Człowiek jako istota społeczna

Jednostka ludzka nie może być w pełni rozpatrywana jako samodzielny byt. Dopiero w kontekście życia w społeczeństwie możemy mówić o w pełni rozwiniętej jednostce. Istnieje co najmniej kilka powodów, dla których mówimy, że człowiek jest jednostką społeczną. Oto one:

człowiek może się rozwijać tylko wtedy, gdy przebywa pośród innych ludzi
społeczeństwo umożliwia przeżycie w początkowym okresie życia, ale także i później, podczas przebywanych chorób i okresu starości
człowiek może realizować swoje potrzeby tylko wówczas, gdy żyje w społeczeństwie
inni ludzie, przekazując tradycję, reguły postępowania, wiedzę o życiu, przyczyniają się do ukształtowania wiedzy jednostki
człowiek zawsze oddziałuje na otoczenie

Jak widać człowiek nie może rozwijać się bez obecności i wpływu innych ludzi na niego, ale przecież ta relacja jest dwustronna. Jednostka ludzka ma także wpływ na społeczeństwo. Społeczeństwo stawia więc jednostce pewne wymagania wobec jednostki, a poszczególne jednostki odgrywają w społeczeństwie, by mogło ono prawidłowo funkcjonować, pewne role.

Rola społeczna jest to zespół norm postępowania, nakazów i zakazów, cech psychicznych i fizycznych oraz wartości.

Człowiek spełniając rolę społeczną wie jak postępować. Gdy jednostka przestaje spełniać daną rolę społeczną, zwykle pojawiają się różnego rodzaju dolegliwości ze strony społeczeństwa (potępienie, krytyka, wydalenie ze społeczeństwa itp.) Danej roli społecznej trzeba się uczyć. Wiążą się z nią zwykle określone obowiązki, które trzeba spełniać. Człowiek spełnia w społeczeństwie jednocześnie wiele ról, często będących w konflikcie ze sobą (np. rola pracownika i ojca).

Przykład

Przykładowy zespół ról społecznych dla jednostki:

dziecko
uczeń
wolontariusz
Polak
katolik
harcerz

Jak wyżej wspomniano, roli społecznej trzeba się uczyć. Proces ten nazywa się socjalizacją.

Socjalizacja to proces kształtujący osobowość ludzką, w wyniku którego człowiek przystosowuje się do życia w społeczeństwie.

W wyniku socjalizacji człowiek:

nabywa umiejętności konieczne do życia
przyswaja ideały, reguły postępowania, wartości, symbolikę
przyswaja role społeczne

Socjalizacja odbywa się przez całe życie człowieka. W dzieciństwie socjalizacja obywa się poprzez naśladownictwo opiekunów, rówieśników (socjalizacja pierwotna), potem w socjalizacji wtórnej kształtowanie jednostki odbywa się pod wpływem instytucji społecznych.

Dzięki socjalizacji społeczeństwo może trwać, dzięki wpojonym jednostkom zasadom i normom. Człowiek przejmuje dorobek społeczeństwa, przez co nie ma potrzeby wymyślania norm społecznych od nowa, społeczeństwo może się więc rozwijać.