Melisa lekarska

Melisa lekarska (Melissa officinalis) to roślina lecznicza z rodziny wargowych, powszechnie uprawiana i czasem dziczejąca, wytwarzająca silne kłącza, charakteryzuje się cytrynowym aromatem.

Oto wybrane odmiany:

'Aurea' - odmiana o żółtawych liściach.
'Aureovariegata' - odmiana o żółto obrzeżonych liściach.
'Variegata' - odmiana o biało obrzeżonych liściach.
'Zitronella' - odmiana o silnym, cytrynowym zapachu.

Występowanie i środowisko PL

W naturze występuje w południowej części Europy, północnej części Afryki i w Azji. Preferuje gleby wilgotne, spulchnione. Rośnie dobrze w słońcu i półcieniu.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie w okresie od czerwca do sierpnia.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość 30-100 cm.

Łodyga jest wzniesiona, rozgałęziająca się w górze, czterokanciasta, słabo owłosiona.

Liście są usytuowane naprzeciwlegle, ogonkowe, o długości od 1 do 8 cm i 1-5 cm szerokości, jajowate lub eliptyczne, zaokrąglone u nasady, brzegiem ząbkowane, owłosione z góry, od dołu tylko w obszarze nerwów.

Kwiaty są usadowione w kątach liści, białe lub żółtawe, niepozorne, zebrane w nibyokółki.

Owoc to rozłupnia.

Korzenie typu wiązkowego

Ochrona i zagrożenia

Brak danych.

Ciekawostki

uż w starożytnej Grecji i Rzymie melisa była pospolitą przyprawę, stanowiła także lekarstwo.

Popularne krople o nazwie Melisana Kloster-frau powstały w 1611 roku. To dzieło zakonników. Melisa była jednym ze składników tego medykamentu.

Zbiory i zastosowanie

Melisa działa uspokajająco i rozkurczowo. Liście dodaje się do zup, sosów i innych potraw. Z olejku z melisy produkuje się likiery.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: bylina.
Stanowisko: nasłonecznione, półcień.
Użytek: zioła, roślina lecznicza.
Strefy mrozoodporności: 4-10. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: hemikryptofit.
Kategoria przybysza: efemerofit, roślina uprawiana.
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=32.
Status popularności rośliny: gatunek znany, roślina popularna, znajduje się pośród 500 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Jadalność: Gatunek jadalny.

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
	◂	▸										Wysiew nasion melisy w warunkach szklarniowych.
				●								Wysadzanie rozsady melisy do ogrodu.
					●	●	●					Kwitnie melisa lekarska.
			●	●	●	●	●	●	▸			Możliwy termin zbioru melisy.

Uprawa

Czynności i właściwości	Opis
Odczyn gleby	Gleba lekko kwaśna do obojętnej. pH 6.2-7.2
Właściwości gleby	Gleba wzbogacona w próchnicę, przepuszczalna, głęboko i dobrze spulchniona.
Trudność uprawy	Uprawa i pielęgnacja łatwa.
Zmianowanie	Po 4 latach należy zastosować przerwę w uprawie roślin z rodziny jasnotowatych.
Czas uprawy	Wiele lat.
Nawożenie	Wysokie wymagania wobec azotu (N), fosforu (P) i potasu (K).
Podlewanie	Regularne, niezbyt obfite.
Mrozoodporność	Roślina często przemarza. Należy ją na zimę zabezpieczyć słomą, obornikiem, włókniną lub ziemią.
Stanowisko	Stanowisko ciepłe, osłonięte od wiatru, słoneczne.
Rozsada	Tak.
Rozstawa	35 × 35 cm.
Wysiew do gruntu	Możliwy.
Terminy siewu / zbioru plonów / pielęgnacji	Zobacz w kalendarzu.
Uprawa doniczkowa	Tak.
Zalecenia uprawy w doniczce	Do dużej donicy wysiewamy 2-3 nasiona. Maksymalnie po czterech latach należy roślinę przesadzić i przerzedzić
Rozmnażanie	Wysiew nasion.
Choroby i szkodniki	Bakteryjna choroba liści, rdza, mączniak prawdziwy, wieczernica szczawiówka, mszyce, pluskwiaki różnoskrzydłe , piewiki, tarczyk zielony.
Zbiór i przechowywanie	Warto przed kwitnieniem (najpóźniej w sierpniu) ściąć w połowie rośliny i oberwać liście na domowe zapasy.
Zimowanie	Najpóźniej do połowy września przycinamy roślinę i zabezpieczamy przed mrozem (patrz pozycja mrozoodporność). Rośliny w doniczkach przechowujemy w chłodnym i jasnym pomieszczeniu.
Dodatkowe informacje	Melisa jest atrakcyjna dla owadów. Wabi pszczoły i motyle.

Zbiory i zastosowanie w zielarstwie

Zastosowanie	Opis
Zastosowanie ogólne	Roślina przyprawowa i lecznicza.
Zastosowanie terapeutyczne	niestrawność niepokój, lęki kolka opryszczka wargowa
Sposób działania, właściwości lecznicze	Od tysięcy lat znane jest uspakajające działanie melisy. Wspomaga trawienie.
Przyjmowana postać	ekstrakt, esencja herbata, napar nalewka
Przepisy zielarskie	Herbata, napar ze świeżych liści - 5-6 świeżych liści należy zalać szklanką wrzątku i parzyć pod przykryciem 5-7 minut.
Dawkowanie	W przypadku opryszczki stosujemy balsam do ust 3-4 razy na dzień. Herbatę można pić kilka razy dziennie.
Przeciwwskazania	Brak większych przeciwwskazań i objawów ubocznych.
Surowiec	Liście.

Pokrewne gatunki roślin

Zioła
Zobacz atlas ziół, roślin leczniczych i przyprawowych.

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
Wolfgang Kawollek – Wielka księga ogrodnika i działkowca, ISBN 978-83-245-1259-1, Publicat 2001
Praca zbiorowa – 500 przypraw i ziół leczniczych, 978-83-7845-996-5, SBM 2015
Beata Grabowska, Tomasz Kubala – Encyklopedia bylin t. I i II, ISBN 978-83-7506-845-0, Zysk i S-ka 2011
Franz-Xaver Treml – Zioła z ogrodu i balkonu - 500 ziół przyprawowych i leczniczych, ISBN 978-83-7175-702-0, Delta
Gabriele Lehari – Zioła w kuchni, ISBN 978-83-7773-222-9, Wydawnictwo RM 2014
Rebecca L. Johnson, Steven Foster, Tieraona Low Dog, David Kiefer – Przewodnik po ziołach leczniczych, ISBN 978-83-274-8955-5, wydawnictwo Olesiejuk 2019
Mateusz emanuel Senderski – zioła w leczeniu dolegliwości serca i chorób układu krążenia, ISBN 978-83-924849-4-3, Mateusz Senderski 2011