Protisty

Spis treści:

Wstęp
Atlas
Występowanie
Cechy charakterystyczne
Czynności życiowe
Budowa
Rozmnażanie
Znaczenie
Ciekawostki i pytania
Ćwiczenia i testy
Choroby wywoływane przez protisty

Protisty (Protista) to królestwo organizmów żywych, do którego zalicza się proste organizmy, w budowie komórkowej których występuje jądro komórkowe. W królestwie tym klasyfikujemy takie organizmy eukariotyczne, których nie można przyporządkować do zwierząt, roślin, ani grzybów.

Do protistów zaliczamy ponad 200 000 gatunków. Różnorodność organizmów w tym królestwie jest przeogromna. Są to organizmy jednokomórkowe i wielokomórkowce, cudzożywne (zwierzęcopodobne) i samożywne (rośliniopodobne), mikroskopijne i ogromnych rozmiarów.

Protisty, które przypominają zwierzęta to pierwotniaki (Protozoa).

Protisty, które przypominają rośliny to glony, algi (Algae).

Atlas

Systematyka tej grupy zwierząt nie jest ustalona. Atlas odzwierciedla podział protistów na tradycyjne typy organizmów:

Orzęski
Ciliophora

Korzenionóżki
Rhizopoda

Otwornice
Foraminifera

Promienionóżki
Actinopoda

Wiciowce
Zoomastigina

Sporowce
Apicomplexa

Bruzdnice
Dinoflagellata

Eugleniny
Euglenophyta

Brunatnice
Phaeophyta

Krasnorosty
Rhodophyta

Okrzemki
Bacillariophyta

Zielenice
Chlorophyta

Śluzowce
Myxomycota

Lęgniowce
Oomycota

Akrazjowce
Acrasiomycota

Występowanie

Protisty są to głownie organizmy związane ze środowiskiem wodnym. Występują w morzach, oceanach i wodach śródlądowych. Na lądzie protisty występują tylko tam, gdzie jest wilgoć. Część protistów to pasożyty wewnętrzne. Część gatunków to protisty chorobotwórcze.

Cechy protistów

Oto najważniejsze cechy charakterystyczne protistów:

Protisty aktywnie poruszają się przy pomocy ruchów wici lub pełzają za pomocą nibynóżek (ameby).
protisty mają budowę komórkową, a w komórce są obecne: jądro komórkowe, mitochondria, wodniczki.
Komórkę chroni błona komórkowa, wewnątrz której znajduje się cytoplazma. Błona komórkowa może podlegać zmianom.
Cześć protistów to organizmy samożywne, dzięki obecności w komórkach chloroplastów z chlorofilem.
Protisty to organizmy jednokomórkowe i wielokomórkowe.

Poniższa tabela zestawia cechy różnych protistów

Nazwa	Typ	Grupa	Czy zbudowane z jednej komórki?	Czy tworzą kolonie?	Czy zbudowane z wielu komórek?	Ruch	Obecność barwników	Inne cechy
Korzenionóżki	Rhizopoda	Pierwotniaki	Tak	-	-	Tak	-	Część gatunków wytwarza pancerzyki. Pseudopodia.
Otwornice	Foraminifera	Pierwotniaki	Tak	-	-	Tak	-	Wytwarzają skorupy pełne otworów. wypustki cytoplazmatyczne umożliwiają ruch.
Promienionóżki	Actinopoda	Pierwotniaki	Tak	-	-	Tak	-	Przez otwory w skorupce na zewnątrz wystają tak zwane aksopodia. Część ma wici.
Wiciowce	Zoomastigina	Pierwotniaki	Tak	-	-	Tak	-	To na ogół symbionty.
Orzęski	Ciliophora	Pierwotniaki	Tak	-	-	Tak	-	Dwa lub więcej jąder komórkowych. Wiele gatunków ma rzęski.
Sporowce	Apicomplexa	Pierwotniaki	Tak	-	-	Nie	-	To pasożyty.
Bruzdnice	Dinoflagellata	Glony	Tak	Tak	-	Tak	Tak	Część okryta płytkami z celulozy. Wyposażone w wici.
Okrzemki	Bacillariophyta	Glony	Tak	Tak	-	Tak	Tak	Posiadają skorupkę z krzemionki.
Eugleniny	Euglenophyta	Glony	Tak	-	-	Tak	Tak	Błona komórkowa elastyczna. Mają dwie wici, jedna krótka.
Zielenice	Chlorophyta	Glony	Tak	Tak	Tak	Tak/Nie	Tak	Duża różnorodność.
Krasnorosty	Rhodophyta	Glony	Tak	-	Tak	Nie	Tak	Duża różnorodność.
Brunatnice	Phaeophyta	Glony	-	-	Tak	Tak	Tak	Plecha ma budowę o różnych własnościach funkcjonalnych (ryzoid, fylloid, kauloid). Poruszają się tylko komórki rozrodcze.
Śluzowce	Myxomycota	Grzybopodobne	Tak	-	-	Tak	-	Poruszają się tylko komórki rozrodcze.
Akrazjowce	Acrasiomycota	Grzybopodobne	Tak	-	Tak	Tak	-	Pseudopodia.
Lęgniowce	Oomycota	Grzybopodobne	-	-	Tak	Tak	-	Ściany komórkowe chitynowe lub z celulozy. Spory z wiciami.

