Owady
Witaj na stronie poświęconej owadom. Znajdziesz tutaj wiele informacji o owadach, ich systematyce, cechach charakterystycznych, sposobach zachowań, anatomii oraz biologii życia. Opisano tu wiele gatunków w wirtualnym atlasie, ze szczególnym naciskiem na gatunki żyjące w Polsce. Owady to najliczniejsza grupa zwierząt. Liczba gatunków owadów jest większa niż liczba wszystkich pozostałych gatunków w świecie zwierząt. Szacuje się, że na jednego człowieka przypada 1 000 000 żyjących owadów. Łącznie to grubo ponad 1 000 000 000 000 000 000 owadów.
Systematyka owadów
Wszystkie owady (Insecta) dzielimy na dwie podgromady: bezskrzydłe (Apterygota) oraz uskrzydlone (Pterygota). Do tej drugiej podgromady należy większość gatunków owadów. Owady uskrzydlone dzielimy ponadto na owady z przeobrażeniem zupełnym (Holometabola) i niezupełnym (Hemimetabola).
Znamy 31 współcześnie żyjących rzędów owadów, aż 24 występują w Polsce. Liczba gatunków na świecie jest szacowana na od 1 000 000 (najbardziej ostrożne szacunki) do nawet 100 000 000! Uważa się zwykle że liczba ta to kilka milionów. W Polsce żyje około 30 000 gatunków, najwięcej z rzędu chrząszczy i muchówek (po około 7000 gatunków) i muchówek (około 6000 gatunków) oraz motyli (około 3200 gatunków).
Atlas owadów
Oto linki do atlasu poszczególnych rzędów owadów:
| Nazwa rzędu | Nazwa łacińska | Czy występuje w Polsce? | Szacunkowa liczba gatunków | Szacunkowa liczba gatunków w Polsce |
|---|---|---|---|---|
| jętki | Ephemeroptera | tak | 3 000 | 120 |
| nogoprządki | Embioptera | nie | 200 | 0 |
| ważki | Odonata | tak | 5 600 | 73 |
| skorki, cęgosze | Dermaptera | tak | 1 800 | 7 |
| pluskwiaki różnoskrzydłe |
Heteroptera | tak | 40 000 | 740 |
| gryzki | Psocoptera | tak | 4 400 | 70 |
| chruściki | Trichoptera | tak | 13 000 | 270 |
| motyle | Lepidoptera | tak | 165 000 | 3 200 |
| chrząszcze | Coleoptera | tak | 350 000 | 6 200 |
| termity | Isoptera | nie | 2 000 | 0 |
| karaczany | Blattodea | tak | 3 500 | 7 |
| modliszki | Mantodea | tak | 2 500 | 1 |
| prostoskrzydłe | Orthoptera | tak | 23 000 | 82 |
| wachlarzoskrzydłe | Strepsiptera | tak | 600 | 7 |
| błonkówki | Hymenoptera | tak | 150 000 | 6 000 |
| muchówki | Diptera | tak | 120 000 | 6 600 |
| wojsiłki | Mecoptera | tak | 6 000 | 10 |
| wciornastki, przylżeńce | Thysanoptera | tak | 5 500 | 230 |
| wszy i wszoły | Phthiraptera | tak | 10 000 | 620 |
| pchły | Siphonaptera | tak | 2 000 | 73 |
| wielbłądki | Raphidioptera | tak | 100 | 10 |
| wielkoskrzydłe | Megaloptera | tak | 100 | 4 |
| rybiki | Zygentoma | tak | 500 | 3 |
| sieciarki | Neuroptera | tak | 4000 | 90 |
| pluskwiaki równoskrzydłe |
Homoptera | tak | 40 000 | 1 360 |
| straszyki | Phasmoptera | nie | 2 500 | 0 |
| widelnice | Plecoptera | tak | 3 500 | 112 |
Pozostałe rzędy
- przerzutki (Microcoryphia)
- skrytaki (Zoraptera)
- górczyki (Grylloblattoptera)
- hemimeridy (Hemimerida)
Informacje dodatkowe
W artykule systematyka owadów zawarta została szczegółowa taksonomia wraz z linkami do poszczególnych gatunków opisywanych w niniejszym portalu.
W poniższej tabeli przedstawiono systematykę owadów.
| Jednostka systematyczna | Nazwa polska | Nazwa łacińska |
|---|---|---|
| Gromada | owady | Insecta |
| Typ | stawonogi | Arthropoda |
| Podkrólestwo | tkankowce | Eumetazoa |
| Królestwo | zwierzęta | Animalia |
| Domena | eukarionty | Eucaryota |
Występowanie owadów
Jest to grupa zwierząt, która jest obecna na całym świecie. Owady są wszędzie tam na lądzie, gdzie temperatura pozwala zachować funkcje życiowe. Wtórnie część owadów zajmuje też wodne środowiska. W zależności od stadium rozwoju owady mogą zajmować odmienne środowiska. Jest to tak zwany dymorfizm sezonowy.
