Spis treści:

Kaczkowate

Kaczkowate (Anatidae) to rodzina ptaków z rzędu blaszkodziobych. Rodzina ta liczy dziś 168 gatunków. W Polsce mamy 37 gatunków, z czego 18 lęgowych.

Podrodziny

drzewice (Dendrocygninae)
gęsi (Anserinae)
sterniczki (Oxyurinae)
kaczki (Anatinae)

Podział na plemiona

kapodzioby (Cereopsini),
gęsi (Anserini),
łabędzie (Cygnini),
kazarki i pokrewne (Tadornini),
Malacorhynchini,
kaczki pływające (Anatini),
grążyce (Aythyini),
kaczki morskie i tracze (Mergini),

Cechą charakterystyczną jest płaski, zaokrąglony, krótki dziób, zaopatrzony na brzegach w rzędy blaszek. Szyja jest średnio lub bardzo długa, skrzydła wąskie i zaokrąglone, krótki ogon i nogi, których palce spięte są błoną pławną. Zwykle samiec jest od samicy większy i ciekawiej ubarwiony. Ubarwienie jest bardzo zróżnicowane. Jednolicie ubarwione ptaki w tej rodzinie są rzadkością. Ubarwienie samców jest często kolorowe, samic - ochronne, ale nie jest to regułą.

Występowanie i środowisko

Żyją na całym świecie poza Antarktydą. Preferują wodne środowiska (zbiorniki z wodą słodką).

Tryb życia i zachowanie

Dobrze nurkują. Odbywają dalekie wędrówki, lecąc w kluczu w kształcie litery V.

Rozmnażanie

Większość kaczkowatych gniazduje na ziemi lub w koronie drzew albo na półkach skalnych. Jedna trzecia gatunków gniazduje w dziuplach i norach. Samica składa od 4 do 14 jaj, zwykle jednolicie ubarwionych. Okres wysiadywania trwa 21-44 dni. Pisklęta są zagniazdownikami. Zdolność do lotu uzyskują w 28-110 dniu od wyklucia.

Pożywienie

Podstawę ich pokarmu stanowią wodne rośliny, ale zjadają też pokarm zwierzęcy: ryby, skorupiaki, mięczaki, owady.

Ochrona i zagrożenia

Krytycznie zagrożone są między innymi kazarka czubata, podgorzałka madagaskarska, tracz brazylijski (łącznie 5 gatunków). Siedem gatunków jest zagrożonych, 14 narażonych. Tracza auklandzkiego uznano za wymarłego, gdyż ostatnio zaobserwowano go w 1902 roku.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Kaczkowate są hodowane dla mięsa, piór i jaj, a także w celach ozdobnych na całym świecie. Z tego rzędu wywodzi się takie ptactwo domowe jak: kaczka piżmowa, gęś domowa, kaczka domowa, gęś garbonosa.

Rodzaje

Wykaz wszystkich opublikowanych rodzajów z tej rodziny:

Gatunki

Wykaz pozostałych gatunków, opisanych w naszym serwisie:

bielaczek (Mergellus albellus) PL
birginiak (Polysticta stelleri) PL
kamieniuszka (Histrionicus histrionicus) PL
lodówka (Clangula hyemalis) PL
amazonetka (Amazonetta brasiliensis)
bajkałówka (Sibirionetta formosa)
bisiorka (Biziura lobata)
cudokaczka (Callonetta leucophrys)
czubokaczka (Lophonetta specularioides)
dziwonos szaroboczny (Sarkidiornis melanotos)
gęsiec (Plectropterus gambensis)
grzywienka (Chenonetta jubata)
grzywoszyjka amazońska (Oressochen jubatus)
grzywoszyjka andyjska (Oressochen melanopterus)
gwinejka (Pteronetta hartlaubii)
kapodziób (Cereopsis novaehollandiae)
kapturnik (Lophodytes cucullatus)
karolinka (Aix sponsa)
koskoroba (Coscoroba coscoroba)
krzywonos (Hymenolaimus malacorhynchos)
marmurka (Marmaronetta angustirostris)
pasożytka (Heteronetta atricapilla)
pokraczka (Thalassornis leuconotus)
pstrokaczka (Stictonetta naevosa)
różanka (Rhodonessa caryophyllacea)
sterniczka argentyńska (Oxyura vittata)
kaczka piżmowa, piżmówka (Cairina moschata) PL - hodowla
kazarka egipska (Alopochen aegyptiaca) PL - wtórnie
mandarynka (Aix galericulata) PL - wtórnie

