Pomidor zwyczajny, pomidor jadalny
Pomidor zwyczajny, pomidor jadalny (Lycopersicon esculentum) to roślina jednoroczna uprawna (warzywo) z rodziny psiankowatych, dająca duże, czerwone i soczyste owoce, powszechnie uprawiana w przydomowych ogródkach i na przemysłową skalę. Nowe odmiany czynią z pomidora także roślinę ozdobną. U nas to zwarty krzak lub w przypadku form szklarniowych - pnącze.
Wybrane odmiany:
- Pomidor czekoladowy 'Kumato' - hiszpańska odmiana o słodkich owocach w kolorze brązu.
- 'Zielona Zebra' - odmiana europejska o zielonych owocach i ma pikantny posmak.
- 'Cerisette Brin de Munguet', 'Delicado', 'Goldita', 'Mirabell', 'Orange Bourgoin', 'Green en Grappe', 'Ilka', 'Red Pear', 'Sweet 100' - pomidory koktajlowe cherry o aromatycznych, małych owocach, żółtych, zielonych lub czerwonych.
- 'Balkonstar', 'Patio', 'Red robin', 'Totem', 'Tumpler' - odmiany karłowe, dorastające do 20-60 cm wysokości, nadające się do upraw w doniczkach.
- 'Bonset', 'Harzfeuer', 'Hildares', 'Moneymaker', 'Poivron jaune', 'Sparta', 'Vitella' - odmiany wysokopienne, o czerwonych owocach o masie od 60 do 120 g (w zależności od odmiany).
- 'Master', 'St. Pierre', 'Myrto' - odmiany o mięsistych owocach.
- 'Aranca', 'Piccolino' - odmiany gronowe, o małych owocach, odporne na choroby.
- 'Ranger', 'Roma' - odmiany śliwkowe, z przeznaczeniem na przetwory: ketchup, przeciery, musy, soki.
Występowanie i środowisko PL
Pomidor pochodzi z rejonów tropikalnych Ameryki Południowej lub Środkowej. W Polsce to roślina powszechnie uprawiana i przejściowo dziczejąca.
Tryb życia i zachowanie
Kwitnie w okresie od lipca do września. Jest wrażliwy na niskie temperatury. Preferuje podłoże przepuszczalne, żyzne, lekko kwaśne, miejsce słoneczne i osłonięte od wiatru.
Morfologia i anatomia
Osiąga wysokość 300-400 cm.
Łodyga jest wzniesiona, lepka, owłosiona, wieloosiowa. Pęd główny wytwarza kwiatostan i przestaje rosnąć. Wypuszcza pędy boczne.
Kwiaty są żółte, zebrane w skrętki, zakwitają w skrętce kolejno, przez co na roślinie znajdują się jednocześnie i kwiaty i owoce.
Owoc jest kulisty, u form bywa wydłużony, gruszkowaty, mięsisty, soczysty, duży, czerwony, a u odmian także żółty, pomarańczowy, zielony, a nawet ciemnogranatowy.
Korzeń tworzy system krzaczasty, wnikający na głębokość nawet 1,5 m. Większość masy korzenia znajduje się do głębokości 40 cm.
Ochrona i zagrożenia
Brak danych.
Ciekawostki
Znanych jest około 7500 odmian pomidora!
Pomidor zjawił się w Europie dzięki Krzysztofowi Kolumbowi, który przywiózł go ze swojej wyprawy do Ameryki.
W Polsce produkcja pomidora to 0,5 mln ton rocznie.
Pytania
Czy pomidor to owoc, czy warzywo?
Z botanicznego punktu widzenia pomidor jest owocem. Z punktu widzenia spożywczego - to warzywo.
Biologia i ekologia
- Kolor kwiatów:
- Grupa roślin: roślina zielna jednoroczna.
- Stanowisko: nasłonecznione.
- Użytek: zioła, rośliny uprawne, roślina lecznicza, warzywa.
- Strefy mrozoodporności: 8-12. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa w wybranych rejonach kraju.
- Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: terofit.
- Kategoria przybysza: efemerofit, roślina uprawiana.
- Diploidalna liczba chromosomów: 2n=24.
- Status popularności rośliny: gatunek znany, roślina popularna, znajduje się pośród 500 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
- Jadalność: Gatunek jadalny.
