Hatterie

Gady ryjogłowe, hatterie (Rhynchocephalia), zwane tautarami, to jedyni przedstawiciele rzędu gadów ryjogłowych, który liczy dziś dwa gatunki w jednym rodzaju i jednej rodzinie. To żywe skamieliny. Gady ryjogłowe pojawiły się na Ziemi jeszcze przed dinozaurami.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Hatteria (Sphenodon punctatus)
Hatteria niespodziana (Sphenodon guntheri)

Występowanie i środowisko

Gady te występują jedynie na Nowej Zelandii i pobliskich wyspach.

Tryb życia i zachowanie

Hatterie, podobnie jak jaszczurki, mają zdolność odrzucania ogona w obliczu zagrożenia. To gady o nocnej aktywności. Dzień spędzają w ukryciu lub w pobliżu swoich nor, wygrzewając się w promieniach słońca. W norze znajduje się zawsze co najwyżej jeden osobnik.

Na wyspach hatterie mają utrudniony dostęp do wody. Podczas deszczu, szczególnie w nocy, można spotkać te gady taplające się w kałużach.

Sposób polowania polega na czekaniu nieruchomo na przechodzącą zdobycz i chwytanie jej językiem lub zębami, gdy zdobycz jest nieco większa.

Morfologia i anatomia

Długość ciała hatterii wynosi do 60 cm, a ciężar ciała maksymalnie 1,3 kg. Samice są mniejsze. Ich długość ciała nie przekracza 50 cm, a masa 550 g.

Hatterie od jaszczurek różni brak ucha zewnętrznego, na części żeber mają wypustki zupełnie jak u ptaków, w czaszce znajdują się po bokach po dwa otwory nad i pod oczodołem, a u jaszczurek występuje tylko jeden taki otwór. Samce mają otwór kloakalny, nie posiadają penisa.

Rozmnażanie

Gody odbywają się od stycznia do marca. Samce przyciągają samice poprzez przyjmowanie atrakcyjnej pozy. Samce rywalizują o samice. Samiec okrąża samicę przez 20 minut, co pewien czas zatrzymując się. Kopulacja polega na zetknięciu się u obu płci otworów kloakalnych, po czym następuje przekazanie spermy. Wiosną samice składają jaja w liczbie od 7-10 (19) do nory. Przez kilka dni samica pilnuje gniazda. Samice składają jaja raz na 4 lata. Okres inkubacji trwa od roku do nawet 15 miesięcy. Młode, wyposażone w rogowy ząb do przebicia skorupki jaja, są szybkie i aktywne za dnia, co chroni je przed kanibalizmem dorosłych osobników.

Pożywienie

Hatterie polują głównie na owady ale także na drobne kręgowce. W zasadzie gady te są wszystkożerne.

Ochrona i zagrożenia

Hatterie, w szczególności niektóre populacje, są zagrożone wymarciem z uwagi na szczury, które plądrują wyspy, na których żyją te osobliwe gady.

Ciekawostki

Cechą charakterystyczną jest tak zwane "trzecie oko" (oko ciemieniowe), które jest umiejscowione na szczycie mózgu i posiada soczewkę oraz siatkówkę, a przykryte wraz ze wzrostem hatterii łuskami. Nie wiadomo jaką funkcję ma ten narząd.