Spis treści:
Lelkowate
Lelkowate (Caprimulgidae) to rodzina ptaków z rzędu lelkowych. Rodzina ta liczy dziś 95 gatunków. W Polsce żyje 1 gatunek z tej rodziny ptaków - lelek.
Są to ptaki o miękkim upierzeniu, w ubarwieniu podobne do sów lub ciem. Lelki tak dobrze stapiają się z otoczeniem, że wyjątkowo trudno je zauważyć. Na skrzydłach często białe plamy. Samce mają mniejszą ilość bieli na skrzydłach i ogonie. Mają głęboko wcięty dziób, który otaczają szczecinki ułatwiające chwytanie w locie owadów. Bardzo słabe nogi, nie potrafiące palcami objąć gałęzi. Część gatunków ma wydłużone niektóre lotki lub sterówki, które stanowią piękną ozdobę, często dużo dłuższą od samego ptaka.
Występowanie i środowisko
Zamieszkują wszystkie kontynenty poza Antarktydą. Zajmują jednak wyłącznie strefę tropikalną i umiarkowaną. Nie ma ich na dalekiej północy i na Antarktyce. Zamieszkują rzadkie lasy, brzegi zadrzewień, polany, otwarte przestrzenie, czasem nawet na pustyniach.
Tryb życia i zachowanie
Lelki w dzień odpoczywają, stają się aktywne o zmierzchu aż do ciemnej nocy i przed świtem. Polują wówczas na duże owady, które lokalizują najprawdopodobniej wyłącznie za pomocą wzroku!
Morfologia i anatomia
Lelki mają dość duże oczy. Są one zaopatrzone w warstwę tapetum lucidum, która jest złożona z mikroskopijnej wielkości kropli tłuszczu, usprawniających widzenie w nocy.
Rozmnażanie
Sezon lęgowy skorelowany jest z maksimum liczebności owadów. Gnieżdżą się na ziemi. Nie budują gniazd. Samica składa zwykle 2 jaja, które wysiaduje wraz z samcem na zmianę przez 16-22 dni. Młode potrafią latać już po 16-30 dniach.
Pożywienie
Są owadożerne. Odżywiają się dużymi owadami nocnymi o rozmiarach powyżej 5 mm. Podczas pełni księżyca lelki żerują dłużej. Głęboka noc uniemożliwia ptakom polowanie.
Ochrona i zagrożenia
Krytycznie zagrożony jest lelkowiec malajski, którego nie widziano od 1860 roku. Zagrożony jest lelkowiec czarnogardły i dwa inne gatunki. Narażone są kolejne 3 gatunki.
Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)
Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.
Ciekawostki
Niektóre gatunki odpędzają od gniazda drapieżników udając rannego ptaka.
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:
- lelek (zwyczajny) (Caprimulgus europaeus) PL
- dziwolotek flagopióry (Caprimulgus longipennis)
- lelek krótkoskrzydły (Caprimulgus asiaticus)
- lelek krótkosterny (Caprimulgus affinis)
- lelkowiec białoszyi (Nyctidromus albicollis)
- lelkowiec zimowy (Phalaenoptilus nuttallii)
Inne gatunki
- lelkowiec arizoński (Antrostomus arizonae)
- lelkowiec białosterny (Antrostomus badius)
- lelkowiec karoliński (Antrostomus carolinensis)
- lelkowiec kubański (Antrostomus cubanensis)
- lelkowiec czarnogardły (Antrostomus noctitherus)
- lelkowiec brązowoszyi (Antrostomus ridgwayi)
- lelkowiec rdzawy (Antrostomus rufus)
- lelkowiec obrożny (Antrostomus salvini)
- lelkowiec kostarykański (Antrostomus saturatus)
- lelkowiec jedwabisty (Antrostomus sericocaudatus)
- lelkowiec krzykliwy (Antrostomus vociferus)
- lelek egipski (Caprimulgus aegyptius)
- lelek andamański (Caprimulgus andamanicus)
- lelek ozdobny (Caprimulgus atripennis)
- lelek dżunglowy (Caprimulgus batesi)
- lelek celebeski (Caprimulgus celebensis)
- lelek wysmukły (Caprimulgus clarus)
- lelek ostrosterny (Caprimulgus climacurus)
- lelek sumatrzański (Caprimulgus concretus)
- lelek samotny (Caprimulgus donaldsoni)
- lelek złocisty (Caprimulgus eximius)
- lelek klinosterny (Caprimulgus fossii)
