Jastrząb
Jastrząb, jastrząb zwyczajny, jastrząb gołębiarz (Accipiter gentilis) to typowy przedstawiciel rodziny jastrzębiowatych, niezbyt liczny w naszym kraju. Samiec jest o 20% mniejszy od samicy. Wierzch ciała u obu płci jest szary. Spód jest jasny, ciemno prążkowany. W prążki są też lotki i sterówki. Nad okiem ze złotą tęczówką znajduje się dość długa, biała brew. Głowa, wierzch ciała i skrzydła młodych są brązowe, a jasny spód jest kreskowany. Skrzydła są krótsze od skrzydeł myszołowa i są dość szerokie.
Występowanie i środowisko PL
Jest to ptak szponiasty szeroko rozpowszechniony na świecie. Można go spotkać w Europie, Azji i Ameryce Północnej, a także na niewielkim obszarze w Afryce. W Polsce nie jest liczny, ale spotykany na terenie całego kraju. Mamy zaledwie 3-4 tysiące par. Najwięcej jastrzębi występuje w Parku Kampinoskim.
Tryb życia i zachowanie
To na ogół ptak osiadły, ale niektóre populacje podejmują wędrówki. Polowanie na ofiary odbywa się w powietrzu, na ziemi lub na drzewie. Jastrząb podejmuje tylko jedną próbę pogoni. Nie lubi otwartych przestrzeni.
Kilkakrotne uderzenia skrzydłami są energiczne, później występuje faza lotu szybowcowego.
Głos jastrzębia można usłyszeć głównie o świcie, "kja-kja-..." oraz gdakanie. Odzywa się głównie w okresie rozrodu.
Morfologia i anatomia
Długość ciała wynosi 48-66 cm, rozpiętość skrzydeł wynosi 100 cm u samców i 125 cm u samic, a ciężar ciała 650-1500 g.
Pożywienie
Najczęściej poluje na ptaki (w tym gołębie, które stanowią duży udział w ich diecie, ale także kuraki) oraz drobne ssaki (wiewiórki, zające).
Rozmnażanie
Para ustanawia rewir lęgowy na kilka miesięcy wcześniej. Wyprowadza jeden lęg w roku. Gniazduje na drzewie, a gniazdo budowane jest przez samca i samicę z patyków i gałęzi. Gniazdo może być użytkowane przez kilka sezonów i rozrosnąć się do średnicy 1 m oraz wysokości 50 cm. Samica składa od 2 do 5(6) jaj w odstępach co dwa dni. Inkubacja trwa 35-38 dni, a zaczyna się wraz ze zniesieniem 1. lub 2. jaja. Samiec nie potrafi zajmować się pisklętami, choć dostarcza pożywienie do gniazda. Lotność młode uzyskują po 5-6 tygodniach od chwili wyklucia się. Usamodzielniają się przez kolejny miesiąc. Do rozrodu przystępują po 2-3 latach życia.
Ochrona i zagrożenia LC
Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. W Polsce ptak ten podlega ochronie ścisłej. Jastrząb był uważany za szkodnika hodowli gołębi i był jeszcze niedawno tępiony przez człowieka z tego powodu.
Ciekawostki
Mimo, że samiec dostarcza pożywienie do gniazda, to gdy samica zginie, samiec nie jest w stanie zaopiekować się potomstwem. Wówczas pisklęta szybko giną.
Podgatunki
Wyróżniamy następujące podgatunki:
- Accipiter g. gentilis - jastrząb (zwyczajny), (Linnaeus, 1758)
- Accipiter g. atricapillus - jastrząb czerwonooki, (Wilson,A, 1812)
Kalendarz przyrody
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania w Polsce jastrzębia. |
Pokrewne gatunki ptaków
- krogulec (zwyczajny) (Accipiter nisus)
- krogulec zmienny (Accipiter striatus)
- krogulec australijski (Accipiter novaehollandiae)
- krogulec chiński (Accipiter soloensis)
- krogulec czarnołbisty (Accipiter cooperii)
- krogulec mały (Accipiter badius)
- krogulec obrożny (Accipiter cirrocephalus)
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- pod red. Przemysława Busse – Mały Słownik Zoologiczny - PTAKI t.I i II, ISBN 83-214-0043-4, Wiedza Powszechna 1990
- Jacek Twardowski, Kamila Twardowska – Ptaki Świata, 978-83-8059-276-6, SBM 2016
- Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek – Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/
- Lars Svensson – Przewodnik Collinsa - Ptaki, ISBN 978-83-7763-261-1, Multico 2012
- Michał Radziszewski, Mateusz Matysiak – Atlas Ptaków Polski - ilustrowana encyklopedia, ISBN 978-83-7705-659-2, Fenix
- Andrzej Kruszewicz – Ptaki Polski t.1,2, 978-837763-073-0, Multico Oficyna Wydawnicza 2011
© medianauka.pl, 2015-05-17, GAT-808
Data aktualizacji artykułu: 2021-12-24