Jak zwyczajny

Jak zwyczajny, jak (Bos grunniensis) to ssak z rodziny krętorogich o masywnym ciele, krótkich nogach. Zarówno samce jak i samice mają rogi o długości dochodzącej do 90 cm. Ich końce zakrzywione są do góry. Zwierzę to ma ciało pokryte cienką i długą sierścią, czarną lub brunatną, która tworzy z boków i z kłębu frędzle. Wzdłuż grzbietu przebiega srebrzysta pręga. Ogon z kitą sięgającą do ziemi. Jak jest odporny na mróz i unika ciepła. To typowe tybetańskie zwierzę. Ponadto jak jest zwierzęciem udomowionym, ale występuje także w stanie dzikim. Jest cenionym zwierzęciem jucznym, pociągowym, wierzchowym. Dostarcza mleka bogatego w tłuszcz (do 3500 l rocznie), skór i mięsa (średniej jakości).

Występowanie i środowisko

Obszar naturalnego występowania jaka dzikiego to Tybet. Zasiedla wzgórza i płaskowyże aż do 6000 m n.p.m. Formy udomowione żyją w Tybecie, Mongolii, północnych Indiach.

Tryb życia i zachowanie

Tworzy małe grupy, ale na dużych pastwiskach tworzy duże stada. Aktywny w dzień. Gdy jaki znajdą się w niebezpieczeństwie, tworzą krąg, chowając w środku cielęta. Są zwinne. Dobrze biegają i wspinają się po stokach.

Morfologia i anatomia

Długość ciała do 325 cm, wysokość w kłębie: 2 m. Ciężar ciaławynosi od 400 kg do 1000 kg.

Pożywienie

Jak zjada trawy i rośliny górskie, mchy i porosty.

Rozmnażanie

Ruja występuje we wrześniu. Ciąża trwa 270 dni. Laktacja trwa do 6 miesięcy, a młode pozostają z matką przez rok.

Ochrona i zagrożenia VU

Gatunek ten jest narażony na wymarcie. Ma status VU w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.

Ciekawostki

Jaki nie lubią ciepła.

Jak został udomowiony w Tybecie w pierwszym tysiącleciu naszej ery. Udomowione jaki są mniejsze o około 15-20%, mają krótsze rogi. Krzyżują się z bydłem domowym. Samce krzyżówek są bezpłodne.

Udomowiony jak jest mniejszy od dzikiego jaka.

Podgatunki

Wyróżniamy następujące podgatunki:

Bos g. grunniens - jak domowy, Linnaeus, 1766
Bos g. mutus - jak dziki, (Przewalski, 1883)

Synonimy

W literaturze można spotkać następujące synonimy dla określenia nazwy tego gatunku:

Bos mutus (Przewalski, 1883)

Pokrewne gatunki ssaków

Ile śpią ssaki?

Ssaki potrafią przesypiać w głębokim śnie naprawdę długi okres czasu. Jakie ssaki śpią najdłużej, a które nie potrzebują zbyt wiele snu?

Najmniejszy ssak

Jakie ssaki osiągają najmniejsze rozmiary na świecie, a jakie w Polsce? Gdzie można je spotkać?

Największy ssak

Który z saków jest największy na świecie, a który w Polsce? Czy w historii żyły większe ssaki niż obecnie? Czy są to ssaki wodne czy lądowe?

Jak dużo jedzą zwierzęta?

Czy tylko człowiek bywa obżartuchem? Czy w świecie zwierząt również można znaleźć łakomczuchów? Ile pokarmu zjadają różne zwierzęta?

Powiązane quizy

Ssaki Polski — quiz

Liczba pytań: 30
Quiz szkolny
Średni wynik:
19.5 / 65%
2024-01-20

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz – Polskie nazewnictwo ssaków świata, 978-83-88147-15-9, Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015
Włodzimierz Serafiński, Ewa Wielgus-Serafińska – Ssaki zwierzęta świata, ISBN 83-01-05877-3, PWN 1988
pod red. Kazimierza Kowalskiego – Mały słownik zoologiczny - ssaki, Wiedza Powszechna 1975
Praca zbiorowa – Encyklopedia zwierząt Ssaki, ISBN 83-85-85152-05-9, Elipsa 1991
Jiří Gaisler, Jan Zejda – Ssaki świata, ISBN 83-7079-773-3, MUZA SA 1995
Alfred Brehm – Życie zwierząt. Ssaki, PWN 1963