Koń zwyczajny

© Krzysztof Trawiński - medianauka.pl

Zobacz dodatkowe zdjęcia (5).

Koń zwyczajny (Equus caballus), którego podgatunkiem jest koń domowy to ssak z rodziny koniowatych o wydłużonej głowie, długich, cienkich kończynach, długim ogonie z włosia, grzywą na karku i czole. Istnieje wiele ras koni. Najmniejsze z nich to kuce. Konie występują w różnych odmianach barwnych: mlecznosiwej, siwej szpakowatej, gniadej (brązy i czarne włosie), karej (czarnej), karogniadej, kasztanowatej (od złocistej poprzez rudą po ciemnobrązową ), cisawej (kasztanowatej z jaśniejszymi włosami), izabelowatej (płowej z białą grzywą i ogonem), bułanej (żółtawo-kawowej z czarnym ogonem i grzywą), myszawej (z popielatym ciałem oraz czarną głową, nogami, grzywą i ogonem, z pręgą na grzbiecie), dereszowatej (gniadej, karej lub kasztanowatej z domieszką siwych włosów), srokatej (białej w duże barwne plamy), tarantowatej (białej z niewielkimi plamami w innych kolorach). Samica konia to klacz, samiec to ogier.

Najszlachetniejszą rasą konia domowego jest koń arabski (czystej krwi). Jest to koń drobny, wytrzymały, pełen temperamentu.

Folblut (koń pełnej krwi), to angielski koń wyścigowy. Tylko nieliczne konie obecnie są pełnej krwi. Folblut wraz z koniem arabskim służą do wyprowadzania i uszlachetniania różnych ras sportowych takie jak:

• huntery
• hanowery
• trakeny
• noniusy
• gidrany
• konie dońskie
• kłusaki
• angloaraby (krzyżówka araba z folblutem)

Koń ciężki wywodzi się od konia nizinnego lub kuca leśnego. Ma masywną budowę, grube nogi, wysoki wzrost, pęciny porośnięte długim włosiem, otłuszczony kark, bruzdę biegnącą od ogona po krzyż, dużą głowę. Są to największe z koni. Niektóre rasy mają 2 m wysokości w kłębie i 1000 kg ciężaru ciała. Oto niektóre rasy:

• szajry
• klejsdele
• brabansony
• ardeny
• konie sztumskie

Najmniejsze konie to rasy karłowate, tak zwane kuce. Są to konie niewybredne, wytrzymałe, zwykle łagodne. Oto niektóre rasy:

• kuce szetlandzkie (na zdjęciu)
• fiordingi
  

Występowanie i środowisko PL

Cały świat.

Morfologia i anatomia

Koń ma bardzo dobrze rozwinięty zmysł węchu. Oddycha wyłącznie przez nozdrza. Wysokość konia w kłębie wynosi do 180 cm. Ciężar wynosi średnio od 300 do 800 kg, ale zdarzają się znacznie cięższe i lżejsze rasy.

Pożywienie

Pokarm roślinny, głównie trawy.

Rozmnażanie

Płodność samic trwa 20 lat, samców do 30 lat. Ciąża trwa 11 miesięcy. Samica rodzi zwykle jedno źrebię, które po dwóch latach jest dojrzałe płciowo.

Ochrona i zagrożenia NE

Gatunek ten nie został jeszcze przypisany do żadnej kategorii ryzyka według kryteriów IUCN.

Ciekawostki

Koń domowy pochodzi od tarpana. Został udomowiony około 5000 lat temu w Azji. Konie wykorzystujemy jako zwierzęta wierzchowe, juczne oraz pociągowe. Z koni pozyskujemy także skórę, włosie, mleko oraz mięso. Zdziczałe konie w Ameryce (przywiezione przez Europejczyków) to nieliczne obecnie mustangi.

Jedynym żyjącym obecnie gatunkiem konia dzikiego jest koń Przewalskiego.

Maści koni

Najczęstsze maści koni to:

• siwa, w tym jabłkowita;
• myszata - umaszczenie szare z ciemniejszą głową i szyją;
• kasztanowata - żółtoruda, brązoworuda;
• gniada - kolor sierści brązowy, zaś ogon, grzywa, i dolne części kończyn są czarne;
• kara - ogon, grzywa i sierść są czarne;
• srokata - sierść biała z dużymi, ciemnymi plamami;
• dereszowata - na tułowiu i szyi oprócz kolorowych włosów są także białe;

Rzadkie maści koni:

• biała;
• izabelowata - jasnożółte ubarwienie;
• bułana - sierść żółtawa, płowa, na grzbiecie często ciemna pręga, grzywa i ogon są czarne;
• tarantowata - sierść biała z ciemnymi plamkami.

