Gady
Witaj na stronie poświęconej gadom. Znajdziesz tutaj dużo ciekawych informacji o tych zwierzętach, a przede wszystkim wiele opisów gatunków, w tym wszystkich gatunków rodzimych.
Gady (Reptilia) to kręgowce, które opanowały środowisko wodne i lądowe. Dzisiaj żyją zaledwie 4 rzędy gadów, ich pozostałe znane linie ewolucyjne wymarły. Dziś żyje na świecie około 6000 gatunków gadów, w Polsce tylko 9 gatunków.
Atlas gadów
W naszym atlasie gadów można znaleźć wszystkie opisane w tym portalu gatunki. Wiele filtrów wyszukiwania pozwala zawęzić wyniki. To dobre narzędzie do oznaczania gatunków gadów z całego świata.
Rzędy gadów
| Nazwa rzędu | Nazwa łacińska | Czy występuje w Polsce? | Liczba rodzin | Szacunkowa liczba gatunków |
|---|---|---|---|---|
| hatterie | Rhynchocephalia | nie | 1 | 2 |
| łuskonośne jaszczurki, węże i amfisbeny | Squamata | tak | 34 | 5700 |
| krokodyle | Crocodylia | nie | 3 | 23 |
| żółwie | Testudines | tak | 14 | 245 |
Informacje dodatkowe
Wszystkie gatunki gadów w niniejszym atlasie zostały przypisane do odpowiednich katalogów zgodnie z taksonomią gadów. Opisy zawierają zdjęcia, wygląd, cechy gatunkowe, informacje o występowaniu, sposobie rozmnażania, specyficznych zachowaniach oraz różnego rodzaju ciekawostki. Gatunki występujące w Polsce zostały oznaczone ikoną 
.
Do gadów zaliczamy najliczniejszy rząd gadów łuskonośne, łuskoskóre (Squamata) z 5700 gatunkami. To 96% wszystkich żyjących dziś gadów. Zaliczamy do nich:
- jaszczurki (Sauria) - podrząd łuskoskórych z około 3865 gatunkami w ramach 8 rodzin oraz
- węże (Serpentes) - podrząd łuskoskórych z około 2500 gatunkami w 11 rodzinach i około 420 rodzajach.
Dalej pośród gadów klasyfikujemy rząd krokodyli (Crocodylia), który liczy dziś 23 gatunki w 3 rodzinach i 8 rodzajach oraz rząd żółwi (Testudines), który liczy dziś 245 gatunków w 87 rodzajach, 13 rodzinach i 2 podrzędach.
Quiz - Gady Polski - poziom podstawowy - 20 pytań
W niniejszej tabeli przedstawiono systematykę gadów.
| Jednostka systematyczna | Nazwa polska | Nazwa łacińska |
| Gromada | gady | Reptilia |
| Typ | strunowce | Chordata |
| Podkrólestwo | tkankowce | Eumetazoa |
| Królestwo | zwierzęta | Animalia |
| Domena | eukarionty | Eucaryota |
W artykule systematyka gadów zawarta została szczegółowa taksonomia gadów.
Występowanie gadów
Gady występują na całym świecie poza Antarktydą i obszarami kontynentów, gdzie panuje niska temperatura (obszary polarne i wysokogórskie).
Najliczniej występują w klimacie gorącym i ciepłym. Występują także w morzach i oceanach (kolor żółty).
Cechy charakterystyczne gadów
- Skóra jest nieprzepuszczalna, szorstka, gruba i mocna, pokryta często łuskami lub tarczkami rogowymi lub pancerzem. W skórze nie występują gruczoły śluzowe.
- Są to zwierzęta zmiennocieplne, co oznacza, że ich aktywność jest uzależniona od temperatury otoczenia.
- Szkielet charakteryzuje się dużym skostnieniem. Czaszka łączy się z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia; obecny jest kręg obrotowy, który umożliwia ruchy głowy na boki. W kręgosłupie znajdują się dwa kręgi krzyżowe.
- Poza żółwiami, gady mają dobrze rozwinięte uzębienie.
- Układ nerwowy składa się z układu ośrodkowego (mózg i rdzeń) oraz obwodowego (nerwy odchodzące od układu ośrodkowego) i współczulnego (2 pnie nerwowe ze zwojami nerwowymi). Przodomóżdże i móżdżek lepiej rozwinięte niż u płazów.
