Hierarchia potrzeb

Człowiek odczuwa wiele potrzeb, które usiłuje zaspokoić. Większość potrzeb można zaspokoić w bliskiej relacji z innymi ludźmi. Większość zachowań ludzkich wynika właśnie z podejmowania prób zaspakajania swoich potrzeb. Potrzeby można klasyfikować. Możemy na przykład wyróżnić grupę potrzeb wynikających z funkcji życiowych lub potrzeby wyższego poziomu, jak na przykład potrzebę samorealizacji. Okazuje się, że człowiek w pierwszej kolejności stara się zaspokoić jedną grupę potrzeb, a gdy mu się to udaje, przechodzi na inny poziom zaspakajania potrzeb. Wytwarza się więc w sposób naturalny hierarchia potrzeb. Najbardziej znaną klasyfikacją potrzeb jest piramida potrzeb Abrahama Maslowa.

Co ciekawe, Maslow nigdy nie wykorzystał pojęcia piramidy, by opisać poziomy potrzeb w żadnym ze swoich dzieł. Piramida została stworzona później przez innych naukowców w oparciu o prace Maslowa.

Piramida potrzeb Maslowa

Hierarchia potrzeb Maslowa została zilustrowana na rysunku.

Możemy wyróżnić następujące grupy potrzeb, zaczynając od tych podstawowych:

potrzeby fizjologiczne - są to potrzeby wynikające z konieczności funkcjonowania organizmu. Gdy nie są zaspokojone potrzeby fizjologiczne, wypierają inne potrzeby na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka. Są to na przykład potrzeby
- jedzenia
- oddychania
- picia
- seksualna
- snu
potrzeby bezpieczeństwa - potrzeby tego rodzaju pobudzają do działania, w wyniku którego osiągamy nienaruszalność. Są to na przykład:
- zależność
- opieka i oparcie
- protekcja
- wygoda
- spokój
- wolność od strachu
przynależności - są to potrzeby nawiązywania bliskich i/lub intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy. Są to między innymi:
- afiliacja
- miłość
- bycie kochanym
szacunku - są to potrzeby uznania i prestiżu, czyli na przykład:
- poczucie własnej wartości
- pragnienie potęgi, dominacji
- pragnienie wolności
- potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi
- potrzeba dobrego statusu społecznego
- potrzeba zwracania na siebie uwagi
- potrzeba sławy
samorealizacji - są to potrzeby rozwoju swoich możliwości, na przykład:
- posiadania celów
- spełnienia
- estetyczne
- poznawcze

Piramida Maslowa nie tłumaczy wszystkich zachowań. Na stosunek jednostki wobec swoich potrzeb wpływają jeszcze inne czynniki, takie jak genetyczne, środowiskowe i inne. Istotne jest to, że z zasady nie jest możliwe lub jest utrudnione realizowanie potrzeb wyższego poziomu, gdy nie są zaspokojone te potrzeby, które znajdują się u podstawy piramidy. Należy o tym pamiętać gdy chcemy siebie lub innych motywować do zmian.

Pytania

W sieci można znaleźć 8-poziomową piramidę Maslowa. Dlaczego w niniejszym artykule mowa o 5-poziomowej piramidzie sprzed pół wieku?

Hierarchia zaproponowana przez Maslowa była wiele razy podważana. Choć większość źródeł naukowych prezentuje piramidę potrzeb w sposób, jak zaprezentowano to tutaj, można w sieci znaleźć także źródła, prezentujące wersję rozbudowaną o trzy poziomy: poziom potrzeb poznawczych, potrzeb estetycznych (tuż nad poziomem potrzeb szacunku), oraz na samym szczycie poziom transcendencji.