Spis treści:

Dzięciołowate

Dzięciołowate (Picidae) to rodzina ptaków z rzędu łaźców. Rodzina ta liczy dziś 219 gatunków, z czego w Europie 10, w Polsce 10.

Wszystkie mają dłutowaty dziób, bardzo silny i długi. Język jest zwykle kilkakrotnie dłuższy od dzioba, pokryty lepką substancją, w przedniej części zaopatrzony w zadziorki. Wszystkie te cechy języka pozwalają wyciągać owady z ich korytarzy, które drążą w drewnie. Sterówki są sztywne i ostro zakończone, co ułatwia ptakom opieranie się o pień drzewa podczas kucia. Pazury są bardzo ostre.

Występowanie i środowisko

Żyją na całym świecie za wyjątkiem Australii, Madagaskaru i Nowej Gwinei. Zamieszkują przede wszystkim środowiska leśne, czasem obszary trawiaste. Maksymalny zasięg występowania pionowego: 5000 m n.p.m.

Tryb życia i zachowanie

Potrafią wykuć w drzewie dziuplę. Kują w pniach w poszukiwaniu pokarmu, bębnią i stukają także w celach wzajemnej komunikacji. Znaczna część gatunków jest terytorialna.

Morfologia i anatomia

Mają długie (nawet 10 cm), uzbrojone na końcu w haczykowate wyrostki języki, którymi sięgają w wykutych otworach po larwy owadów żerujących w pniach drzew lub mrówki czy termity w ich gniazdach. Dwa palce stóp skierowane są do przodu, a dwa do tyłu, sterówki ogona są klinowate, a ich stosina wzmocniona, co razem umożliwia ptakom poruszanie się po pniu drzewa i kucie w pozycji wyprostowanej.

Rozmnażanie

Są monogamiczne. Wiele dzięciołów bije w wyschniętą gałąź, wydając w ten sposób odgłos godowy. Gnieżdżą się w dziuplach, samodzielnie wykutych. Wyprowadzają jeden lęg w roku. Wysiadywaniem i opieką nad pisklętami zajmują zarówno samiec jak i samica. Pisklęta są nagie i ślepe. Dziupla nie jest niczym wyściełana. Młode mają na nogach specjalne narośla, które chronią je przed skaleczeniami o twarde dno dziupli.

Pożywienie

Żywią się owadami wydobywanymi z drzewa. Zjadają także pokarm roślinny, na przykład nasiona szyszek. Szyszkę, orzech lub inny owoc wkładają w swoje ulubione miejsce i rozbijają. Miejsce to nazywamy kuźnią dzięcioła. Wiosną nakłuwają korę drzew, głownie brzozę, i wypijają wypływający sok oraz wyłapują owady schodzące się do niego. Dziurawią drzewo wkoło pnia przez kilka lat w tym samym miejscu.

Ochrona i zagrożenia

Trzy gatunki są krytycznie zagrożone: dzięcioł cesarski, dzięcioł wielkodzioby i okinawiak (prawdopodobnie już wyginęły), jeden gatunek jest zagrożony, 7 narażonych na wyginięcie.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)


Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Gatunki

To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:

Inne gatunki

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

123456789101112

Opis

●●●●●●●●●●●●Okres występowania w Polsce dzięcioła białogrzbietego.
   ●●       Okres lęgowy gatunku dzięcioł białoszyi.
●●●●●●●●●●●●Okres występowania w Polsce dzięcioła czarnego.
  ◂▸        Trwa budowa dziupli. Dziuplę kuje zarówno samiec jak i samica dzięcioła czarnego.
   ◂▸       W tym okresie samica dzięcioła czarnego znosi jaja.
●●●●●●●●●●●●Okres występowania w Polsce dzięcioła dużego.
   ●        Samica dzięcioła dużego składa w tym okresie jaja.
●●●●●●●●●●●●Okres występowania w Polsce dzięcioła średniego.
●●●●●●●●●●●●Okres występowania w Polsce dzięcioła zielonosiwego.
   ◂●▸      Samica dzięcioła zielonosiwego składa jaja.
   ●●       Trwa okres lęgowy dzięcioła zielonego
    ◂▸      Okres lęgowy u dzięciołka.
   ●▸       Krętogłowy przylatują z zimowisk do Polski.
    ◂●      Krętogłowy tokują i odbywają lęgi.
       ◂●   Krętogłowy zwyczajne odlatują do Afryki.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

PL
- gatunek zaobserwowany w Polsce w stanie dzikim po 1950 r.
PL - wtórnie
- gatunek introdukowany w Polsce rozmyślnie lub przypadkowo, tworzący stałe populacje.
PL - obserwacje dawne
- gatunek obserwowany ostatnio w Polsce w latach 1801-1950.
PL - hodowla
- gatunek hodowlany.

Liczebność

Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).

Bardzo liczny
- 3 000 001 - 30 000 000
Liczny
- 300 001 - 3 000 000
Średnio liczny
- 30 001 - 300 000
Nieliczny
- 3001 - 30 000
Bardzo nieliczny
- 301 - 3 000
Skrajnie nieliczny
- 1 - 300

Status

Lęgowy
- gniazduje regularnie na dyżym obszarze kraju.
Lęgowy sporadycznie
- gniazduje sporadycznie w kraju lub tylko lokalnie.
Przelotny/przylatujący
- gatunek regularnie stacjonuje w kraju podczas swoich przelotów lub przylatuje na zimowiska.
Zalatujący
- gatunek pojawiający się w Polsce nieregularnie.
Zalatujący wyjątkowo
- gatunek pojawiający się wyjątkowo w kraju (poniżej 5 obserwacji).

 ! 
- gatunek ujęty w Załączniku i Dyrektywie Ptasiej (2009/147/WE z 30-11-2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa), wskazującej na gatunki podlegające wraz z siedliskami szczególnej ochronie.


Ciekawostki
Jak dzięcioły wytrzymują uderzenia dziobem w drzewo?Jak dzięcioły wytrzymują uderzenia dziobem w drzewo?
Ciekawostki
Czy ptaki się kąpią?Czy ptaki się kąpią?
Ciekawostki
Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?
Ciekawostki
Największe gniazda ptakówNajwiększe gniazda ptaków
Ciekawostki
Jak dokarmiać ptaki?Jak dokarmiać ptaki?
Ciekawostki
Najmniejsze ptaki na świecieNajmniejsze ptaki na świecie
Ciekawostki
Największe ptaki na świecieNajwiększe ptaki na świecie
QUIZ
quiz - Ptaki Polski — quizPtaki Polski — quiz




Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

  • IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
  • Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/

© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-183
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-09



Udostępnij
©® Media Nauka 2008-2025 r.