Niedźwiedź brunatny
Zdjęcie dwóch niedźwiedzi spacerujących po wybiegu w ZOO we Wrocławiu © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl
Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) to chroniony ssak drapieżny z rodziny niedźwiedzi. Ma masywną budowę ciała, krótką i grubą szyję, małą głowę i oczy i uszy, bardzo silne kończyny. Skóra porośnięta bardzo gęstym futrem w kolorze brązowym, zdarzają się też okazy barwy kremowej i czarnej. Ma bardzo dobry węch i słuch.
Występowanie i środowisko PL
Niedźwiedź brunatny występuje w Eurazji, północnej Afryce (Atlas) i Ameryce Północnej. W Polsce można go spotkać w Tatrach, Bieszczadach i na Babiej Górze. Zamieszkuje trudno dostępne lasy górskie i nizinne.
Tryb życia i zachowanie
Zwykle aktywny głównie w nocy. Dużo wędruje za pokarmem. Dobrze pływa i wspina się po zboczach. Potrafi wspinać się na drzewa, ale tylko gdy jest młody. Potrafi szybko biegać, ale krótko.
W listopadzie zapada w sen zimowy, podczas którego nie pobiera pokarmu. Długość snu zależy od ilości zgromadzonego w organizmie tłuszczu i warunków pogodowych. Budzi się zwykle w marcu. Legowisko niedźwiedzia brunatnego to gawra, która znajduje się zwykle w jaskini, jamie skalnej lub wśród gęstych młodników. Niedźwiedź brunatny łatwo się oswaja. Oswojony niedźwiedź może już żyć tylko w zoo albo być odstrzelony.
Zwykle nie atakuje człowieka, chyba że broni młodych, jest ranny lub czuje się zagrożony z innego powodu.
Morfologia i anatomia
Długość ciała niedźwiedzia brunatnego może wynosić od 150 cm do 250 cm, długość ogona wynosi 16 cm. wysokość w kłebie wynosi od 100 do 130 cm. Ciężar zróżnicowany, od 100 kg do 450 kg.
Pożywienie
Co je niedźwiedź brunatny? Niedźwiedź zjada jagody, grzyby, żołędzie, zielone części roślin, miód, owady, ryby, żaby, ptaki, jaja, ssaki (od gryzoni po jelenie).
Rozmnażanie
Ruja trwa od kwietnia do czerwca. Ruja dodatkowa zdarza się od lipca do sierpnia. Ciąża trwa 6-9 miesięcy. Samica rodzi w styczniu lub lutym w czasie snu 1-3, rzadko 4-5 ślepych młodych o długości około 25 cm. Młode uzyskują dojrzałość płciową po 2,5-4 latach. Niedźwiedź brunatny rozmnaża się co 2-3 lata.
Ochrona i zagrożenia LC
Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. W Polsce niedźwiedź brunatny znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową. W okresie od 1 listopada do 31 marca obowiązuje także ochrona strefy 500 m od gawry.
Ciekawostki
Jest największym żyjącym drapieżnikiem w Polsce. Ma łagodne usposobienie, nie atakuje człowieka, wręcz go unika, jednakże sprowokowany może być bardzo groźny. Gdy jest głodny potrafi zabić konia.
W 2008 roku było ich w Polsce tylko 90.
Niedźwiedź jest bohaterem wielu bajek - Miś Uszatek to rodzimy bohater dawnych dobranocek. Miś Puchatek to wszystkim znany bohater książek i filmów dla dzieci. Niedźwiedź jest też pierwowzorem dla ulubionych pluszowych zabawek.
Uwielbia miód. Odwiedza pasieki hodowców i gniazda dzikich pszczół. Wyjada miód i larwy. Potrafi wyrządzić spore szkody.
Podgatunki
Wyróżniamy następujące podgatunki:
- Ursus a. arctos - niedźwiedź brunatny, Linnaeus, 1758
- Ursus a. alascensis, Merriam, 1896
- Ursus a. beringianus - niedźwiedź kamczacki, Middendorff, 1851
- Ursus a. collaris - niedźwiedź syberyjski, F. Cuvier, 1824
- Ursus a. dalli, Merriam, 1896
- Ursus a. gyas, Merriam, 1902
- Ursus a. horribilis - niedźwiedź grizli, Ord, 1815
- Ursus a. isabellinus - niedźwiedź himalajski, Horsfield, 1826
- Ursus a. lasiotus - niedźwiedź ussuryjski, Gray, 1867
- Ursus a. middendorffi - niedźwiedź kodiacki, Merriam, 1896
- Ursus a. pruinosus - niedźwiedź tybetański, Blyth, 1854
- Ursus a. sitkensis, Merriam, 1896
- Ursus a. stikeenensis, Merriam, 1914
- Ursus a. syriacus - niedźwiedź syryjski, Hemprich & Ehrenberg, 1828
- Ursus a. yesoensis - niedźwiedź japoński, (Lydekker, 1897)
Pytania
Jak szybko biega niedźwiedź brunatny?
To niesamowite, ale ten potężny ssak może rozwinąć w biegu prędkość nawet 65 km/h.
Czy niedźwiedź brunatny jest pod ochroną?
Tak. Jest pod ścisłą ochroną gatunkową. Wokół gawry jest także chroniona strefa w odległości 500 m.
Ile żyje niedźwiedź brunatny?
Nasze niedźwiedzie żyją maksymalnie 40 lat. Zwykle jednak od 25 do 35 lat.
Kalendarz przyrody
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | ▸ | ● | Trwa okres zimowego snu u niedźwiedzia brunatnego. | |||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | Trwa ruja u niedźwiedzia brunatnego. Lipiec i sierpień to okres dodatkowej rui, która wystepuje tylko czasem. | |||||||
| ● | ● | Podczas snu zimowego samicy rodzą się młode niedźwiadki brunatne. |
Pokrewne gatunki ssaków
- niedźwiedź polarny (Ursus maritimus)
- niedźwiedź czarny (Ursus americanus)
- niedźwiedź himalajski (Ursus thibetanus)
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz – Polskie nazewnictwo ssaków świata, 978-83-88147-15-9, Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015
- Alfred Brehm – Życie zwierząt. Ssaki, PWN 1963
- Klaus Richarz – Zwierzęta w ogrodzie zoologicznym, ISBN 978-83-7175-788-4, Delta
- pod red. Kazimierza Kowalskiego – Mały słownik zoologiczny - ssaki, Wiedza Powszechna 1975
- Włodzimierz Serafiński, Ewa Wielgus-Serafińska – Ssaki zwierzęta świata, ISBN 83-01-05877-3, PWN 1988
- Praca zbiorowa – Ilustrowana encyklopedia ssaków Polski - atlas, ISBN 978-83-7705-871-8, P.H.W. FENIX 0
© medianauka.pl, 2012-12-16, GAT-179
Data aktualizacji artykułu: 2022-04-05