Spis treści:
Perkozy
Perkozy (Podicipedidae) to jedyna rodzina ptaków z rzędu perkozowych (Podicipediformes). Są to ptaki bardzo dobrze przystosowane do pływania. Rodzina ta liczy dziś 22 gatunki, w tym 3 wymarłe. W Polsce można spotkać 6 gatunków, z czego 4 się gnieżdżą w naszym kraju.
Szyja jest długa, ogon bardzo krótki, skrzydła małe. Jeden gatunek jest nielotny. Szata godowa różni się od spoczynkowej. Zwykle wierzch ciała jest szary lub brązowy, spód biały. W okresie godowym szyja i głowa są jaskrawo ubarwione, czasem pojawiają się na głowie ozdoby z piór. Dymorfizm płciowy nie występuje, samica jest jednak trochę mniejsza od samca.
Występowanie i środowisko
Są obecne na całym świecie poza rejonami arktycznymi i antarktycznymi. Zajmują zbiorniki wody słodkiej. Poza lęgami można perkozy spotkać nad morzem. Pionowy zasięg występowania to 4000 m n.p.m.
Poniższa tabela zawiera dane na temat występowania opisanych tu gatunków z tej rodziny na różnych kontynentach. Jeżeli jeden gatunek występuje na kilku kontynentach, to jest ujęty we wszystkich tych miejscach.
| Kontynent | Liczba gatunków |
|---|---|
| Europa | 5 |
| Azja | 6 |
| Afryka | 3 |
| Ameryka Północna | 6 |
| Ameryka Południowa | 5 |
| Australia | 3 |
| Antarktyda | 0 |
Tryb życia i zachowanie
Prawie całe życie perkozy spędzają na wodzie. Są dobrze przystosowane do wodnego trybu życia. Perkozy świetnie nurkują, robią pod wodą nagłe zwroty. Perkoz przeciętnie przebywa pod wodą 10-40 s.
Morfologia i anatomia
Palce mają płatkowate rozszerzenia, które ułatwiają pływanie, skoki są dwubocznie spłaszczone, nogi są osadzone w tyle ciała, co stanowi świetne przystosowanie do pływania i nurkowania. Pióra po bokach nasiąkają wodą, co ułatwia ptakom nurkowanie.
Rozmnażanie
U wielu gatunków obserwuje się zrytualizowane toki. Gniazda są umieszczone na wodzie, czasem są pływające, a zbudowane z roślinności wodnej. W zniesieniu 2-8 jaj, które wysiaduje samiec i samica. Pisklęta są zagniazdownikami. Przez pierwsze 2-3 tygodnie młode chronią się na grzbiecie rodziców.
Pożywienie
Zjadają wodne owady, skorupiaki, mięczaki, rzadziej ryby.
Ochrona i zagrożenia
Perkoz kolumbijski i gwatemalski są prawdopodobnie już ptakami wymarłymi, perkozek długodzioby nie był widziany od lat 80 ubiegłego wieku, perkoz Taczanowskiego jest krytycznie zagrożony, perkozek białosmugi i perkoz maoryski są narażone na wyginięcie.
Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)
Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.
Ciekawostki
Perkoz podczas nurkowania potrafi płynąć z prędkością 2 m/s.
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:
- perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) PL
- perkoz rdzawoszyi (Podiceps grisegena) PL
- perkoz rogaty (Podiceps auritus) PL
- perkozek (zwyczajny) (Tachybaptus ruficollis) PL
- perkozek grubodzioby (Podilymbus podiceps) PL
- zausznik (Podiceps nigricollis) PL
- perkoz białoczuby (Rollandia rolland)
- perkoz maoryski (Poliocephalus rufopectus)
- perkoz olbrzymi (Podiceps major)
- perkoz wielki (Aechmophorus occidentalis)
- perkoz złotoczuby (Podiceps occipitalis)
- perkoz żółtodzioby (Aechmophorus clarkii)
- perkozek australijski (Tachybaptus novaehollandiae)
- perkozek białoskrzydły (Tachybaptus dominicus)
Inne gatunki
- perkoz kolumbijski (Podiceps andinus)
- perkoz argentyński (Podiceps gallardoi)
- perkoz Taczanowskiego (Podiceps taczanowskii)
- perkozek gwatemalski (Podilymbus gigas)
- perkoz sędziwy (Poliocephalus poliocephalus)
- perkoz krótkoskrzydły (Rollandia microptera)
- perkozek białosmugi (Tachybaptus pelzelnii)
- perkozek długodzioby (Tachybaptus rufolavatus)
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ◂ | ▸ | Przylatuje z zimowisk perkoz dwuczuby. | ||||||||||
| ◂ | ● | ● | ▸ | Trwa okres lęgowy perkoza dwuczubego. Już w drugiej połowie kwietnia zaczynają się tańce godowe. Jaja pojawiają się w gniazdach w maju. | ||||||||
| ◂ | ● | ● | ● | ▸ | Perkoz dwuczuby odlatuje na zimowiska. | |||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Możliwość obserwacji perkoza rdzawoszyjego w Polsce | |||
| ◂ | ▸ | Okres składania jaj przez samicę perkoza rdzawoszyjego. | ||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Możliwość obserwacji perkoza rogatego w Polsce, przede wszystkim na wybrzeżu. | |||
| ● | ● | ● | Okres lęgowy u perkoza rogatego. | |||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Możliwość obserwacji perkozka w Polsce |
| ● | ● | ● | ● | Okres składania jaj przez samicę perkozka w Polsce | ||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Możliwość obserwacji w Polsce zausznika. | |||
| ◂ | ▸ | Samica zausznika składa jaja. |
Oznaczenia
Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.
Występowanie w Polsce
Liczebność
Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).
Status
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/
© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-199
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-02