Kalendarz przyrody
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | Kwitnie pomidor zwyczajny. | |||||||||
| ◂ | ▸ | Wysiew nasion pomidora na uprawę w szklarni. | ||||||||||
| ◂ | ▸ | Wysadzanie do gruntu siewek pomidora w uprawach szklarniowych. | ||||||||||
| ◂ | ▸ | Wysiew nasion pomidora na uprawę otwartą. | ||||||||||
| ◂ | ▸ | Wysadzanie do gruntu siewek pomidora w uprawach otwartych - po Zimnej Zośce i Ogrodnikach, gdy gleba ma temperaturę powyżej 14 °C. | ||||||||||
| ◂ | ● | ● | ● | ▸ | Zbiory plonów pomidora. |
Uprawa
| Czynności i właściwości | Opis |
|---|---|
| Odczyn gleby | Odczyn od lekko kwaśnego do obojętnego. pH 5.5-7.0 |
| Właściwości gleby | Gleba żyzna, przepuszczalna, niezbyt mokra, bogata w próchnicę, piaszczysta, gliniasta. |
| Trudność uprawy | Uprawa i pielęgnacja łatwa. |
| Zmianowanie | Nie uprawiamy pomidorów na miejscu uprawy w zeszłym roku pomidorów i innych roślin psiankowatych. Konieczna 3-letnia przerwa. Jako przedplon stosujemy ogórki, kapustę, por, szpinak i seler. |
| Czas uprawy | Jeden rok. |
| Nawożenie | Wysokie wymagania wobec azotu (N), fosforu (P) i potasu (K). Przed sadzeniem glebę należy spulchnić i wzbogacić kompostem lub obornikiem. |
| Podlewanie | Nie moczymy liści przy podlewaniu. |
| Mrozoodporność | Nie toleruje mrozów. |
| Stanowisko | Nasłonecznione, osłonięte. |
| Rozstawa | 40-60 cm w rzędach, 70-100 cm odległości między rzędami - pomidory wysokopienne. 50 na 50 cm dla pomidorów karłowatych. |
| Wysiew do gruntu | Tak. |
| Terminy siewu / zbioru plonów / pielęgnacji | Zobacz w kalendarzu. |
| Uprawa doniczkowa | Tak. |
| Zalecenia uprawy w doniczce | Odmiany karłowe. |
| Rozmnażanie | Z nasion, wysiewanych pod szkło wczesna wiosną i wysadzanie siewek do gruntu. Przed posadzeniem wbijamy 2-metrowe tyczki,najlepiej z tworzywa innego niż drewno, które przenosi choroby. |
| Choroby i szkodniki | Zaraza ziemniaczana, wirus mozaiki, bakteryjna plamistość liści i owoców, mszyce, mączlik szklarniowy, mątwik ziemniaczany, mątwik pomidorowy, nicienie. |
| Dodatkowe informacje | Nadmierne podlewanie i nawożenie negatywnie odbija się na smaku owoców. Wilgoć i niższe temperatury hamują wzrost rośliny. Pędy do tyczek mocujemy nie za ciasno, aby nie "zdusić" rośliny. Ważne jest usuwanie na bieżąco zbędnych pędów bocznych (poniżej 10 cm długości). Usuwanie polega na wyłamaniu ich, a nie wycinaniu. W przypadku pomidorów wysokopiennych pozostawiamy tylko pęd główny. Pędy takie prowadzi się na sznurach lub drutach. Gdy pęd główny wykształci maksymalnie 10-ty kwiatostan - ścinamy jego wierzchołek. Na bieżąco usuwamy też pożółkłe liście oraz liście nad zebranymi owocami. Można też w uprawach zamkniętych potrząsać kwiatostanami w celu uwolnienia pyłku.
Jak chronić pomidory przed zarazą? Najlepszym sposobem jest ich uprawa w inspektach, pod folią i wybór odpornych odmian (np. 'Vitella', 'Myrto'). Podczas podlewania uważamy na liście, które powinny pozostać suche, usuwanie dolnych liści przy pierwszych objawach choroby. Porazonych roślin nie kompostujemy. Zmieniamy co roku miejsce uprawy. |
Zbiory i zastosowanie w zielarstwie
| Zastosowanie | Opis |
|---|---|
| Zastosowanie ogólne | Roślina o leczniczych właściwościach. |
| Zastosowanie terapeutyczne |
|
| Sposób działania, właściwości lecznicze | Pomidory zawierają dużo potasu i witaminy C, a także witaminy K, B1, B2 i B6 oraz PP. są tu także jony fosforu, magnezu i wapnia. Pomidor zawiera likopen, który ma działanie antyoksydacyjne, może hamować rozwój komórek rakowych, wpływać na odporność organizmu. Szacuje się, że jedząc pomidory i przetwory z niego można obniżyć znacznie ryzyko zachorowania na raka prostaty. |
| Przyjmowana postać |
|
| Przeciwwskazania | Nie wiadomo jak wpływa pomidor na chorych poddanych chemioterapii i radioterapii. |
| Surowiec | Owoc. |
Pokrewne gatunki roślin
- bakłażan, oberżyna, psianka podłużna (Solanum melongena)
- ziemniak, kartofel (Solanum tuberosum)
- psianka melonowa, pepino (Solanum muricatum)
- miechunka peruwiańska (Physalis peruviana)
- bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium)
- lulek czarny (Hyoscyamus niger)
- pokrzyk wilcza-jagoda (Atropa bella-donna)
- miechunka pomidorowa (Physalis ixocarpa)
- miechunka rozdęta (Physalis alkekengi)
- petunia ogrodowa (Petunia ×atkinsiana)
- tytoń bakun, machorka (Nicotiana rustica)
Przepisy kucharskie
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
- Agnieszka Gawłowska – 500 owoców i warzyw, 978-83-7845-874-6, SBM 2015
- Rebecca L. Johnson, Steven Foster, Tieraona Low Dog, David Kiefer – Przewodnik po ziołach leczniczych, ISBN 978-83-274-8955-5, wydawnictwo Olesiejuk 2019
- Wolfgang Kawollek – Wielka księga ogrodnika i działkowca, ISBN 978-83-245-1259-1, Publicat 2001
- Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
© medianauka.pl, 2018-09-26, GAT-14642
Data aktualizacji artykułu: 2024-09-23