Orzech włoski

Orzech włoski, orzech królewski (Juglans regia L.) to wysokie drzewo z rodziny orzechowatych, sadzone jako drzewo użytkowe dla jadalnych , dużych, popularnych w przemyśle spożywczym orzechów włoskich. Jest to także roślina lecznicza.

W uprawach stosuje się odmiany:

'Lacinata' - odmiana ozdobna, niska, z pierzastymi liśćmi.
'Dodo' - odmiana polska, pochodząca z Albigowej.

Występowanie i środowisko PL

Nie jest to drzewo rodzime. Naturalnie występuje w południowej części Europy i w Azji poprzez Himalaje aż po Birmę i Chiny. Często sadzony dla jadalnych orzechów, czasem dziczejący. Drzewo to preferuje gleby żyzne, wapniowe, wilgotne. Wymaga dużego nasłonecznienia. Jest bardzo wrażliwy na wiosenne przymrozki. Nie jest wytrzymały na silny mróz.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie w okresie od kwietnia do maja.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość 30 m.

Pień jest rozgałęziony z ciężkimi konarami.

Kora jest gładka, szara, z czasem ciemnieje i staje się spękana.

Liście są złożone, zbudowane z 5-9(13) lisków, z których szczytowy jest największy - osiąga do 20 cm długości. Liczba listków jest nieparzysta, są one całobrzegie, nagie, jajowate, zielone. Młode liście mają rdzawy kolor.

Kwiaty męskie są w kształcie zwisających kotków w kolorze zielonym, brązowiejące, kwiaty żeńskie są bardziej niepozorne, pojedyncze lub zebrane w kwiatostany na szczytach ulistnionych pędów.

Owoc jest kulisty, w mięsistej, zielonej, nakrapianej łupinie. We wrześniu i październiku pęka, uwalniając nasiono - orzech.

Nasiona to orzechy w twardej łupinie. Mają bardzo wysoką zawartość tłuszczu (60%). Wartość kaloryczna w 100 gramach orzechów wynosi 715 kcal. Zawierają także duże ilości witamin z grupy B, witaminy C (tylko świeże), związków mineralnych.

Rozmnażanie

To drzewo jednopienne.

Ochrona i zagrożenia

Brak danych.

Ciekawostki

Orzech włoski do Polski przywędrował już w rzymskich czasach z Bałkanów.

Podczas rozcierania liście wydzielają korzenny zapach.

Drewno orzecha włoskiego jest bardzo cenione, a jego najlepsza część znajduje się u nasady pnia, stąd w niektórych krajach zamiast ścinać, drzewo się wykopuje.

Zapach liści odstrasza muchy i komary.

Zbiory i zastosowanie

Jądra orzecha włoskiego zawierają dużo tłuszczów, witamin i łatwo przyswajalnych białek.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: drzewo.
Stanowisko: nasłonecznione.
Użytek: rośliny uprawne, roślina lecznicza, owoce.
Strefy mrozoodporności: 4-10. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: megafanerofit.
Kategoria przybysza: roślina uprawiana.
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=32.
Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Jadalność: Gatunek jadalny.

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
			●	●								Kwitnie orzech włoski.

Uprawa

Czynności i właściwości	Opis
Odczyn gleby	Odczyn od lekko kwaśnego do lekko zasadowego.
Właściwości gleby	Gleba próchnicza. nie toleruje gleb gliniastych, ciężkich.
Trudność uprawy	Uprawa i pielęgnacja łatwa.
Zmianowanie	Nie jest odporny na silne mrozy.
Czas uprawy	Wieloletnia.
Stanowisko	Nasłonecznione i osłonięte od wiatru.
Rozmnażanie	Młode drzewka sadzimy jesienią. Na jesień przykrywamy ziemię, zabezpieczając na zimę.
Choroby i szkodniki	Rak bakteryjny, plamistość liści, szpeciele.
Zbiór i przechowywanie	Orzechy suszymy w co najwyżej 25-stopniowej temperaturze. Inaczej staną się małe i gorzkawe. Owoców nie strącamy. Zbieramy je z ziemi, pozbawiając łupiny, myjemy w zimnej wodzie i suszymy.
Dodatkowe informacje	Orzecha nie należy przycinać zimą. Najlepiej to zrobić w lipcu-sierpniu, a rany zabezpieczamy maścią.

Pokrewne gatunki roślin

orzech czarny (Juglans nigra)

Przepisy kucharskie

Przepis na tort orzechowy

Przepis na krówkę bez pieczenia

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
Agnieszka Gawłowska – 500 owoców i warzyw, 978-83-7845-874-6, SBM 2015
Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005