Grab pospolity, grab zwyczajny

Okaz z Arboretum w Wojsławicach. © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl

Grab pospolity, grab zwyczajny (Carpinus betulus L.) to drzewo z rodziny leszczynowatych, tworzący dolną warstwę drzewostanu w bardzo wielu naszych lasach. To podstawowy gatunek grądów. Jako rośliny ozdobne są sadzone następujące odmiany:

'Columnaris' - osiąga do 10 m wysokości, z regularną jajowatostożkową koroną;
'Fastigiata' - osiąga 15 m wysokości (na zdjęciu w galerii);
'Foliis Argenteovariegatis Pendula' - doratsa do 8 m z biało upstrzonymi liśćmi (patrz zdjęcie w galerii);
'Frans Fontaine' - dorasta do 10 m o wąskokolumnowym pokroju;
'Pendula' - dorasta do 8 m i nawet 10 m szerokości;

To jedno z nalepszych gatunków szpalerowych.

Występowanie i środowisko PL

Grab pospolity występuje od środkowej części Europy po Kaukaz, w Azji Mniejszej. W Polsce jest pospolitym drzewem na niżu, choć spotykany jest na terenie całego kraju. Górna granica występowania to 600 m n.p.m. Drzewo to znosi doskonale cień. Nie ma dużych wymagań glebowych. Nie lubi terenów suchych, nazbyt podmokłych i zbyt kwaśnych.

Tryb życia i zachowanie

Grab żyje 100-120 lat, choć najstarszy okaz ma 300 lat. Owoce dojrzewają w październiku. Grab kwitnie w okresie od kwietnia do maja.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość zwykle 20 m (maksymalnie 29 m). Pierśnica zwykle osiąga 60 cm (okazy największe 120 cm).

Pień jest dość krótki, korona miotlasta, gęsta (gałęzie wznoszą się ukośnie do góry). U podstawy pień jest zwykle pofalowany. Kora jest gładka, popielata, z podłużnymi pasami.

Liście osiągają długość do 12 cm, są typu eliptycznego lub wąskojajowatego, są zaostrzone, zaś zaokrąglone u nasady, ich brzeg jest podwójnie piłkowany. Młode liście mają delikatne owłosienie, które później widać jedynie w okolicach nerwów na spodzie. Nerwy boczne są równoległe. Suche liście pozostają nierzadko do wiosny na drzewie.

Kwiaty są zebrane w kłosowate kwiatostany. Męskie to kotki, zwisające w dół, kwiaty żeńskie zaś są wzniesione w górę.

Owoc to płaski orzeszek posiadający trójklapowe skrzydełko.

Rozmnażanie

To gatunek jednopienny o rozdzielnopłciowych kwiatach. Jest to roślina wiatropylna.

Ochrona i zagrożenia

Nie wymaga ochrony.

Ciekawostki

To jedyny przedstawiciel grabów, jaki żyje w Polsce.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: drzewo.
Stanowisko: nasłonecznione, półcień, cień.
Środowsko: leśne.
Użytek: rośliny ogrodowe.
Strefy mrozoodporności: 6-9. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: megafanerofit.
Częstośc występowania gatunku: pospolity na całym terenie lub prawie całym terenie.
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=64.
Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Symbioza z grzybami (mikoryza):
- Koźlarz grabowy (Leccinum griseum)
- Mleczaj przebarwiony (Lactarius fluens)

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
			●	●								Kwitnie grab pospolity.

Pokrewne gatunki roślin

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004