Pszczoła miodna

Pszczoła miodna (Apis mellifera) to najbardziej znany przedstawiciel pszczołowatych zaliczany do podrodziny pszczół (Apinae) o ogromnym znaczeniu gospodarczym dla człowieka. Ubarwienie ciała jest brązowe. Pierwsze segmenty odwłoka nierzadko mają żółty lub czerwonawy kolor. Od grzbietowej strony odwłoka występują ciemne przepaski. Królowa ma wydłużony odwłok, trutnie mają większe oczy. Robotnice są wyposażone w tak zwane koszyczki, które znajdują się na zewnętrznej stronie tylnych goleni. Prawie całe ciało pokrywają gęsto włoski. Czułki złożone są z 12 członów u robotnic, z 13 u trutni. Przyoczka nie są ze sobą zetknięte.

Występowanie i środowisko PL

Występuje na całym świecie, choć ostatnio na niektórych obszarach zanika. Można ją obserwować prawie wszędzie gdzie kwitną kwiaty.

Tryb życia i zachowanie

To owad społeczny. W społeczności tej, liczącej nawet 80 000 osobników żyje jedna królowa, reszta to robotnice.

Robotnice, które znalazły obfitość nektaru powiadamiają o tym inne robotnice za pomocą tańca. Miejsce i obfitość pokarmu robotnica wskazuje za pomocą intensywności, szybkości i kierunku tańca.

Tuż przed wylęgiem następczyni królowej, stara królowa wyprowadza się wraz z częścią roju z gniazda. W tym czasie tworzy się rój, który zaczyna szukać nowego miejsca na gniazdo.

Królowej cały czas dogląda zespół pszczół, zwany dworem królowej.

Niegdyś pszczoły zakładały gniazda głównie w dziuplach starych drzew.

W okresie od wiosny do lata robotnice żyją około 6 tygodni. Pszczoły zimujące dożywają 8 miesięcy.

Przez pierwsze 10 dni robotnice biorą udział w pracach porządkowych. Później zaczynają karmienie larw i królowej. Gdy zaczynają działać gruczoły woskowe, biorą udział w budowie plastrów. Zaczynają też wtedy wylatywać z gniazda po nektar. U schyłku życia już tylko zbierają pokarm.

Pszczoły potrafią utrzymać w ulu stałą temperaturę 35°C w sezonie. Robią to za pomocą wachlowania skrzydeł, ogrzewania larw własnym ciałem, wprowadzania do gniazda wody. Zimą pszczoły chronią królową własnym ciałem, utrzymując temperaturę 25°C.

Pożywienie

Larwy w pierwszym okresie są karmione specjalną wydzieliną, zwaną mleczkiem pszczelim. Mleczkiem tym przez cały rozwój larwalny karmione są królowe. Larwy robotnic i trutni w późniejszym okresie są karmione pyłkiem i miodem.

Rozmnażanie

Robotnice budują komórki lęgowe o przekroju sześciokąta. Komórki te tworzą plastry i są zbudowane z wosku, wydzielanego z odwłoka przez robotnice. W wewnętrznych komórkach plastrów rozwijają się młode osobniki. W komórkach zewnętrznych i całych plastrach zewnętrznych pszczoły przechowują pyłek i miód. Od chwili złożenia jaj przez trzy tygodnie rozwijają się od poczwarki do robotnicy. Rozwój trutni trwa 24 dni, królowej 16 dni. Początkowo z jaj wylęgają się same samice (z jaj zapłodnionych). W większych komórkach lęgowych (z jaj niezapłodnionych) zaczynają rozwijać się samce - trutnie. W jeszcze większych i wydłużonych komórkach na brzegach plastrów w tym samym czasie rozwijają się królowe. Rozwój królowych ma miejsce w maju. Królowa składa nieprzerwanie od marca do końca września jaja. Może ich w sezonie złożyć 150 000, a w całym swoim życiu 750 000. Larwy królowych karmione są wyłącznie mleczkiem. Pierwsza królowa, która się wylęga zabija konkurentki za pomocą żądła i odbywa lot godowy. Jest zapładniana przez wiele trutni. W gnieździe (ulu) pozostaje do następnego roku. Jedynym zadaniem królowej jest składanie jaj.

Ochrona i zagrożenia

Nie jest to owad zagrożony wymarciem. Ostatnio jednak w wielu rejonach świata, w tym w Polsce, obserwuje się masowe wymieranie pszczół. Przyczyny tego stanu rzeczy nie są do końca poznane.

Ciekawostki

Pszczoła miodna obok jedwabnika jest zwierzęciem hodowlanym, choć nie do końca można go uznać za udomowionego. Pszczoła do dziś zachowała swoje zwyczaje z czasów, gdy żyła w stanie dzikim. Wiemy, że już w 30 w p.n.e. w Egipcie hodowano pszczoły w glinianych ulach. Robiono też sztuczne dziuple 2-3 m nad ziemią.

Miód pszczeli powstaje z nektaru zebranego przez robotnice. Nektar jest zagęszczany i wzbogacany o inne składniki. Nadmiar wody usuwają dodając do nektaru enzymy i wachlując urobek skrzydłami. Aby wyprodukować 1 kg miodu pszczoły potrzebują 3 kg nektaru. Aby zebrać taką ilość muszą odbyć około 60 000 lotów.

Pszczoły porozumiewają się ze sobą za pomocą tańca. Sposób w jaki tańczą wskazuje im gdzie znajduje się obfitość pokarmu.

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
		●	●	●	●	●	●	●	●			Okres lotów pszczoły miodnej.

Pokrewne gatunki owadów

Czy w Polsce można jeszcze odkryć nowe gatunki zwierząt?

Można się spotkać z przekonaniem, że w świecie zwierząt w Polsce wszystko już zostało zbadane. Czy rzeczywiście?

Jak szybko latają owady?

Owady są jedynymi bezkręgowcami, które potrafią latać. Rozpiętość prędkości i różnych gatunków jest znaczna i może być zaskakująco duża.