Cechy charakterystyczne owadów
- wszystkie owady są stawonogami, których ciało jest podzielone na trzy tagmy: głowę z jedną parą czułków, tułów i odwłok, wszystkie otoczone chitynowym pancerzem, który tworzy szkielet zewnętrzny,
- tułów zbudowany jest z trzech segmentów, tu znajdują się odnóża (3 pary) oraz dwie (lub rzadziej 1) pary skrzydeł (z wyjątkiem Apterygota),
- odwłok ma budowę członową, złożoną z maksymalnie dwunastu segmentów,
- tchawki stanowią aparat oddechowy owadów,
- w budowie ciała występują cewki Malpighiego, które pełnią funkcję aparatu wydalniczego,
- owady posiadają jako jedyne w świecie bezkręgowców zdolność lotu,
- większość narządów wewnętrznych znajduje się w odwłoku,
- ciało owadów zwykle pokryte jest drobnymi włoskami, które odgrywają rolę zmysłu czuciowego,
- są to zwierzęta zasadniczo lądowe,
- znane są przypadki życia społecznego owadów (pszczoły, mrówki),
- mają bardzo duże zdolności rozrodcze,
- rozwój owadów przebiega z przeobrażeniem; z jaj wylęgają się larwy, które przekształcają się w imago - postać dorosłą owada,
- możliwe jest przeobrażenie zupełne i niezupełne, w tym drugim przypadku larwy podobne są do imago poza posiadaniem cech płciowych, rozwiniętych skrzydeł i mniejszymi rozmiarami ciała.
Ewolucja owadów
Owady to filogenetycznie bardzo stara grupa zwierząt. Najstarsze znane szczątki owada pochodzą sprzed 390 milionów lat z dolnego dewonu. Sprzed 290 milionów lat pochodzą szczątki najstarszego znanego dziś owada latającego.
Znaczenie owadów
Owady odgrywają ogromną rolę w procesie zapylania roślin. Aż 30% roślinności europejskiej to rośliny owadopylne. Owady odgrywają też ogromną rolę glebotwórczą.
Pszczoła miodna dostarcza człowiekowi wosk pszczeli oraz miód. Larwy jedwabnika zaś nici jedwabne.
Szkody czynione przez owady są związane ze zjadaniem plonów roślinnych, upraw leśnych. Owady niszczą też przechowywane zbiory a także rzeczy codziennego użytku. Szacuje się, że w sadownictwie straty wynoszą 30%, a w warzywnictwie - 20%.
Owady stanowią także źródło pokarmu dla samych owadów, ale także dla wielu innych zwierząt, a nawet człowieka.
Owady są jednym z głównych nosicieli groźnych chorób i pasożytów. Do takich owadów należą wszy, pchły, komary, moskity, ślepaki, meszki, wszoły, pluskwy oraz gzy (te są pasożytami wewnętrznymi). Najgroźniejsze choroby, które roznoszone są przez owady to malaria, tyfus i dżuma. Mucha domowa roznosi takie choroby jak tyfus brzuszny, cholerę, gruźlicę, pierwotniaki jelitowe, pełzaki, czerwonki i wiele innych.
Ochrona owadów
Wiele owadów podlega ścisłej ochronie. W Polsce ochronie podlegają między innymi: straszka północna, gadziogłówka żółtonoga, trzepla zielona, żagnica zielona, zalotka białoczelna, zalotka spłaszczona, zalotka większa, modliszka zwyczajna, wszystkie tęczniki i biegacze, pachnica dębowa, wynurt, jelonek rogacz, sichrawa karpacka, kozioróg dębosz, kozioróg bukowiec, nadobnica alpejska, niepylak apollo, niepylak mnemozyna, paź królowej, paź żeglarz, mieniak strużnik, mieniak tęczowy, przeplatka aurinia, górówka sudecka, strzępotek edypus, modraszek telejus, modraszek nausitous, zmierzchnica trupia główka, postojak wiesiołkowiec, trzmiele i pszczołowate.
W Polsce podstawowym aktem prawnym, który reguluje ochronę gatunkową, jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 roku w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Łącznie w Polsce chronionych jest 180 gatunków owadów.
Pytania
Jak się nazywa nauka o owadach?
Nauka o owadach to entomologia.
Jak się nazywa dorosła postać owada?
Dorosła postać owada to imago.
Czy mrówka to owad?
Tak. Mrówki, a właściwie mrówkowate, to rodzina owadów z rzędu błonkówek.
Kleszcz to owad czy pajęczak?
Kleszcz jest pajęczakiem
Artykuły powiązane
© medianauka.pl, 2014-11-09, A-2676
Data aktualizacji artykułu: 2023-11-12