Rasy koni

Znanych jest wiele ras koni, tylko nieliczne z nich mają cechy przodków. Rasy dzielimy na trzy podstawowe grupy:

• konie gorącokrwiste (szlachetne, lekkie) - to konie suche, smukłe, zaprzęgowe i wierzchowe;
• konie zimnokrwiste (konie ciężkie, stępaki) - to konie bardziej otłuszczone, stosowane jako zwierzęta zaprzęgowe;
• kuce - konie mniejszych rozmiarów, o krępej sylwetce.

Oto wybrane rasy koni.

Nazwa	Ciężar	Wysokość w kłębie	Wygląd	Umaszczenie	Zdjęcie	Uwagi
Konie gorącokrwiste
Koń czystej krwi arabskiej, koń arabski, arab	400-500 kg	153-160 cm	Szlachetna sylwetka, szczupaczy lub prosty pysk, szyja smukła i długa, krótki grzbiet, wysoko osadzony ogon. Najważniejsze typy: saklavi, kuhailan, munighi.	siwe, kasztanowate, gniade		Konie arabskie są synonimem piękna. Polska jest znana z hodowli tych koni w Janowie Podlaskim. To łagodne konie, wykorzystywane w wyścigach i na długie trasy do jazdy wierzchem. Stadnina w Janowie Podlaskim znajduje się w miejscowości Wygoda. Za polskie araby uzyskuje się ceny ponad miliona euro.
Arab shagua, koń półkrwi arabskiej	500 kg	158-162 cm	Małe uszy, ogon wysoko osadzony,	siwe
Koń achałtekiński	450-550 kg	150-168 cm	Długi grzbiet, prosty profil łba, brak grzywy lub rzadkie włosy	gniade, kasztanowate, bułane
Koń marwari	450 kg	150 cm	Uszy wygięte w sierp, głowa o prostym profilu.			Konie te poruszają się inochodem.
Koń pełnej krwi angielskiej, koń angielski	500-600 kg	160-167	Mała głowa	gniade, kasztanowate (rzadko siwe, kare).		To konie szybkie, o silnym temperamencie.
Appaloosa	430-570 kg	165 cm	Szeroka głowa	tarantowate		To konie uzyskane przez Indian.
Kłusak francuski	500 kg	165 cm	Spadzisty zad, grzbiet długi, prosty.			To konie używane w gonitwach w zaprzęgach.
Konie zimnokrwiste
Koń belgijski	700-1200 kg	168-173 cm	Silnie umięśniony, duży zad, głowa mała, szyja krótka, obfite szczotki pęcinowe.
Koń włodzimierski	700 kg	165 cm	Długa szyja, profil nosa z garbem, obfite szczotki pęcinowe, duże kopyta.			To konie pociągowe.
Polski koń zimnokrwisty	600-900 kg	148-165 cm	Szyja silnie umięśniona, szeroki zad.			Najczęściej używane w rolnictwie.
Kuce
Falabella	20-40 kg	76 cm	Prosty grzbiet, obfite szczotki pęcinowe.			To miniaturowe konie do towarzystwa. Dosiadać ich mogą tylko małe dzieci.
Koń jakucki	300-400 kg	130-140 cm	Kuc o ciężkiej głowie bujnym włosiu w grzywie i ogonie.			Zwierzęta juczne i wierzchowe.

Pokrewne gatunki ssaków

• onager (Equus hemionus onager)
• tarpan (Equus gmelini)
• koń Przewalskiego (Equus przewalskii)
• kułan azjatycki (Equus hemionus)
• zebra górska (Equus zebra)
• zebra stepowa (Equus quagga)
• osioł zwyczajny (Equus asinus)
• osioł nibijski (Equus africanus)
• kiang tybetański (Equus kiang)
• zebra pręgowana (Equus grevyi)

Ile śpią ssaki?

Ssaki potrafią przesypiać w głębokim śnie naprawdę długi okres czasu. Jakie ssaki śpią najdłużej, a które nie potrzebują zbyt wiele snu?

Najmniejszy ssak

Jakie ssaki osiągają najmniejsze rozmiary na świecie, a jakie w Polsce? Gdzie można je spotkać?

Największy ssak

Który z saków jest największy na świecie, a który w Polsce? Czy w historii żyły większe ssaki niż obecnie? Czy są to ssaki wodne czy lądowe?

Jak dużo jedzą zwierzęta?

Czy tylko człowiek bywa obżartuchem? Czy w świecie zwierząt również można znaleźć łakomczuchów? Ile pokarmu zjadają różne zwierzęta?

Powiązane quizy

Ssaki Polski — quiz

Liczba pytań: 30
Quiz szkolny
Średni wynik:
19.5 / 65%
2024-01-20

© medianauka.pl, 2012-04-16, GAT-116
Data aktualizacji artykułu: 2022-03-06