Grzyby pod ochroną
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz.U. 2014 poz. 1408)
Data ogłoszenia: 2014-10-16
Data wydania: 2014-10-09
Data wejścia w życie: 2014-10-17
Data obowiązywania: 2014-10-17
Organ wydający: Minister Środowiska
Ochrona gatunkowa grzybów jest regulowana w Polsce Rozporządzeniem Ministra Środowiska, do którego link publikujemy w ramce obok.
W Polsce 54 gatunków grzybów wielkoowocnikowych podlega ochronie ścisłej, wraz z grzybami zlichenizowanymi (porosty) to 232 gatunki. Ochrona gatunkowa częściowa obejmuje 63 (90 z porostami) gatunków grzybów.
Spis treści
- Podstawa prawna
- Czego nie wolno robić?
- Sposoby ochrony gatunków dziko występujących grzybów
- Atlas grzybów chronionych w Polsce
- Gatunki grzybów objętych ochroną ścisłą
- Gatunki grzybów objętych ochroną częściową
- Gatunki grzybów objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane oraz sposoby ich pozyskiwania
Podstawa prawna
Minister właściwy do spraw środowiska określił zgodnie z art. 48 "Ustawy o ochronie przyrody" z dnia 16 kwietnia 2004r., w drodze rozporządzenia:
1) gatunki grzybów:
a) objętych ochroną ścisłą,
b) objętych ochroną częściową,
c) objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane, oraz sposoby ich pozyskiwania,
d) wymagających ustalenia stref ochrony ich ostoi lub stanowisk,
2) właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków grzybów zakazy i odstępstwa od zakazów,
3) sposoby ochrony gatunków, w tym wielkość stref ochrony.
Czego nie wolno robić?
W szczególności odsyłamy do załącznika, warto tu jednak wymienić istotne zakazy:
- umyślnego niszczenia;
- umyślnego zrywania lub uszkadzania;
- niszczenia ich siedlisk;
- pozyskiwania lub zbioru;
- przetrzymywania lub posiadania okazów gatunków;
- zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny okazów gatunków;
- wwożenia z zagranicy lub wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków;
- umyślnego przemieszczania w środowisku przyrodniczym;
- umyślnego wprowadzania do środowiska przyrodniczego.
Sposoby ochrony gatunków dziko występujących grzybów
Rozporządzenie również określa jakie działania należy podejmować w celu ochrony wskazanych gatunków, wymienimy tu:
- inwentaryzowanie, ocena stanu zachowania, monitorowanie stanowisk grzybów;
- zabezpieczanie ostoi, stanowisk i siedlisk grzybów;
- ustalanie stref ochrony ostoi lub stanowisk gatunków;
- wykonywanie zabiegów ochronnych utrzymujących właściwy stan siedliska;
- zabezpieczanie reprezentatywnej części populacji przez ochronę ex situ;
- zasilanie lub odtwarzanie populacji przez wprowadzenie osobników z innych pobliskich stanowisk naturalnych lub
z hodowli prowadzonej w ramach ochrony ex situ; - przenoszenie grzybów z zagrożonych stanowisk na nowe stanowiska;
- promowanie ochrony różnorodności biologicznej;
- promowanie niezagrażających gatunkom i ich siedliskom metod zbioru i pozyskiwania grzybów;
- edukacja społeczeństwa w zakresie rozpoznawania gatunków objętych ochroną i sposobów ich ochrony;
- prowadzenie upraw grzybów wykorzystywanych do celów gospodarczych, w celu zmniejszenia presji wynikającej z pozyskania ich ze środowiska;
- kontrola pozyskania grzybów gatunków objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane;
- promowanie technologii prac związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, wodnej i rybackiej,
umożliwiających zachowanie stanowisk, siedlisk i ostoi gatunków, oraz dostosowywanie sposobów i terminów prowadzenia tej gospodarki do potrzeb ochrony tych gatunków; - realizacja programów ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków grzybów.
Wiemy już jakie grzyby w Polsce są pod ochroną (należy zajrzeć do rozporządzenia). Publikując kolejne karty opisów gatunków w naszym serwisie, będziemy starać się zamieszczać aktualne informacje na temat statusu ochrony danego gatunku w Polsce.
Nasz serwis ma za jeden z celów przyczyniać się do ochrony gatunków chronionych. Nie tylko publikujemy materiały dotyczące ochrony gatunków, ale przede wszystkim staramy się ułatwiać rozpoznawać te gatunki grzybów (co wcale nie jest rzeczą łatwą). Zachęcamy jednocześnie do poszanowania wszystkich istot żywych, niezależnie od tego, czy znalazły się w rozporządzeniu ministra, czy też nie.
