Gniazdo os
Zwykle jesienią w społeczności os giną wszystkie osobniki poza zapłodnionymi samicami, które wiosną będą królowymi, dające początek nowym gniazdom.
Po dwóch tygodniach żerowania od chwili przebudzenia się ze snu zimowego, osa zaczyna budować gniazdo.
Z czego zrobione jest gniazdo?
Gniazda os, w tym szerszeni, budowane są z delikatnego papieru. Ma białawy, szary lub żółtawy kolor. Osa produkuje ów papier z nadpróchniałego, przeżutego przez siebie drewna, mieszając go ze śliną. Warstwa po warstwie błonkówka zaczyna budowę gniazda od nóżki, potem buduje delikatną osłonkę i wreszcie pierwsze komory lęgowe w kształcie sześciokątnych komór. Czerwie os w komorze zwisają w nich głową w dół. Samica karmi je aż larwy wyrosną na dorosłe samice, które przejmą wszelkie dalsze prace nad gniazdem. Królowa pozostaje w gnieździe i zajmuje się wyłącznie rozrodem. Mimo tłoku, wokół królowej jest zawsze wolne miejsce. Córki nie zbliżają się do niej zbyt blisko.
Gdzie osy budują gniazda?
Zwykle jest to zaciszne miejsce. Gniazdo powstaje w zakamarkach, norach gryzoni lub kretów, na poddaszach, w dziuplach, a w przypadku osy średniej, na otwartej przestrzeni, zwykle nad wodą. Na poniższym zdjęciu widać takie gniazdo w naturalnym środowisku.
Po zdjęciu tego gniazda z drzewa okazało się, że jest puste. Nic dziwnego. W listopadzie większość rodziny os już nie żyje.
Oto gniazdo osy średniej w całej okazałości.
Jaką strukturę ma gniazdo?
W środku gniazdo składa się z poziomo usytuowanych plastrów, złożonych z sześciokątnych komór lęgowych. Gdy plaster się powiększa, nie mieści się już w osłonce, więc robotnice usuwają ją i budują nową. Powstają też kolejne plastry pod spodem, połączone ze sobą małymi filarami. Gniazdo więc rozrasta zarówno pod względem liczb plastrów (może być ich nawet 10) jak i wielkości tych plastrów (liczby komór). Jaja są składane przez królową najpierw w nowo zbudowanych komorach na skraju plastra. Dopiero w dalszej kolejności składa jaja w komorach już wcześniej wykorzystanych i opróżnionych przez robotnice.
Pod koniec lata gniazdo może już pomieścić nawet kilka tysięcy os. W przypadku szerszeni liczba owadów w jednym gnieździe nie przekracza zwykle 1000 osobników. Typowe gniazdo os ma około 30 cm średnicy. Są jednak znane przypadki gniazd olbrzymów o średnicy nawet stu centymetrów!
Samce
Samce pojawiają się dopiero jesienią. Rozwijają się z nie zapłodnionych jaj. Ich rolą jest zapłodnienie przyszłych królowych. Tuż po zapłodnieniu samce giną.
Czy szerszenie są groźniejsze od os?
Szerszeń budzi powszechne przerażenie. Krążą mity, jakoby kilka szerszeni było w stanie zabić człowieka. Owszem, rozmiary tego owada są imponujące (nawet 3 cm długości), jednakże jego jad nie jest bardziej toksyczny od jadu osy czy pszczoły. Szerszeń jest też mniej agresywny niż osa. Szerszenie nie lecą do pokarmów ludzi. Ukąszenia zdarzają się przez przypadkowe kolizje owada z człowiekiem albo poprzez celowe niepokojenie go przez ludzi. Z pewnością należy uważać w pobliżu gniazda szerszeni. Zbliżanie się do gniazda na odległość mniejszą niż 3-5 m nie jest dobrym pomysłem.
Czy ukąszenie szerszenia jest śmiertelne? Nie bardziej niż osy, czy pszczoły. Czyli o ile nie mamy uczulenia na jad osowatych, to nasz zdrowy organizm obroni się przed jadem wielu ukąszeń szerszeni lub os.
Prawdą jest jednak, że osoba uczulona może umrzeć od użądlenia jednej osy, szerszenia czy pszczoły.
Jak pozbyć się i zniszczyć gniazdo os lub szerszeni?
Jest wiele sposobów na to, aby zlikwidować gniazdo os, które znajduje się na naszej posesji i zagraża nam i naszym bliskim szczególnie, gdy ktoś jest alergikiem.
Usuwanie gniazda os lub szerszeni to niebezpieczne zajęcie. Należy zaopatrzyć się w specjalny strój ochronny.
- Można wezwać specjalistyczną firmę lub straż pożarną do usunięcia gniazda. Profesjonaliści przede wszystkim mają specjalne stroje, które chronią całe ciało przed ukąszeniami, doświadczenie i odpowiednie środki.
- W wielu sklepach można kupić środki owadobójcze przeznaczone dla osowatych, w tym specjalne gaśnice na osy. Stosujemy je wczesnym, chłodnym rankiem albo w nocy. Gniazda os można zadymiać, na przykład świecami dymnymi albo opylać wraz z najbliższym otoczeniem pylistymi preparatami owadobójczymi. Osobniki przylatujące do gniazda będą wnosić do niego trujący preparat.
- Można zastosować wabiki do zwalczania robotnic.
Czego nie należy robić przy usuwaniu gniazd os?
- Nie stosuj otwartego ognia. To bardzo niebezpieczne. Gniazdo jest łatwopalne i ogień może się rozprzestrzenić na inne obiekty. Poza tym część owadów z pewnością ucieknie i będzie zaciekle się bronić.
- Nie zalewaj gniazda wodą. Tylko rozwścieczysz w ten sposób owady.
- Nie strącaj gniazda kijem. Owszem, gniazdo spadnie na ziemię, ale owady będą atakować z całą zaciekłością.
Nie zabijajmy i nie niszczmy bezmyślnie
Szerszenie i osy potrafią być uciążliwe, przenoszą choroby, niszczą drewno i obgryzają młodą korę gałązek. Szerszenie atakują też pszczoły. Pamiętajmy jednak, że to istoty żywe i są częścią naszego środowiska. Należą tak jak my do świata istot żywych i im również należy się szacunek.
Osy również są pożyteczne:
- zabijają inne owady – w tym szkodniki roślin, uciążliwe muchówki,
- usuwają ze środowiska padlinę – znoszą ją do gniazda w postaci skrawków mięsa,
- zapylają kwiaty różnych roślin (chociaż nie są tak skuteczne jak pszczoły i trzmiele).
Co znajduje się w środku gniazda?
Postanowiliśmy przekroić opuszczone i znalezione gniazdo osy średniej. Oto krótki film, co znaleźliśmy w środku gniazda.
Ostatnio opublikowane w Pytajniku
Zobacz też
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- Heiko Bellmann - Błonkówki - Przewodnik entomologa, ISBN 978-83-7073-707-8, MULTICO Oficyna wydawnicza 2011
- Marek W. Kozłowski - Owady Polski, ISBN 978-83-7073-666-8, Multico Oficyna Wydawnicza 2015
- V. J. Stanek - Wielki atlas owadów, Państwowe Wydawnictwo Leśne i Rolnicze 1972
© medianauka.pl, 2021-11-13, A-4252