Szarańczyn strąkowy, karob

Szarańczyn strąkowy, drzewo karobowe, karob, ceratonia (Ceratonia siliqua) to gatunek zimozielonego drzewa z rodziny bobowatych, które rodzi tak zwany chleb świętojański, czyli jadalne strąki, będące owocem tego drzewa.

Występowanie i środowisko

W naturze roślina ta występuje w rejonie Morza Śródziemnego oraz w Azji Mniejszej.

Morfologia i anatomia

Wysokość wynosi 15-18 m.

Kora jest szarobrązowa, popękana.

Liście są odwrotnie jajowate, lśniące, dość sztywne.

Kwiaty są zebrane w grona, są małe, mają zielonkawy kolor, wydzielają nieprzyjemny aromat.

Owoce to ciemnobrązowe strąki dorastające do 20-25 cm długości, tak zwany chleb świętojański. Miąższ jest miękki, słodki w smaku.

Rozmnażanie

To roślina jednopienna.

Ochrona i zagrożenia LC

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.

Ciekawostki

Liście opadają co dwa lata.

Chleb świętojański zanim pojawiły się w hodowli buraki cukrowe i trzcina cukrowa był głównym źródłem cukru w rejonie występowania karobu.

Z owoców pozyskuje się soki, a także produkt jako dodatek do produkcji alkoholu.

Zmielone i prażone nasiona to namiastka kawy.

Mąka z owoców stanowi surowiec do wypieków.

Mączka chleba świętojańskiego, tak zwana guma karobowa, to znana substancja zagęszczająca - E410.

Ze strąków wyrabia się także paszę dla zwierząt.

W Polsce sprzedawano chleb świętojański w okresie między wojennym.

Pytania

Skąd się wzięła nazwa chleb świętojański?

Chleb świętojański to nazwa zaczerpnięta z Biblii. W jednej z przypowieści syn marnotrawny z głodu żywił się strąkami. Badacze roślin biblijnych zgadzają się, że chodzi tutaj o strąki Ceratonia siliqua. Hebrajskie słowo określające szarańczyn strąkowy jest podobne do słowa oznaczającego szarańczę. Prawdopodobnie zdanie w Ewangelii Mateusza oraz Ewangelii Łukasza o Janie Chrzcicielu, który żywił się szarańczą, oznacza, że w istocie żywił się strąkami szarańczynu. Stąd wzięła się nazwa chleb świętojański – od Jana Chrzciciela. Inną rzeczą jest fakt, że szarańcza (owad) w dawnych czasach też bywała jadana przez ludzi.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: drzewo.
Stanowisko: nasłonecznione.
Środowsko: leśne.
Użytek: rośliny uprawne, rośliny uprawne przemysłowe, roślina lecznicza.
Strefy mrozoodporności: 9-11. Uprawa w Polsce na zewnątrz z pewnością się nie powiedzie.
Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Jadalność: Gatunek jadalny.

Pokrewne gatunki roślin

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich – Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
Praca zbiorowa – 500 przypraw i ziół leczniczych, 978-83-7845-996-5, SBM 2015
Agnieszka Gawłowska – 500 owoców i warzyw, 978-83-7845-874-6, SBM 2015