Dąb szypułkowy

Dąb szypułkowy (Quercus robur L.) to drzewo liściaste z rodziny bukowatych, jedno z najbardziej okazałych i najdłużej żyjących drzew liściastych w naszym kraju i całej Europie. Dąb ten ma rozłożystą koronę, grube konary, bardzo gruby pień. Znanych jest wiele odmian tego gatunku. Należą do nich:

'Argenteomarginata' - odmiana zaprezentowana w naszej galerii, z biało obrzeżonymi liśćmi. Jest odporna na mróz. Odmiana ta osiąga wysokość do 10 metrów.
'Atropurpurea' - odporna na mróz odmiana wolno rosnąca, dochodząca do 10 m wysokości, o purpurowych liściach wiosną, czerwonawych latem i zielonkawych jesienią.
'Castle Howard' - odmiana dorastająca do 10 m wysokości o dużych liściach z białymi, nieregularnymi plamami. Odmiana jest odporna na mróz.
'Concordia' - odmiana również odporna na mróz, charakteryzująca się żółtym ulistnieniem. Liście na jesień stają się żółtozielone.
'Cristata' - odmiana o poskręcanych liściach. Jest to drzewo odporne na mróz.
'Fastigiata' - odmiana o wysokości nawet 25 m, odporna na mróz, o wąskim pokroju.
'Fastigiate Koster' - odmiana o wąskim, kolumnowym pokroju, dorastająca do 15 m wysokości. Cześć liści pozostaje na zimę na drzewie.
'Filicifolia' - odmiana jasnoszara, dorastająca do 17 m wysokości.
'Jan Zamoyski' - odmiana charakteryzująca się liśćmi o długości nawet do 25 cm, z kremowym plamkowaniem. Drzewo dorasta do 12 m wysokości. Odmiana odporna na mróz.
'Menhir' - odmiana karłowa o kolumnowym pokroju, dorastająca do 4 m wysokości.
'Pectinata' - ta wolno rosnąca odmiana odznacza się liśćmi bardzo głęboko powcinanymi, przypominając grzebień.
'Posnania' - odmiana dębu szypułkowego dorastająca do 10 m wysokości, z charakterystycznymi liśćmi, głęboko powcinanymi i bardzo długimi.

Występowanie i środowisko PL

Dąb szypułkowy rośnie w niemal całej Europie oraz w południowo-zachodniej części Azji. To dąb pospolity w naszym kraju na jego całym terenie. To gatunek nizinny i w górach jest spotykany jedynie do wysokości 600 m n.p.m.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie w okresie od kwietnia do maja. Dąb szypułkowy wymaga żyznego, gliniastego podłoża z dużą zawartością próchnicy, ziemi o odczynie kwaśnym lub obojętnym. Wymaga dużego nasłonecznienia. Jest odporne na mróz.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość zwykle do 40 metrów (maksymalnie 50 m).

Pień jest gruby z grubymi konarami.

Liście są odwrotnie jajowate, zielone, z zaokrąglonymi klapami. Osiągają długość od 5 cm do 20 cm.

Kwiaty męskie są zwisające i dość długie, żółte, pomarańczewiejące, żeńskie kwiaty niepozorne.

Owoce to żołędzie w charakterystycznych miseczkach na szypułkach. Występują najczęściej po dwa na szypułkach o długości 5-12 cm.

Kora jest szarobrązowa z bruzdami.

Rozmnażanie

W naszym klimacie dąb szypułkowy nie owocuje każdego roku.

Ochrona i zagrożenia

Nie podlega ochronie. Jedynie pojedyncze osobniki stanowią pomniki przyrody, chronione prawem.

Ciekawostki

To drzewo długowieczne. Może dożyc nawet 1000 lat.

Najbardziej znany dąb szypułkowy w Polsce to Dąb Bartek - jeden z najstarszych dębów w Polsce, rosnący w miejscowości Bartków koło Zagdańska. Za najstarsze drzewo tego gatunku w Polsce uznaje się Dąb Szafera z Potulic (900 lat).

Dąb szypułkowy to żywiciel całej rzeszy owadów, w tym takich gatunków jak kozioróg dębosz, jelonek rogacz, a także ssaków oraz ptaków (na przykład sójka).

Pytania

Czym się różni dąb szypułkowy od dębu bezszypułkowego?

Poniżej przedstawiono porównanie - dąb szypułkowy a bezszypułkowy:

Dąb szypułkowy kwitnie dwa tygodnie później.

W przypadku dębu szypułkowego żołędzie są osadzone na kilkucentymetrowych i zwisających szypułkach. Jeśli żołędzie są osadzone na pędach, to prawdopodobnie jest dąb bezszypułkowy.

Powyższe dotyczy także kwiatów żeńskich.

Liście dębu szypułkowego mają krótsze ogonki.

Niestety oba gatunki krzyżują się, często utrudniając identyfikację.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: drzewo.
Stanowisko: nasłonecznione.
Środowsko: leśne.
Użytek: rośliny ogrodowe, roślina lecznicza.
Strefy mrozoodporności: 3-10. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: megafanerofit.
Kategoria przybysza: roślina uprawiana.
Częstośc występowania gatunku: pospolity na całym terenie lub prawie całym terenie.
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=24.
Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Symbioza z grzybami (mikoryza):
- Borowik szatański (Boletus satanas)
- Lejkowiec dęty (Craterellus cornucopioides)
- Mleczaj biel, mleczaj palący (Lactarius piperatus)
- Muchomor cytrynowy (Amanita citrina)
- Muchomor sromotnikowy, muchomor zielonawy (Amanita phalloides)
- Piaskowiec kasztanowaty (Gyroporus castaneus)
- Podgrzybek czerwonawy (Xerocomus rubellus)
- Trufla czarnozarodnikowa, trufla perygordska (Tuber melanosporum)
- Trufla biała, trufla piemoncka (Tuber magnatum)
- Wieruszka zatokowata, dzwonkówka trująca (Entoloma sinuatum)

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
			●	●								Kwitnie dąb szypułkowy.

Pokrewne gatunki roślin

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004