Jałowiec pospolity

Zdjęcie okazu w Arboretum Wojsławice. Odmiana irlandzka. © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl

Jałowiec pospolity (Juniperus communis) to krzew z rodziny cyprysowatych o zmiennym pokroju, czasem przyjmujący formę niewysokiego drzewa. To gatunek pionierski, rośnie na prawie każdym podłożu. To także roślina ozdobna sadzona w ogrodach.

Wybrane odmiany:

'Anna Maria' - odmiana karłowa, polska, wolno rosnąca, o drobnych igłach.
'Arnold' - odmiana wąskokolumnowa, polecana na cmentarze.
'Bruns' - szybko rosnąca odmiana o kolumnowym pokroju.
'Compressa' - karłowa odmiana o pokroju kolumnowym.
'Depressa Aurea' - odmiana o horyzontalnym pokroju, o żółtych pędach.
'Gold Cone' - odmiana o kolumnowym pokroju i żółtawych liściach.
'Green Carpet' - odmiana płożąca się, świetna roślina okrywowa (nasza galeria).
'Hibernica' - odmiana o pokroju wąskokolumnowym.
'Meyer' - odmiana o zwartym i szerokokolumnowym pokroju.
'Repanda' - odmiana płożąca się, o gęstych i niekłujących igłach.
'Sterling Silver' - odmiana o luźnym pokroju, pędy ścielą się po ziemi, igły sa srebrzystoniebieskie.
'Suecica' - wysoka odmiana o pokroju kolumnowym (4 m).

Występowanie i środowisko PL

Jałowiec rośnie prawie na całej półkuli północnej. Jest mało wymagający co do podłoża. Rośnie nawet na wydmach i nieużytkach. Rośnie też na żyznych glebach. Występuje na wrzosowiskach, łąkach, wydmach, w lasach iglastych.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie w okresie od maja do czerwca. Dożywa czasem kilkuset lat, zwykle jednak 80-100 lat.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość maksymalnie 10 m, zwykle jednak nie przekraczają 4-5 m.

Igły są sztywne, kłujace, zielone, błyszczące, ułożone prostopadle do pędu, o długości do 1,5 cm, występują po trzy w okółku. Od spodu widać biały pasek. Wytrzymują na krzewie do 4 lat.

Kwiaty męskie mają jajowaty kształt, są żółte. Kwiaty żeńskie są zielone.

Owoc to szyszkojagoda, najpierw zielona, potem czerniejąca, z nalotem. Każdy owoc zamyka po trzy nasiona w środku.

Kora jest szara, gładka, łuszcząca się płatami wraz z wiekiem.

Rozmnażanie

To roślina dwupienna.

Ochrona i zagrożenia LC

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.

Ciekawostki

Korzenie czasem wykorzystywano do wyplatania koszy. Szyszkojagody jałowca to przyprawa do mięsa. Olejki pozyskiwane z jałowca są wykorzystywane w medycynie a także do wyrobu wódek i likierów.

Zbiory i zastosowanie

Korzenie czasem wykorzystywano do wyplatania koszy. Szyszkojagody jałowca to przyprawa do mięsa. Olejki pozyskiwane z jałowca są wykorzystywane w medycynie a także do wyrobu wódek i likierów.

Pielęgnacja

Jałowiec nie znosi przesadzania. Dobrze znosi za to przycinanie.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: krzew.
Stanowisko: nasłonecznione, półcień, cień.
Środowsko: leśne, łąkowe.
Użytek: zioła, rośliny ogrodowe, roślina lecznicza.
Strefy mrozoodporności: 2-9. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: megafanerofit, nanofanerofit.
Częstośc występowania gatunku: pospolity na całym terenie lub prawie całym terenie.
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=22.
Status popularności rośliny: gatunek znany, roślina popularna, znajduje się pośród 500 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
				●	●							Kwitnie jałowiec pospolity.
									●	●	●	Zbiór owoców jałowca (szyszkojagody dojrzewają dwa lata).

Uprawa

Czynności i właściwości	Opis
Odczyn gleby	Gleba alkaliczna, kwaśna lub obojętna.
Właściwości gleby	Gleba uboga, przepuszczalna, lekko kwaśna, żwirowata, kamienista, gliniasta.
Trudność uprawy	Uprawa i pielęgnacja łatwa.
Czas uprawy	Wieloletnia.
Przycinanie	Znosi dobrze.
Stanowisko	Słoneczne.
Wysiew do gruntu	Możliwy.
Terminy siewu / zbioru plonów / pielęgnacji	Zobacz w kalendarzu.
Uprawa doniczkowa	Tak.
Rozmnażanie	Przez sadzonki jesienią. rozmnożenie z nasion bardzo trudne, sianie na wiosnę lub jesień.
Zbiór i przechowywanie	Owoce (szyszkojagody) dojrzewają dwa lata.
Przyrost roczny	20 cm.
Dodatkowe informacje	Jałowiec nie znosi przesadzania.

Zbiory i zastosowanie w zielarstwie

Zastosowanie	Opis
Zastosowanie ogólne	Roślina przyprawowa i lecznicza.
Zastosowanie terapeutyczne	infekcja układu moczowego zapalenie oskrzeli
Sposób działania, właściwości lecznicze	Owoce jałowca zawierają olejki eteryczne. Mają one właściwości antyseptyczne. Mają zastosowanie w leczeniu zapalenia oskrzeli. To także środek moczopędny. Bywa stosowany na niestrawność.
Przyjmowana postać	ekstrakt, esencja tabletki i kapsułki
Przeciwwskazania	Owoce z jałowca maja silne działanie. Warto skonsultować się z lekarzem zanim się je zastosuje w leczeniu dolegliwości. Ekstrakty mogą mieć działanie poronne. Nie mogą ich przyjmować kobiety w ciąży. Nie można też przyjmować olejków przy zakażeniu nerek.
Surowiec	Owoce (szyszkojagody).
Przyprawa	To przyprawa do mięs.

Pokrewne gatunki roślin

Zioła
Zobacz atlas ziół, roślin leczniczych i przyprawowych.

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
Lucjan Kurowski – Drzewa i krzewy iglaste, ISBN 978-83-7763-284-0, Multico Oficyna Wydawnicza 2014
Wolfgang Kawollek – Wielka księga ogrodnika i działkowca, ISBN 978-83-245-1259-1, Publicat 2001
Franz-Xaver Treml – Zioła z ogrodu i balkonu - 500 ziół przyprawowych i leczniczych, ISBN 978-83-7175-702-0, Delta
Rebecca L. Johnson, Steven Foster, Tieraona Low Dog, David Kiefer – Przewodnik po ziołach leczniczych, ISBN 978-83-274-8955-5, wydawnictwo Olesiejuk 2019