- Gady oddychają płucami, które czasem są podzielone przegrodami, często zakończone są workami powietrznymi.
- Serce posiada dwa przedsionki i komorę częściowo podzieloną, co ogranicza mieszanie się krwi tętniczej i żylnej. Krokodyle mają komorę serca całkowicie podzieloną.
- Na układ pokarmowy składa się: gardziel, przełyk, żołądek, jelito cienkie i grube, które zakończone jest stekiem (kloaką), wątroba i trzustka.
- Na układ wydalniczy składa się: para nerek, moczowody, pęcherz moczowy, który nie łączy się z moczowodami, a otwiera się do steku. Moczowody kierują mocz do kloaki, a stąd dostaje się do pęcherza.
- Na układ rozrodczy składają się u samców: jądra, najądrza, nasieniowody, które łączą się z moczowodami przy kloace, różnego kształtu narządy kopulacyjne. U samic układ rozrodczy składa się z 2 jajników, jajowodów, które otwierają się z jednej strony w przedniej części ciała, a z drugiej do steku. Zapłodnienie jaj jest wewnętrzne.
- Są to zwierzęta jajorodne lub żyworodne, które nie przechodzą, w odróżnieniu od płazów, przeobrażenia ze stanu larwalnego.
- Jaja gadów są otoczone twardą lub skórzastą skorupką, mają dobrze rozwinięte błony płodowe, co oznacza, że rozwój zarodków nie jest tak uzależniony od wody, jak w przypadku płazów. Wszystkie jaja są składane na lądzie.
- Oczy mają duży zasięg widzenia, przykryte są trzema powiekami, czasem przeźroczystym okularem.
- Węch i smak nie są dobrze rozwinięte.
- Słuch jest dobrze rozwinięty, jednak wiele gatunków jest głuchych.
- Gady na ogół są nieme, wężami, które syczą.
Ewolucja gadów
Najstarsze skamieniałości, które nauka uznaje za szczątki gadów, to liczące 340 milionów lat skamieniałości ze Szkocji.
Pierwsze znane gady to kotylozaury, z których wywodzą się dzisiejsze żółwie.
Historię gadów dzielimy na trzy okresy:
- Okres powstawania gadów w dolnym karbonie aż do uzyskania statusu dominującej grupy kręgowców w paleozoiku. W tym czasie były już obecne wszystkie linie rodowe gadów. Około 250 lat temu gady masowo wymierały.
- Okres rozkwitu gadów w mezozoiku (245-66 milionów lat temu), potem ponowne wymieranie masowe (górna kreda). Jura i kreda były erą dinozaurów.
- Do trzeciorzędu dotrwała niewielka grupa gadów, z których część przetrwała do dziś.
Znaczenie gadów
Znaczenie gadów jest prawdopodobnie niewielkie. W Polsce jaszczurki zjadają znaczne ilości owadów, natomiast żmija zygzakowata tępi znaczne ilości gryzoni.
Ochrona płazów w Polsce
W Polsce wszystkie gatunki rodzimych gadów podlegają całkowitej ochronie prawnej. Oznacza to, że gadami rodzimymi w naszym kraju nie można handlować, nie można ich przetrzymywać w domu, ranić i zabijać. Za łamanie prawa w tym zakresie można odpowiadać przed Sądem Grodzkim.
Pytania
Płaz czy gad?
Jest to pytanie, które bardzo często się pojawia w sieci i przy różnych okazjach. Mimo że wydaje się, że płazy i gady są łatwe do odróżnienia, wiele ludzi ma z problem z klasyfikacją poszczególnych gatunków czy rodzajów. Poniższy artykuł zawiera zestawienie najczęściej pojawiających się pytań i odpowiada na nie w postaci tablicy. Przejdź do artykułu: Płaz czy gad?
Artykuły powiązane
Ćwiczenia
Ćwiczenia interakcyjne pomogą przygotować się na sprawdzian, test, egzamin, a ponadto usystematyzują wiedzę z danej dziedziny. To także świetny trening do matury. Wiele ćwiczeń to dobre zadania maturalne.
Powiązane quizy
Liczba pytań: 24
Quiz szkolny
Quiz dla każdego
Średni wynik:
18.12 pkt / 75.5%
2024-01-21
© medianauka.pl, 2014-04-18, A-2519
Data aktualizacji artykułu: 2023-09-03