- lelek białowąsy (Caprimulgus fraenatus)
- lelek indyjski (Caprimulgus indicus)
- lelek jasny (Caprimulgus inornatus)
- lelek mandżurski (Caprimulgus jotaka)
- lelek paskogłowy (Caprimulgus macrurus)
- lelek malgaski (Caprimulgus madagascariensis)
- lelek piaskowy (Caprimulgus mahrattensis)
- lelek filipiński (Caprimulgus manillensis)
- lelek sundajski (Caprimulgus meesi)
- lelek bagienny (Caprimulgus natalensis)
- lelek pustynny (Caprimulgus nubicus)
- lelek śniady (Caprimulgus pectoralis)
- lelek koralowy (Caprimulgus phalaena)
- lelek górski (Caprimulgus poliocephalus)
- lelek kongijski (Caprimulgus prigoginei)
- lelek jawajski (Caprimulgus pulchellus)
- lelek rdzawoszyi (Caprimulgus ruficollis)
- lelek akacjowy (Caprimulgus rufigena)
- lelek etiopski (Caprimulgus solala)
- lelek cętkowany (Caprimulgus stellatus)
- lelek skalny (Caprimulgus tristigma)
- dziwolotek wstęgopióry (Caprimulgus vexillarius)
- lelczyk ostroskrzydły (Chordeiles acutipennis)
- lelczyk antylski (Chordeiles gundlachii)
- lelczyk mały (Chordeiles minor)
- lelczyk duży (Chordeiles nacunda)
- lelczyk malutki (Chordeiles pusillus)
- lelczyk blady (Chordeiles rupestris)
- rogatnik ciemnoskrzydły (Eurostopodus archboldi)
- rogatnik kropkowany (Eurostopodus argus)
- rogatnik diaboliczny (Eurostopodus diabolicus)
- rogatnik popielaty (Eurostopodus exul)
- rogatnik białogardły (Eurostopodus mystacalis)
- rogatnik papuaski (Eurostopodus papuensis)
- lelkowiec rdzawokarkowy (Gactornis enarratus)
- lelkowiec sierposkrzydły (Hydropsalis anomala)
- lelkowiec białoskrzydły (Hydropsalis candicans)
- lelkowiec białopręgi (Hydropsalis cayennensis)
- hydropsalis climacocerca (Hydropsalis climacocerca)
- lelkowiec ubogi (Hydropsalis decussata)
- lelkowiec trenowy (Hydropsalis forcipata)
- lelkowiec płowy (Hydropsalis heterura)
- lelkowiec długodzioby (Hydropsalis longirostris)
- lelkowiec lirosterny (Hydropsalis lyra)
- lelkowiec białobrewy (Hydropsalis maculicaudus)
- lelkowiec gujański (Hydropsalis maculosa)
- lelkowiec szarawy (Hydropsalis parvula)
- lelkowiec wstęgosterny (Hydropsalis segmentata)
- lelkowiec długosterny (Hydropsalis torquata)
- lelkowiec wenezuelski (Hydropsalis whitelyi)
- lelkowiec andyjski (Lurocalis rufiventris)
- lelkowiec krótkosterny (Lurocalis semitorquatus)
- rogatnik duży (Lyncornis macrotis)
- rogatnik uszaty (Lyncornis temminckii)
- lelkowiec ekwadorski (Nyctidromus anthonyi)
- lelkowiec meksykański (Nyctiphrynus mcleodii)
- lelkowiec oczkowany (Nyctiphrynus ocellatus)
- lelkowiec kolumbijski (Nyctiphrynus rosenbergi)
- lelkowiec jukatański (Nyctiphrynus yucatanicus)
- lelkowiec brazylijski (Nyctipolus hirundinaceus)
- lelkowiec żałobny (Nyctipolus nigrescens)
- lelkowiec brunatny (Nyctiprogne latifascia)
- lelkowiec amazoński (Nyctiprogne leucopyga)
- lelkowiec kasztanowaty (Nyctiprogne vielliardi)
- lelkowiec jamajski (Siphonorhis americana)
- lelkowiec mniejszy (Siphonorhis brewsteri)
- lelek dwuplamy (Veles binotatus)
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ▸ | Do Polski przylatują lelki kozodoje. | ||||||||||
| ◂ | ● | ● | Trwa okres lęgowy lelków. Wyprowadzają 1-2 lęgi w roku. | |||||||||
| ● | ▸ | Lelki kozodoje odlatują do Afryki |
Oznaczenia
Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.
Występowanie w Polsce
Liczebność
Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).
Status
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/
© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-196
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-09