Czynności życiowe

Do czynności życiowych protistów należą:

oddychanie
- tlenowe (znakomita większość organizmów)
- beztlenowe (protisty będące pasożytami)
rozmnażanie się
- bezpłciowe, przez podział komórki
- płciowe za pomocą gamet
odżywiane się
- cudzożywne (pasożyty i drapieżniki)
- samożywne (organizmy fotosyntetyzujące)
wydalanie (dzięki wodniczkom)
reagowanie na bodźce
- reagowanie na światło dzięki plamce światłoczułej
- reagowanie na bodźce chemiczne
- reagowanie na dotyk

Budowa

Rozmiary protistów wynoszą od 10 mikrometrów do 60 m! Zaznaczyć należy, że większość gatunków to organizmy jednokomórkowe. Duże rozmiary osiągają glony.

Rozmnażanie

Wszystkie protisty rozmnażają się bezpłciowo przez podział. Część z nich może się rozmnażać także płciowo dzięki wytwarzaniu i łączeniu się gamet.

Znaczenie protistów

Oto wybrane zagadnienia związane ze znaczeniem protistów w przyrodzie oraz w życiu człowieka:

stanowią istotną część pokarmu dla wielu zwierząt wodnych (plankton);
rozkładają szczątki organiczne na substancje proste;
stanowią istotny element krążenia materii w przyrodzie;
wywołują choroby;
biorą udział w procesie trawienia celulozy w układzie pokarmowym wielu zwierząt
tworzą pokłady wapiennych skał.

Ciekawostki

Nauka zajmująca się protistami to protozoologia.

Pytania

Jakie choroby wywołują protisty?

Lista chorób wywoływanych przez protisty jest długa. Oto najbardziej znane choroby ludzi:

malaria
śpiączka afrykańska
lamblioza
rzęsistkowica
czerwonka amebowa
toksoplazmoza

Jakie są przykłady prostitów?

Oto przykłady prostitów:

zarodziec malarii
pantofelek
euglena zielona
ameba
świdrowiec gambijski
lamblia
rzęsistek pochwowy

Dlaczego protisty stanowią sztuczną jednostkę taksonomiczną?

Dla czystej wygody. Do protistów zaliczamy wszystkie organizmy, których nie możemy zakwalifikować do pozostałych królestw.

Ćwiczenia

Ćwiczenia interakcyjne pomogą przygotować się na sprawdzian, test, egzamin, a ponadto usystematyzują wiedzę z danej dziedziny. To także świetny trening do matury. Wiele ćwiczeń to dobre zadania maturalne.

ĆWICZENIA

Protisty

Powiązane quizy

Protisty — quiz

Liczba pytań: 21
Quiz szkolny
Średni wynik:
7.29 pkt / 34.71%
2024-02-12

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Zespół autorów (Czechowski, Gajewski, Garbaczewska, Nowakowski, Starck, Skwarło-Sońta, Trojan) - Biologia, ISBN 83-09-01027-3, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne 1989
Solomon, Berg, Martin, Villee - Biologia, ISBN 83-7073-090-6, MULTICO Oficyna wydawnicza 1996
Solomon, Berg, Martin - Biologia, ISBN 978-83-7763-252-9, MULTICO Oficyna wydawnicza 2016
Campbell, Reece, Urry, cain, wasserman. Minorsky, Jackson - Biologia, ISBN 978-83-7510-392-2, REBIS 2013