Podstawczaki

Podstawczaki (Basidiomycota) to typ lub klasa (w zależności od przyjętej klasyfikacji) w królestwie grzybów. Zaliczamy do niego około 30 000 gatunków grzybów. Dzielą się na złożonopodstawkowe i pojedynczopodstawkowe. Podział systematyczny jest trudny do ustalenia, ulega ciągłym zmianom.

Wygląd

Podstawczaki wytwarzają zwykle duże owocniki. Do podstawczaków zaliczamy grzyby kapeluszowe jadalne, tak dobrze znane podgrzybki, borowiki, rydze, pieczarki, maślaki i inne, ale także trujące takie jak muchomory. Są tu grzyby jednokomórkowe (drożdżopodobne) i ogromne wielokomórkowce.

Wybrane rzędy

Borowikowce
Boletales

Gniazdnicowce
Niduraliales

Gołąbkowce
Russulales

Łzawnikowce
Dacrymycetales

Pieczarkowce
Agaricales

Pieprznikowce
Cantharellales

Purchawkowce
Lycoperdales

Sromotnikowce
Phallales

Szczeciniakowce
Hymenochaetales

Trzęsakowce
Tremellales

Uszakowce
Auriculariales

Żagwiowce
Polyporales

Gomphales
Gomphales

Thelephorales
Thelephorales

Tryb życia i zachowanie

To najczęściej grzyby będące saprofitami, symbionty z drzewami (mikoryza), zdarzają się także pasożyty. Tu klasyfikujemy także huby.

Morfologia i anatomia

Osiągają rozmiary do 1 m.

Cechą podstawową podstawczaków jest powstawanie mejospor, czyli haploidalnych zarodników na tak zwanej podstawce (bazydium - basidium).

Rozmnażanie

Cykl rozwojowy podstawczaków wygląda podobnie u większości gatunków. Haploidalny zarodnik daje początek strzępkom, z których powstaje grzybnia pierwotna. Strzępki te na początku są wielojądrowe, później dzielą się na komórki zawierające jedno jądro. W krótkim czasie strzępki grzybni pierwotnej przechodzą w stan dikariofazy. Polega to na zrośnięciu się strzępek różnej "płci", a mówiąc ściślej o różnych typach ("+" i "-"). Zjawisko to nosi nazwę somatogami. Powstaje grzybnia wtórna, złożona z jednokomórkowych strzępek, zawierających dwa jądra sprzężone.

W dalszym życiu grzybnia może wytworzyć owocniki, na szczycie których w komórkach macierzystych podstawek jądra zlewają się, tworząc komórkę diploidalną. Teraz następuje podział redukcyjny, w wyniku którego powstają cztery jądra haploidalne, wnikające do czterech wyrostków (sterygmy) na szycie podstawki. Jądra te zostają otoczone grubą ścianą i w ten sposób powstają zarodniki (bazydiospory).

U większości gatunków podstawki tworzą swoistą warstwę na owocniku. Nazywamy ją hymenium. Owocniki podstawczaków to bazydiokarpy.

Jak postępować przy zatruciu grzybami?

Zatrucie grzybami może bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia. Jak postępować w takim przypadku? Jak udzielić choremu pomocy?

Co to jest huba? Czy jest jadalna?

Czy huby to wyodrębniony takson z królestwa grzybów? Czy to grzyby jadalne, czy też trujące? Do czego wykorzystuje się huby?

Grzyby pod ochroną

W Polsce 54 gatunków grzybów wielkoowocnikowych podlega ochronie ścisłej, wraz z grzybami zlichenizowanymi (porosty) to 232 gatunki. Ochrona gatunkowa częściowa obejmuje 63 (90 z porostami) gatunków grzybów.

Grzyby marynowane w occie

Grzybki marynowane w occie to doskonały sposób na zachowanie smaku grzybów na długi czas. Marynowanie w occie nadaje grzybom specyficzny smak. Stają się doskonałą przekąską i dodatkiem do innych potraw.

Jak suszyć grzyby?

Suszenie grzybów to jeden ze sposobów ich konserwowania, bardzo popularny wśród grzybiarzy. Suszenie nadaje grzybom nie tylko trwałość, ale dodaje im także aromatu i nie pozbawia ich przy tym wartości odżywczych.

Jak zbierać grzyby?

Czy przy grzybobraniu należy się kierować jakimiś zasadami? Czy wykręcać grzyby, czy też ścinać je nożykiem? Używać kosza czy reklamówki? Oto garść porad dla grzybiarzy.

Mikoryza

Mikoryza jest to zjawisko współżycia grzybów z korzeniami, a nawet nasionami roślin naczyniowych.

Gdzie na grzyby? Występowanie i mapa grzybów

Gdzie się najlepiej wybrać na grzyby? Kiedy? W jakiej części Polski szukać? Nie wystarczy się wybrać zwyczajnie do lasu. Trzeba wiedzieć jeszcze kiedy i gdzie.

Grzyby trujące

Grzyby mogą zabić. Najgroźniejsze są muchomory, a wśród nich muchomor sromotnikowy i jadowity. dlatego zbieranie grzybów jest dla ludzi odpowiedzialnych.

Grzyby jadalne

Grzyby spożywa się od niepamiętnych czasów. Są elementem składowym wielu przepisów. Są zwykle dodatkiem do potraw, przyprawą, która nadaje specyficzny smak i zapach sosom, jajecznicy, bigosowi, sałatkom.

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Solomon, Berg, Martin, Villee - Biologia, ISBN 83-7073-090-6, MULTICO Oficyna wydawnicza 1996
Markus Fluck - Atlas grzybów - oznaczanie zbiór użytkowanie, 978-83-7175-858-4, Delta 2015
Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski - Botanika. Systematyka, ISBN 978-83-01-13953-7, PWN 2013
Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich - Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003