Kosodrzewina, sosna górska, sosna kosa, kosówka

Okaz z Arboretum w Wojsławicach. © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl

Kosodrzewina, sosna górska, sosna kosa, kosówka (Pinus mugo) to wysoki krzew lub małe drzewo z rodziny sosnowatych, typowe dla krajobrazu wysokogórskiego, tworząc całe piętro. Znanych jest około 120 odmian kosodrzewiny, a w Polsce jest uprawianych około 70.

'Benjamin' - odmiana karłowa (do 80 cm), często szczepiona na pniu, z gęstym igliwiem;
'Carsten' - wolno rosnąca odmiana o półkulistym pokroju;
'Gnom' - ma kulisty pokrój lub kopulasty (starsze krzewy), dorasta do 2 m;
'Golden Glow' - ma do 100 cm wysokości, ze złocistymi igłami w okresie zimy;
'Hnizdo' - odmiana karłowa o kulistym pokroju;
'Humpy' - odmiana o krótkich igłach, wolno rosnąca;
'Jakobsen' - odmiana o grubych gałęziach i nieregularnym kształcie;
'Kleiner Prinz' - odmiana karłowa o zwartym kształcie;
'Kobolt' - ma płaski, lekko kulisty pokrój, igły długie;
'Kostelnicek' - bardzo niski krzew, bardzo wolno rośnie (1-2 cm na rok), igły mają tylko 1 cm długości;
'Mops' - odmiana karłowa (150 cm), o krótkich pędach, gęsty krzew;
'Ophir' - o igłach przebarwiających się na jesień na żółto-zielono;
'Pal Maleter' - silnie rosnąca odmiana o długich igłach;
'Paradekissen' - igły tej odmiany są osadzone grzebieniasto oraz promieniście;
'Picobello' - odmiana o długich i gęstych igłach;
'Varella' - odmiana o bardzo długich igłach, igły wyrastające latem są krótkie, pędzelkowate;
'Winter Gold' - odmiana o płaskim pokroju, której igły na zimę stają się złote;

Kosodrzewina często sadzona jest jako krzew ozdobny. Jest wyjątkowo mocno odporny na niskie temperatury.

Sosna hakowata (Pinus mugo ssp. uncinata) to podgatunek kosodrzewiny, występujący także w Polsce. W naszej galerii znajduje się zdjęcie okazu z arboretum w Wojsławicach.

Występowanie i środowisko PL

Występuje w wysokich górach Europy. U nas występuje w wysokich partiach Sudetów i Karpat. Pomiędzy reglem górnym i halami tworzy piętro kosówki w górach. Górny zasięg występowania to 2500 m n.p.m. To roślina światłolubna. Ma bardzo niewielkie wymagania glebowe.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie w okresie od maja do czerwca.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość 3-4 m.

Gałęzie są liczne, gęste, dolne pokładające się, górne wznoszące się. Korona zwarta.

Igły po dwie wyrastają na krótkopędach. Mają długość do 6 cm. Nie kłują, są na końcu nieco stępione. Są dość miękkie. Znajdują się w błoniastej pochwie u nasady.

Kwiaty męskie przypominają kłosy, są żółte, kwiaty żeńskie przypominają małe szyszki, są purpurowe.

Owoc ma 5 mm długości, jest zaopatrzony w skrzydełko.

Rozmnażanie

To roślina wiatropylna.

Ochrona i zagrożenia LC

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. Krzew ten nie jest zagrożony wyginięciem. Znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową.

Ciekawostki

Piętro kosówki w naszych górach powstało zaledwie kilka tysięcy lat temu.

Piętro kosodrzewiny zapobiega lawinom i erozji gleby.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: drzewo, krzew.
Stanowisko: nasłonecznione.
Środowsko: górskie.
Użytek: rośliny ogrodowe.
Strefy mrozoodporności: 2-9. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: megafanerofit, nanofanerofit.
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=24.
Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Ochrona: Gatunek objęty ochroną częściową.
Gatunek, którego nie dotyczy odstępstwo,
o którym mowa w § 8 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 9 października 2014 r. (Dz.U. 2014 poz. 1409). Więcej w artykule: Rośliny chronione w Polsce.
Liście: igły

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
				●	●							Kwitnie kosodrzewina.

Pokrewne gatunki roślin

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
Lucjan Kurowski – Drzewa i krzewy iglaste, ISBN 978-83-7763-284-0, Multico Oficyna Wydawnicza 2014
Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich – Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
Owen Johnson, David More – Drzewa - Przewodnik Collinsa, ISBN 978-83-7073-643-9, Multico Oficyna Wydawnicza 2014