Palma kokosowa, kokos właściwy

Palma kokosowa, kokos właściwy, żywnia, kokosowiec (Cocos nucifera) to roślina z rodziny palm, drzewo, które potrafi zaspokoić wszelkie życiowe potrzeby (to dokładnie oznacza nazwa tej rośliny w języku sanskryckim), o czym piszemy niżej. To także ozdobna roślina doniczkowa.

Występowanie i środowisko

Kokosowiec pochodzi z wysp na Oceanie Spokojnym, spotykany i uprawiany w Azji, Ameryce Południowej, Północnej, Afryce i Australii.

Morfologia i anatomia

Osiąga w naturze wysokość 30 m, w uprawie doniczkowej 1-3 m.

Liście są duże, o długości nawet 6 m, pierzaste, wyrastające z wierzchołka pnia.

Kwiaty są rozdzielnopłciowe, zebrane w wiechy w pochwach.

Owoc to orzech kokosowy, który w rzeczywistości jest pestkowcem lub ziarniakiem (w zależności od źródła). Owoce dojrzewają stale przez cały rok. Masa owocu to nawet 8 kg. Warstwa, złożona z włókien nosi nazwę koiry i zawiera powietrze, dzięki czemu orzech pływa w wodzie i może być unoszony daleko przez prądy morskie. W orzechu widoczne są 3 otwory, przez jeden z nich wyłania się zarodek. Wewnętrzna warstwa orzecha kokosowego wysłana jest białym bielmem, a wnętrze wypełnione płynnym bielmem.

Rozmnażanie

Rozmnażanie tylko przez nasiona. To roślina jednopienna, owadopylna.

Ochrona i zagrożenia

Brak danych.

Ciekawostki

Z każdej części rośliny jest pewien użytek.

Owoce stanowią źródło pokarmu i wody, z liści i drewna wyrabia się dachy, budynki, kajaki, kosze, maty, dywany, pędzle, szczotki, liny. Z orzechów powstają produkty, wykorzystywane w cukiernictwie, na przykład wiórki kokosowe, wyrabiane z miąższu kokosa. Orzechy wykorzystuje się w produkcji alkoholi, olejów.

Jądro orzecha zawiera:

wodę - 50%,
tłuszcze - 25-35%,
białka - 4%,
cukier - 8%.

Z kopry, czyli wysuszonego jądra orzecha, wyrabia się masło kokosowe, zachowujące bardzo długo świeżość. Wykorzystuje się je do smażenia, jako przyprawę, składnik margaryny i czekolady. Ma także zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i perfumeryjnym oraz chemicznym (wyrób mydła).

Gdy do soku kokosowego dodać mączkę kokosową i zhomogenizuje się go, otrzymuje się mleko kokosowe, które używane jest do karmienia dzieci.

Z kwiatostanów po ich nacięciu zbiera się sok palmowy, który ma 12-17% cukru i spore ilości witaminy C. Wyrabia się z niego napój toddy, a po procesie destylacji - arak.

Młode liście są jadalne i stosuje się je do sałatek. To tak zwana kapusta palmowa.

Korzeń jest używany do żucia przez tubylców. Ma działanie jak łagodny narkotyk.

Palma kokosowa jest jedną z najbardziej użytecznych roślin dla człowieka.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: drzewo.
Stanowisko: nasłonecznione.
Użytek: rośliny uprawne, rośliny ozdobne doniczkowe, rośliny uprawne przemysłowe.
Strefy mrozoodporności: 12. Uprawa w Polsce na zewnątrz z pewnością się nie powiedzie.
Status popularności rośliny: gatunek znany, roślina popularna, znajduje się pośród 500 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Jadalność: Gatunek jadalny.

Uprawa

Czynności i właściwości	Opis
Trudność uprawy	Uprawa i pielęgnacja trudna i wymagająca.
Nawożenie	Umiarkowane, w zimie słabe.
Podlewanie	Podlewać często, regularnie, miękką, odstaną wodą, często spryskiwać.
Stanowisko	Jasne, słoneczne, wilgotne.
Uprawa doniczkowa	Tak.
Zalecenia uprawy w doniczce	Zapewnić drenaż.
Rozmnażanie	Tylko przez nasiona.
Choroby i szkodniki	Wciornastki, tarczniki, przędziorki.
Zimowanie	Minimalna temperatura to 18°C, wysoka wilgotność powietrza i dodatkowe oświetlenie.
Dodatkowe informacje	Przesadzanie możliwe w okresie marzec-kwiecień.

Pokrewne gatunki roślin

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich – Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
Małgorzata Mederska – 500 roślin doniczkowych, 978-83-7845-756-5, SBM 2014
Angelika Throll – 650 roślin pokojowych, ISBN 978-83-7943-622-4, Świat Książki 2014
Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005