Grzyby

Grzyby (Fungi) to królestwo organizmów żywych, zaliczane do eukariontów, zróżnicowane pod względem budowy i przystosowania do środowiska. Poza drożdżami to organizmy wielokomórkowe. Część gatunków jest jadalnych, wiele gatunków zawiera silne trucizny, corocznie powodujące śmiertelne zatrucia ludzi.

Do grzybów zaliczamy około 100 000 gatunków.

Występowanie

To w znakomitej większości organizmy lądowe o zasięgu kosmopolitycznym. Tylko nieliczne gatunki występują w środowisku wodnym. Wszystkie jednak potrzebują wilgotnego podłoża.

Podział systematyczny grzybów

Występuje brak zgodności co do systematyki grzybów. W tej publikacji omawiamy następujące typy, które w literaturze pojawiają się czasem także jako gromady:

Typ	Nazwa łacińska	Przykłady grzybów	Liczba gatunków
Sprzężniaki	Zygomycota	Rozłożek czerniejący	1000
Workowce	Ascomycota	Drożdże, mączniak, smardz, trufla	65 000
Podstawczaki	Basidiomycota	Borowik, podgrzybek, rydz, muchomor, gąska, kurka, huba, purchawka, głownia, rdza	30 000

Atlas grzybów

Przegląd systematyczny grzybów

Sprzężniaki
Zygomycota

Workowce
Ascomycota

Podstawczaki
Basidiomycota

Tryb życia

Grzyby w zależności od gatunku mogą prowadzić różne tryby życia. Są wśród nich:

pasożyty,
saprofity,
symbionty.

Odżywianie

To organizmy cudzożywne. Wydzielają do otoczenia enzymy, które rozkładają martwą materię organiczną na substancje proste, którymi się żywią, wchłaniając je do swoich komórek.

Budowa

W budowie grzybów nie można wyróżnić tkanek. Komórki są ułożone jedna za drugą, tworząc tak zwane strzępki. Wszystkie strzępki tworzą grzybnię. W odróżnieniu od roślin, ściana komórkowa zbudowana jest z chityny, a nie z celulozy.

Część grzybów tworzy owocniki. W naszym klimacie większość gatunków je wytwarza. Owocnik składa się najczęściej z trzonu i kapelusza. Głównym celem powstania takiej struktury jest wytworzenie i rozsianie zarodników.

Poniższa ilustracja przedstawia schemat budowy grzyba kapeluszowego.

Legenda

kapelusz
trzon
pochwa
pierścień
grzybnia
podstawa trzonu
zarodniki, spory
pory
blaszki
rurki
skórka kapelusza
miąższ kapelusza

Czynności życiowe grzybów

Do czynności życiowych grzybów należą:

odżywianie się (grzyby są cudzożywne),
oddychanie (tlenowe i beztlenowe),
rozmnażanie się (płciowe i bezpłciowe)

Znaczenie grzybów

Dla człowieka i przyrody grzyby mają ogromne znaczenie. Oto wybrane zagadnienia z tego tematu:

Grzyby przede wszystkim rozkładają martwą materię organiczną.
Grzyby są odpowiedzialne za powstawanie próchnicy w glebie.
To źródło pokarmu dla zwierząt i człowieka, wśród nich drożdże mają ogromne znaczenie w przemyśle piwowarskim i piekarniczym.
Grzyby często wchodzą w symbiozę z innymi organizmami, w tym z drzewami.
Grzyby są stosowane do produkcji lekarstw, w tym penicyliny.
Grzyby odpowiadają za wiele chorób roślin, zwierząt i człowieka.
Grzyby tworzą plechę porostów.
Grzyby odpowiadają za psucie się spożywczych artykułów.

Rozmnażanie grzybów

Grzyby najczęściej rozmnażają się przez zarodniki (spory). Zarodniki mogą powstawać w wyniki bezpłciowych lub płciowych procesów. Strzępki mogą się rozmnażać poprzez koniugację.

Ciekawostki

Wiele organizmów nie jest w stanie samodzielnie istnieć bez grzybów, dzięki symbiozie w jaką wchodzą z grzybami. Wśród takich organizmów są storczyki i wrzos.

Zjawisko współżycia grzybów i roślin, np. drzew, krzewów, to mikoryza.

Nauka o grzybach to mykologia (mikologia).

Pytania

Czy grzyb to roślina?

Nie. Grzyby stanowią odrębne królestwo organizmów żywych. Zaznaczyć należy, że kiedyś uznawano grzyby za rośliny.

Czy wszystkie grzyby wytwarzają owocniki?

Nie.

Jakie choroby wywołują grzyby?

U ludzi są to następujące choroby:

grzybica
- grzybica powierzchniowa skóry, błony śluzowej, paznokci
- grzybica układowa, atakująca układy wewnętrzne
kandydoza

U roślin można wyróżnić następujące choroby:

głownia
śnieć
rak ziemniaka
zaraza ziemniaczana
buławinka czerwona
rdza źdźbłowa

Wysyp zarodników

Jak postępować przy zatruciu grzybami?

Co to jest huba? Czy jest jadalna?

Grzyby pod ochroną

Grzyby marynowane w occie

Jak suszyć grzyby?

Jak zbierać grzyby?

Mikoryza

Gdzie na grzyby? Występowanie i mapa grzybów

Grzyby trujące

Grzyby jadalne

Filmy

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich - Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
Campbell, Reece, Urry, cain, wasserman. Minorsky, Jackson - Biologia, ISBN 978-83-7510-392-2, REBIS 2013
Solomon, Berg, Martin, Villee - Biologia, ISBN 83-7073-090-6, MULTICO Oficyna wydawnicza 1996
Zespół autorów (Czechowski, Gajewski, Garbaczewska, Nowakowski, Starck, Skwarło-Sońta, Trojan) - Biologia, ISBN 83-09-01027-3, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne 1989
Hans E.Laux - Atlas grzybów jadalnych i trujących, ISBN 978-83-7773-304-2, RM 2014
Markus Fluck - Atlas grzybów - oznaczanie zbiór użytkowanie, 978-83-7175-858-4, Delta 2015