Spis treści:

Kowaliki

Kowaliki (Sittidae) to rodzina ptaków z rzędu wróblowatych. Rodzina ta liczy dziś 26 gatunków w dwóch rodzajach, z czego w Polsce można spotkać tylko 1 gatunek. Należą do podrzędu ptaków śpiewających.

To małe ptaki o charakterystycznym wyglądzie. Mają dość długi i ostry dziób, krótki ogon. Zwykle upierzenie popielate lub niebieskawe od strony grzbietowej i jasne od strony brzusznej. Przez oko u wielu gatunków biegnie czarna pręga. Upierzenie godowe i dymorfizm płciowy nie występuje (poza pomurnikiem).

Występowanie i środowisko

Zamieszkują Eurazję i Amerykę Północną. Zajmują lasy, parki oraz skały.

Tryb życia i zachowanie

Potrafią, jako jedyne ptaki, poruszać się po pniach drzew głową w dół. Są wyjątkowo ruchliwe. Nie są ptakami wędrownymi.

Rozmnażanie

Gniazda zakładają w dziuplach i szczelinach skalnych, których otwory oblepiają gliną. Dwa gatunki budują gniazda z błota. Liczba jaj: od 4 do 10. Są białe z czerwonawymi cętkami. Wysiadywanie trwa 14-18 dni. Pisklęta są gniazdownikami. W gnieździe przebywają 20-25 dni.

Pożywienie

Żywią się owadami, pająkami i nasionami.

Ochrona i zagrożenia

Zagrożone są dwa gatunki: kowalik algierski oraz białobrewy. Dwa kolejne gatunki są narażone na wyginięcie.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

To jedyne ptaki, które chodzą po pniach drzew głową w dół.

Pomurnik to najrzadszy ptak w Polsce.

Gatunki

To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:

kowalik (zwyczajny) (Sitta europaea) PL
kowalik czarnogłowy (Sitta canadensis)
kowalik karoliński (Sitta carolinensis)
kowalik kasztanowaty (Sitta castanea)
kowalik krasnodzioby (Sitta frontalis)
kowalik malutki (Sitta pusilla)
kowalik skalny (Sitta neumayer)
kowalik turecki (Sitta krueperi)

Inne gatunki

kowalik białoczelny (Sitta arctica)
kowalik okularowy (Sitta azurea)
kowalik kaszmirski (Sitta cashmirensis)
kowalik wspaniały (Sitta formosa)
kowalik himalajski (Sitta himalayensis)
kowalik bahamski (Sitta insularis)
kowalik algierski (Sitta ledanti)
kowalik białolicy (Sitta leucopsis)
kowalik wielki (Sitta magna)
kowalik tybetański (Sitta nagaensis)
kowalik liliowy (Sitta oenochlamys)
kowalik mały (Sitta pygmaea)
kowalik żółtodzioby (Sitta solangiae)
kowalik duży (Sitta tephronota)
kowalik białobrewy (Sitta victoriae)
kowalik płowy (Sitta villosa)
kowalik korsykański (Sitta whiteheadi)
kowalik skromny (Sitta yunnanensis)

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
			◂	●	▸							Trwa okres lęgowy kowalika.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

- gatunek zaobserwowany w Polsce w stanie dzikim po 1950 r.

PL - wtórnie

- gatunek introdukowany w Polsce rozmyślnie lub przypadkowo, tworzący stałe populacje.

PL - obserwacje dawne

- gatunek obserwowany ostatnio w Polsce w latach 1801-1950.

PL - hodowla

- gatunek hodowlany.

Liczebność

Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).

Bardzo liczny

- 3 000 001 - 30 000 000

Liczny

- 300 001 - 3 000 000

Średnio liczny

- 30 001 - 300 000

Nieliczny

- 3001 - 30 000

Bardzo nieliczny

- 301 - 3 000

Skrajnie nieliczny

- 1 - 300

Status

Lęgowy

- gniazduje regularnie na dyżym obszarze kraju.

Lęgowy sporadycznie

- gniazduje sporadycznie w kraju lub tylko lokalnie.

Przelotny/przylatujący

- gatunek regularnie stacjonuje w kraju podczas swoich przelotów lub przylatuje na zimowiska.

Zalatujący

- gatunek pojawiający się w Polsce nieregularnie.

Zalatujący wyjątkowo

- gatunek pojawiający się wyjątkowo w kraju (poniżej 5 obserwacji).

- gatunek ujęty w Załączniku i Dyrektywie Ptasiej (2009/147/WE z 30-11-2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa), wskazującej na gatunki podlegające wraz z siedliskami szczególnej ochronie.

Ciekawostki

Ptaki online na żywo

Ciekawostki

Jaki ptak znosi najwięcej jaj?

Ciekawostki

Ile jest ptaków na świecie?

Ciekawostki

Czy ptaki się kąpią?

Ciekawostki

Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?

Ciekawostki

Największe gniazda ptaków

Ciekawostki

Jak dokarmiać ptaki?

Ciekawostki

Najmniejsze ptaki na świecie

Ciekawostki

Największe ptaki na świecie

QUIZ

Ptaki Polski — quiz

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/