Atlas grzybów chronionych
W naszym atlasie grzybów znajdziesz gatunki chronione. Zachęcamy do jego odwiedzenia.
GATUNKI GRZYBÓW OBJĘTYCH OCHRONĄ ŚCISŁĄ
L.p. | Nazwa polska | Nazwa naukowa |
GRZYBY WIELKOOWOCNIKOWE | FUNGI | |
Diplocystaceae | ||
1. | promieniak wilgociomierz | Astraeus hygrometricus |
Physalacriaceae | ||
2. | opieńka torfowiskowa (1) | Armillaria ectypa |
3. | żyłkowiec różowawy (1) | Rhodotus palmatus |
Sarcosomataceae | ||
4. | Sarcosoma globosum | |
boczniakowate | Pleurotaceae | |
5. | boczniak mikołajkowy (1) | Pleurotus eryngii |
borowikowate | Boletaceae | |
6. | borowik korzeniasty (1) | Boletus radicans |
7. | borowik żółtobrązowy podgat. królewski (1) | Boletus appendiculatus ssp. regius |
8. | borowik szatański (1) | Boletus satanas |
czarkowate | Sarcoscyphaceae | |
9. | czareczka długotrzonowa (1) | Microstoma protracta |
10. | czarka jurajska (1) | Sarcoscypha jurana |
gąskowate | Tricholomataceae | |
11. | dwupierścieniak cesarski (1) | Catathelasma imperiale |
12. | wilgotnica czapeczkowata (1) | Hygrocybe calyptriformis |
gwiazdoszowate | Geastraceae | |
13. | gwiazda wieloporowa (1) | Myriostoma coliforme |
14. | gwiazdosz * (1) | Geastrum lageniforme |
15. | gwiazdosz angielski (1) | Geastrum berkeleyi |
16. | gwiazdosz bury (1) | Geastrum elegans |
17. | gwiazdosz karzełkowaty (1) | Geastrum schmidelii |
18. | gwiazdosz kwiatuszkowaty (1) | Geastrum floriforme |
19. | gwiazdosz szorstki (1) | Geastrum campestre |
20. | gwiazdosz węgierski (1) | Geastrum hungaricum |
21. | gwiazdosz workowaty (1) | Geastrum saccatum |
22. | gwiazdosz wzniesiony (1) | Geastrum fornicatum |
kolcownicowate | Bankeraceae | |
23. | kolczakówka dołkowana (1) | Hydnellum scrobiculatum |
24. | kolczakówka kasztanowata (1) | Hydnellum ferrugineum |
25. | kolczakówka niebieskawa (1) | Hydnellum caeruleum |
26. | kolczakówka piekąca (1) | Hydnellum peckii |
27. | kolczakówka pomarańczowa (1) | Hydnellum aurantiacum |
28. | kolczakówka strefowana (1) | Hydnellum concrescens |
29. | kolczakówka wonna (1) | Hydnellum suaveolens |
30. | kolczakówka zielonożółta (1) | Hydnellum geogenium |
31. | kolczakówka żółtobrązowa (1) | Hydnellum compactum |
32. | sarniak * (1) | Sarcodon joeides |
33. | sarniak * (1) | Sarcodon underwoodii |
34. | sarniak sinostopy (1) | Sarcodon glaucopus |
35. | sarniak szorstki (1) | Sarcodon scabrosus |
36. | szaraczek sosnowy (1) | Boletopsis grisea |
kustrzebkowate | Pezizaceae | |
37. | koronica ozdobna | Sarcosphaera coronaria |
maślakowate | Suillaceae | |
38. | maślak trydencki (1) | Suillus tridentinus |
pieczarkowate | Agaricaceae | |
39. | berłóweczka czeska (1) | Tulostoma kotlabae |
40. | berłóweczka łuskowata (1) | Tulostoma squamosum |
41. | berłóweczka rudawa (1) | Tulostoma melanocyclum |
pniarkowate | Fomitopsidaceae | |
42. | jamkówka białobrązowa (1) | Antrodia albobrunnea |
43. | pniarek lekarski (1) | Fomitopsis officinalis |
44. | pomarańczowiec bladożółty (1) | Pycnoporellus alboluteus |
45. | porojęzyk dębowy (1) | Buglossoporus quercinus |
46. | późnoporka czerwieniejąca (amylek lapoński) (1) | Amylocystis lapponica |
powłocznikowate | Corticiaceae | |
47. | powłocznik białofioletowy (1) | Corticium polygonioides |
smardzowate | Morchellaceae | |
48. | krążkówka żyłkowana (1) | Disciotis venosa |
soplówkowate | Hericiaceae | |
49. | soplówka jeżowata (1) | Hericium erinaceum |
tęgoskórowate | Sclerodermataceae | |
50. | tęgoskór korzeniasty (1) | Scleroderma septentrionale |
truflowate | Tuberaceae | |
51. | trufla wgłębiona | Tuber mesentericum |
żagwiowate | Polyporaceae | |
52. | miękusz szafranowy | Hapalopilus croceus |
53. | szkieletnica wonna (1) | Skeletocutis odora |
54. | żagiew korzonkowa (1) | Polyporus rhizophilus |
POROSTY [...] | LICHENES |
Objaśnienia:
Gatunki grzybów zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:
- wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
- małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
- nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.