Inne gatunki

kazarka reuniońska (Alopochen kervazoi)
kazarka maurytyjska (Alopochen mauritiana)
cyraneczka andyjska (Anas andium)
krzyżówka meksykańska (Anas diazi)
krzyżówka florydzka (Anas fulvigula)
rożeniec krótkodzioby (Anas marecula)
krzyżówka hawajska (Anas wyvilliana)
kaczka chińska (Anas zonorhyncha)
malajka (Asarcornis scutulata)
kaczka labradorska (Camptorhynchus labradorius)
grzywienka nowozelandzka (Chenonetta finschi)
etiopka (Cyanochen cyanoptera)
łopatonos (Malacorhynchus membranaceus)
zbrojówka (Merganetta armata)
kazarka nadobna (Radjah radjah)
nowogwinejka (Salvadorina waigiuensis)
dziwonos czarnoboczny (Sarkidiornis sylvicola)
lustrzynka (Speculanas specularis)

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
●	●	●							●	●	●	Okres zimowania w Polsce lodówki.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

- gatunek zaobserwowany w Polsce w stanie dzikim po 1950 r.

PL - wtórnie

- gatunek introdukowany w Polsce rozmyślnie lub przypadkowo, tworzący stałe populacje.

PL - obserwacje dawne

- gatunek obserwowany ostatnio w Polsce w latach 1801-1950.

PL - hodowla

- gatunek hodowlany.

Liczebność

Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).

Bardzo liczny

- 3 000 001 - 30 000 000

Liczny

- 300 001 - 3 000 000

Średnio liczny

- 30 001 - 300 000

Nieliczny

- 3001 - 30 000

Bardzo nieliczny

- 301 - 3 000

Skrajnie nieliczny

- 1 - 300

Status

Lęgowy

- gniazduje regularnie na dyżym obszarze kraju.

Lęgowy sporadycznie

- gniazduje sporadycznie w kraju lub tylko lokalnie.

Przelotny/przylatujący

- gatunek regularnie stacjonuje w kraju podczas swoich przelotów lub przylatuje na zimowiska.

Zalatujący

- gatunek pojawiający się w Polsce nieregularnie.

Zalatujący wyjątkowo

- gatunek pojawiający się wyjątkowo w kraju (poniżej 5 obserwacji).

- gatunek ujęty w Załączniku i Dyrektywie Ptasiej (2009/147/WE z 30-11-2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa), wskazującej na gatunki podlegające wraz z siedliskami szczególnej ochronie.

Galeria zdjęć

W galerii publikujemy dodatkowe zdjęcia i grafiki.

Autor: © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl

Opis: Kaczka krzyżówka — pospolity przedstawiciel kaczkowatych.

Autor: © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl

Opis: Pisklęta kaczki.

Ciekawostki

Jaki ptak najgłębiej nurkuje?

Ciekawostki

Jaki ptak najszybciej pływa?

Ciekawostki

Jaki ptak znosi najwięcej jaj?

Ciekawostki

Dlaczego ptaki lecą w kluczu?

Ciekawostki

Czy ptaki się kąpią?

Ciekawostki

Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?

Ciekawostki

Największe gniazda ptaków

Ciekawostki

Jak dokarmiać ptaki?

Ciekawostki

Najmniejsze ptaki na świecie

Ciekawostki

Największe ptaki na świecie

QUIZ

Ptaki Polski — quiz

Filmy

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/