Pszczołowate

Pszczołowate (Apidae) to rodzina owadów z podrzędu stylikowców, która liczy dziś około 16 000 gatunków. W Polsce żyje około 470 gatunków z tej rodziny owadów. Aż połowa żądłówek to gatunki z tej rodziny owadów. Oznaczanie poszczególnych gatunków nie jest łatwe.

Podrodziny

• lepiarki (Colletinae)
• pszczolinki (Andreninae)
• smukliki (Halictinae)
• spójnice (Melittinae)
• miesierki (Megachilinae)
• porobnice (Anthophorinae)
• pszczoły (Apinae)

To owady o charakterystycznym wyglądzie. Ciało jest silnie owłosione Śródstopie tylnych odnóży jest rozszerzone i pokryte gęsto włoskami. Znajduje się tam aparat do zbierania pyłku. Ubarwienie na ogół brązowe z żółtymi lub czerwonymi elementami. Samce nie posiadają żądła, mają inny wzór na ciele, mają 13 segmentów (samice mają ich 12) w czułkach i mają inny rozmiar ciała (są zwykle mniejsze). Są wyposażone w ryjek, służący do spijania nektaru kwiatowego. Wiele gatunków posiada żądło.

Występowanie i środowisko

Najliczniejsza grupa gatunków występuje w Azji Centralnej, w północnej części Afryki i Ameryce Południowej oraz Środkowej. W Polsce są obecne na terenie całego kraju. Można je spotkać w środowisku leśnym, na polach, łąkach i w parkach, przy ludzkich osiedlach. Można je obserwować najczęściej na kwiatach.

Tryb życia i zachowanie

Większość gatunków żyje samotnie. Budują gniazda i dostarczają larwom pokarmu. Inne gatunki gniazda budują stale, mimo pojawienia się potomstwa. Niektóre gatunki budują pojedyncze gniazda w grupach, wspólnie broniąc terenu. Najbardziej społeczną formę życia wiedzie pszczoła miodna. Jedna trzecia liczba gatunków prowadzi pasożytniczy tryb życia. Samice składają wówczas jaja do innych gniazd. Dorosłe osobniki pasożytnicze nie pobierają pokarmu.

Gniazda są zakładane w starych dziuplach drzew, pod gałęziami, pod ziemią, a także w muszlach ślimaków.

To owady ciepłolubne.

Niektóre gatunki wykształciły sposób komunikowania się za pomocą ruchów ciała.

Morfologia i anatomia

Brak danych.

Rozmnażanie

Rozwój trwa od kilku do kilkunastu tygodni. Owady samotnicze mają 1-2 generacje w roku. Czasem też populacja rozmnaża się stale.

Pożywienie

Odżywiają się nektarem i pyłkiem kwiatowym. Larwy karmione są pyłkiem i nektarem, osobniki dorosłe żywią się głównie nektarem. Bardzo często poszczególne gatunki specjalizują się w odwiedzaniu zaledwie jednego rodzaju rośliny.

Ochrona i zagrożenia

Owady te odpowiadają za zapylanie wielu roślin. Jest to jedna z najważniejszych grup owadów zapylających na świecie. Gdyby wyginęły pszczołowate, prawdopodobnie połowa gatunków roślin kwiatowych wymarłaby.

Aż 222 gatunki figurują na Czerwonej Liście Zwierząt. Sześć figuruje w Czerwonej Księdze. Chronionych jest 31 gatunków w Polsce.

Ciekawostki

Większość gatunków może użądlić w obronie tylko raz. Owad po wbiciu w ciało ofiary żądła nie może go wyjąć. Musi rozerwać odwłok, po czym owad umiera.

Owady te odpowiadają za zapylanie połowy gatunków roślin kwiatowych na świecie.

Niektóre gatunki pszczołowatych zakładają gniazda w muszlach ślimaków!

Gatunki

To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:

Inne gatunki

• pszczolinka wiosenna (Andrena albicans)
• pszczolinka przestepówka, pszczolinka kwiatowa (Andrena florea)
• pszczolinka świerzbnicówka (Andrena hattorfiana)
• pszczolinka wierzbinówka, pszczelinka wierzbowo-sadowa (Andrena jacobi)
• makatka wełnista (Anthidium punctatum)
• żywicówka osowata (anthidium strigatum)
• porobnica naglinka, porobnica mularka (Anthophora plagiata)
• porobnica wiosenna (Anthophora plumipes)
• trzmiel zmienny (Bombus humilis)
• ścieska rudogonka (Coelioxys afra)
• ścieska smółkarka (Coelioxys quadridentata)
• ścieska porobnicówka (Coelioxys rufescens)
• lepiarka wiosenna, lepiarka kopacz (Colletes cunicularis)
• pszczolinka niebieskawa (Colletes cunicularis)
• mamrzyca północna (Epeolus variegatus)
• pseudosmuklik mniszkowy (Evylaeus pauxillus)
• samotka błoniarka (Hylaeus hyalinatus)
• smuklik wielki (Hylaeus quadricinctus)
• skrócinka europejska, skrócinka białonoga (Macropis europaea)
• miesierka brzozówka (Megachile analis)
• miesierka wierzbówka (Megachile lapponica)
• miesierka ciemnobrzucha (Megachile nigriventris)
• miesierka białogonka (Megachile pilidens)
• miesierka niedopaska (Megachile versicolor)
• miesierka ziemna (Megachile willoughbiella)
• brzęczka białoplamka (Melecta luctuosa)
• spójnica dzwonkowa (Melitta haemorrhoidalis)
• spójnica zagorzałkowa (Melitta tricincta)
• koczownica świerzbnicowa (Nomada armata)
• murarka nakamionka (Osmia anthocopoides)
• murarka muszlówka (Osmia aurulenta)
• murarka leśna (Osmia bicolor)
• murarka skalna (Osmia mustelina)
• murarka ruda (Osmia rufa)
• murarka rudowłosa (Osmia rufohirta)
• frantka zębouda, zbierka pospolita (Panurgus calcaratus)
• brzmik leśny (Psithyrus sylvestris)
• brzmik ziemny, trzmielec ziemny (Psithyrus vestalis)
• smuklik złotawy (Seladonia subaurata)
• szmeronia ciemnoskrzydła (Stelis punculatissima)

Czy w Polsce można jeszcze odkryć nowe gatunki zwierząt?

Można się spotkać z przekonaniem, że w świecie zwierząt w Polsce wszystko już zostało zbadane. Czy rzeczywiście?

Jak szybko latają owady?

Owady są jedynymi bezkręgowcami, które potrafią latać. Rozpiętość prędkości i różnych gatunków jest znaczna i może być zaskakująco duża.

© medianauka.pl, 2015-02-14, RODZ-246