- * Brak nazwy gatunkowej polskiej.
- ** Brak nazwy rodzajowej polskiej.
-
(1) – – gatunek, dla którego nie stosuje się odstępstwa od zakazów określonego w § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz. U. poz. 1408).
GATUNKI GRZYBÓW OBJĘTYCH OCHRONĄ CZĘŚCIOWĄ
L.p. | Nazwa polska | Nazwa naukowa |
GRZYBY WIELKOOWOCNIKOWE | FUNGI | |
borowikowate | Boletaceae | |
1. | podgrzybek tęgoskórowy | Xerocomus parasiticus |
2. | poroblaszek żółtoczerwony | Phylloporus pelletieri |
3. | szyszkowiec łuskowaty | Strobilomyces strobilaceus |
dzwonkówkowate | Entolomataceae | |
4. | dzwonkówka * (1) | Entoloma sphagnorum |
5. | dzwonkówka bagienna (1) | Entoloma cuspidiferum |
6. | dzwonkówka ciemniejąca (1) | Entoloma turci |
7. | dzwonkówka szarofioletowa (1) | Entoloma bloxamii |
gąskowate | Tricholomataceae | |
8. | białokrowiak trójbarwny (1) | Leucopaxillus compactus |
9. | gąska pomarańczowa (1) | Tricholoma aurantium |
10. | wilgotnica cytrynowozielona (1) | Hygrocybe citrinovirens |
11. | wilgotnica okazała (1) | Hygrocybe splendidissima |
12. | wilgotnica ozdobna (1) | Hygrocybe aurantiosplendens |
13. | wilgotnica sklepiona (1) | Hygrocybe fornicata |
14. | wilgotnica włoska (1) | Hygrocybe reidii |
15. | wilgotnica zasadowa (1) | Hygrocybe ingrata |
16. | wodnicha atramentowa (1) | Hygrophorus atramentosus |
17. | wodnicha brunatnobiała (1) | Hygrophorus latitabundus |
18. | wodnicha kozia (1) | Hygrophorus capreolarius |
19. | wodnicha oliwkobrązowa (1) | Hygrophorus persoonii |
20. | wodnicha różowoblaszkowa (1) | Hygrophorus calophyllus |
21. | wodnicha zaróżowiona (1) | Hygrophorus erubescens |
gołąbkowate | Russulaceae | |
22. | mleczaj strefowany (1) | Lactarius zonarioides |
23. | mleczaj żółtofioletowy (1) | Lactarius repraesentaneus |
gwiazdoszowate | Geastraceae | |
24. | gwiazdosz brodawkowy | Geastrum corollinum |
25. | gwiazdosz czteropromienny | Geastrum quadrifidum |
jodłownicowate | Bondarzewiaceae | |
26. | jodłownica górska | Bondarzewia mesenterica |
kisielnicowate | Exidiaceae | |
27. | płomykowiec galaretowaty | Tremiscus helvelloides |
krążkownicowate | Discinaceae | |
28. | piestrzenica * (1) | Gyromitra ambigua |
29. | piestrzenica * (1) | Gyromitra fastigiata |
kruchaweczkowate | Psathyrellaceae | |
30. | kruchaweczka * (1) | Psathyrella maculata |
31. | kruchaweczka meduzogłowa (1) | Psathyrella caput-medusae |
lakownicowate | Ganodermataceae | |
32. | lakownica żółtawa | Ganoderma lucidum |
łęgotowate | Geoglossaceae | |
33. | małozorek zielony (1) | Microglossum viride |
34. | włosojęzyk szorstki (1) | Trichoglossum hirsutum |
maślakowate | Suillaceae | |
35. | borowiczak dęty | Boletinus cavipes |
36. | maślak błotny (żółtawy) | Suillus flavidus |
37. | maślak syberyjski | Suillus sibiricus |
ozorkowate | Fistulinaceae | |
38. | ozorek dębowy | Fistulina hepatica |
pieczarkowate | Agaricaceae | |
39. | kurzawka bagienna | Bovista paludosa |
pierścieniakowate | Strophariaceae | |
40. | łuskwiak włóknistołuskowaty | Pholiota heteroclita |
41. | polówka południowa (1) | Agrocybe cylindracea |
pniarkowate | Fomitopsidaceae | |
42. | jamkówka kurczliwa (1) | Antrodia ramentacea |
43. | pniarek różowy | Fomitopsis rosea |
44. | żagwica listkowata | Grifola frondosa |
siatkoblaszkowate | Gomphaceae | |
45. | buławka obcięta | Clavariadelphus truncatus |
46. | buławka pałeczkowata | Clavariadelphus pistilaris |
