miejscu. Gniazduje na ziemi. Gniazdo jest starannie ukryte, w dużej odległości od tokowiska. Wyprowadza jeden lęg w roku. Samica składa 6-14 jaj, które samica wysiaduje przez 26 dni. Sama też wodzi pisklęta. Toki odbywają się cały rok za wyjątkiem środka lata i zimy. Szczyt tkowania ma miejsce w kwietniu-maju, a także w październiku-listopadzie.

Ochrona i zagrożenia LC

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. Od dawna obserwuje się spadek liczebności cietrzewia. Jest to związane z malejącą liczbą torfowisk i bagien, które są ich naturalnym środowiskiem, ale także przyczynia się do tego rozwój turystyki, narciarstwa, stosowanie chemii w ochronie roślin. Niegdyś był to gatunek łowny.

Ciekawostki

Kogut cietrzewia nie zawsze rozpoznaje samicę swego gatunku, z czego biorą się mieszańce z głuszcem lub bażantem.

Synonimy

W literaturze można spotkać następujące synonimy dla określenia nazwy tego gatunku:

Tetrao tetrix Linnaeus, 1758

Pytania

Kiedy przypada okres godowy cietrzewi?

Okres godowy przypada na wiosnę, na przełomie kwietnia i maja. Wówczas samice składają jaja. Co istotne toki odbywają się praktycznie cały rok z dwoma okresami zwiększonej intensywności (spójrz na kalendarz przyrody).

Czy cietrzew to głuszec?

Cietrzew należy do rodziny głuszcowatych. Należy jednak pamiętać, że głuszec jest nazwą odrębnego gatunku, również opisanego w naszym serwisie.

Jak się nazywa samica cietrzewia?

Samica cietrzewia to cieciorka. Samiec nazywany jest zwyczajnie kogutem.

Ile jest cietrzewi w Polsce?

Szacuje się, że w początkowych latach naszego wieku w Polsce na wolności żyło około 2000 osobników.