47. | buławka spłaszczona | Clavariadelphus ligula |
48. | siatkoblaszek maczugowaty | Gomphus clavatus |
siedzuniowate | Sparassidaceae | |
49. | siedzuń dębowy | Sparassis brevipes |
skórnikowate | Stereaceae | |
50. | tarczóweczka wielkozarodnikowa (1) | Aleurocystidiellum subcruentatum |
smardzowate | Morchellaceae | |
51. | naparstniczka czeska | Verpa bohemica |
52. | naparstniczka stożkowata | Verpa conica |
53. | smardz grubonogi – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni | Morchella crassipes |
54. | smardz jadalny – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni | Morchella esculenta |
55. | smardz półwolny – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni | Morchella gigas |
56. | smardz stożkowaty – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni | Morchella conica |
57. | smardz wyniosły – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni | Morchella elata |
soplówkowate | Hericiaceae | |
58. | soplówka bukowa | Hericium coralloides |
59. | soplówka jodłowa | Hericium flagellum |
szczeciniakowate | Hymenochaetaceae | |
60. | błyskoporek podkorowy (włóknouszek ukośny) | Inonotus obliquus |
tocznikowate | Helotiaceae | |
61. | * (1) | Holwaya mucida |
zasłonakowate | Cortinariaceae | |
62. | zasłonak słomkowożółty (1) | Cortinarius elegantior |
żagwiowate | Polyporaceae | |
63. | żagiew wielogłowa | Polyporus umbellatus |
GRZYBY ZLICHENIZOWANE (POROSTY)[...] | LICHENES |
Objaśnienia:
Gatunki grzybów zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:
- wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
- małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
- nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.
* Brak nazwy gatunkowej polskiej.
(1) – gatunek, dla którego nie stosuje się odstępstwa od zakazów określonego w § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz. U. poz. 1408). .
GATUNKI GRZYBÓW OBJĘTYCH OCHRONĄ CZĘŚCIOWĄ, KTÓRE MOGĄ BYĆ POZYSKIWANE, ORAZ SPOSOBY ICH POZYSKIWANIA
L.p. | Nazwa polska | Nazwa naukowa | Sposób pozyskiwania |
lakownicowate | Ganodermataceae | ||
1. | lakownica żółtawa | Ganoderma lucidum | ręczny zbiór owocników, bez naruszania drewna, na którym one wyrastają |
pniarkowate | Fomitopsidaceae | ||
2. | żagwica listkowata | Grifola frondosa | ręczny zbiór owocników |
szczeciniakowate | Hymenochaetaceae | ||
3. | błyskoporek podkorowy (włóknouszek ukośny) | Inonotus obliquus | odcięcie narzędziem o ostrej krawędzi narośli na drzewie z błyskoporkiem podkorowym (forma anamorficzna), należy ograniczyć uszkodzenie drzewa |
smardzowate | Morchellaceae | ||
4. | smardz grubonogi | Morchella crassipes | ręczny zbiór owocników |
5. | smardz jadalny | Morchella esculenta | ręczny zbiór owocników |
6. | smardz półwolny | Morchella gigas | ręczny zbiór owocników |
7. | smardz stożkowaty | Morchella conica | ręczny zbiór owocników |
8. | smardz wyniosły | Morchella elata | ręczny zbiór owocników |
żagwiowate | Polyporaceae | ||
9. | żagiew wielogłowa | Polyporus umbellatus | ręczny zbiór owocników |
LICHENES | |||
10. | płucnica islandzka | Cetraria islandica | ręczny zbiór plech |
Objaśnienia:
Gatunki grzybów zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:
- wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
- małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
- nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.
© medianauka.pl, 2021-03-28, A-4005