Rośliny chronione w Polsce

W Polsce ponad 400 gatunków roślin podlega ochronie ścisłej, ponad 300 gatunków roślin podlega ochronie częściowej. Wiele gatunków wymaga ochrony czynnej, co oznacza, że bez ingerencji człowieka takie gatunki prawdopodobnie wymarłyby.

Spis treści

• Podstawa prawna
• Czego nie wolno robić?
• Sposoby ochrony gatunków dziko występujących roślin
• Gatunki roślin objętych ochroną ścisłą
• Gatunki roślin objętych ochroną częściową
• Gatunki roślin objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane oraz sposoby ich pozyskiwania
• Gatunki roślin wymagających ustalenia stref ochrony ich ostoi i stanowisk oraz wielkość streg ochrony
• Atlas roślin chronionych w Polsce

Atlas roślin chronionych

Liczba gatunków: około 130

Atlas roślin chronionych w Polsce

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw środowiska określił zgodnie z art. 48 "Ustawy o ochronie przyrody" z dnia 16 kwietnia 2004r., w drodze rozporządzenia:
1) gatunki roślin:
a) objętych ochroną ścisłą, z wyszczególnieniem gatunków wymagających ochrony czynnej,
b) objętych ochroną częściową,
c) objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane, oraz sposoby ich pozyskiwania,
d) wymagających ustalenia stref ochrony ich ostoi lub stanowisk,
2) właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków roślin zakazy wybrane spośród zakazów, o których mowa w art. 51 ust. 1 i 1a, oraz odstępstwa od zakazów wybrane spośród odstępstw, o których mowa w art. 51 ust. 2,
3) sposoby ochrony gatunków, w tym wielkość stref ochrony
– kierując się potrzebą ochrony dziko występujących roślin, ich siedlisk, ostoi lub stanowisk oraz wymaganiami ekologicznymi, naukowymi i kulturowymi, a także biorąc pod uwagę obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa Unii Europejskiej. Rozporządzenie zawiera cztery załączniki.

Wspomniane akty prawne zamieszczamy obok w tabeli.

Czego nie wolno robić?

W szczególności odsyłamy do załącznika, warto tu jednak wymienić istotne zakazy:

1. umyślnego niszczenia;
2. umyślnego zrywania lub uszkadzania;
3. niszczenia ich siedlisk;
4. pozyskiwania lub zbioru;
5. przetrzymywania lub posiadania okazów gatunków;
6. zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny lub transportu okazów gatunków, z tym że zakaz transportu
   dotyczy gatunków oznaczonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia symbolem (2);
7. wwożenia z zagranicy lub wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków;
8. umyślnego przemieszczania w środowisku przyrodniczym;
9. umyślnego wprowadzania do środowiska przyrodniczego.

Sposoby ochrony gatunków dziko występujących roślin

Rozporządzenie również określa jakie działania należy podejmować w celu ochrony wskazanych gatunków, wymienimy tu:

1. inwentaryzowanie, ocena stanu zachowania, monitorowanie stanowisk, siedlisk, ostoi i populacji roślin oraz prowadzenie
   i udostępnianie baz danych dotyczących ich stanowisk i ostoi;
2. zabezpieczanie ostoi, stanowisk i siedlisk roślin;
3. ustalanie stref ochrony ostoi lub stanowisk gatunków;
4. wykonywanie zabiegów ochronnych utrzymujących właściwy stan siedliska roślin;
5. zabezpieczanie reprezentatywnej części populacji przez ochronę ex situ;
6. zasilanie lub odtwarzanie populacji przez wprowadzenie osobników z innych pobliskich stanowisk naturalnych lub
   z hodowli prowadzonej w ramach ochrony ex situ;
7. przenoszenie roślin z zagrożonych stanowisk na nowe stanowiska;
8. promowanie ochrony różnorodności biologicznej;
9. promowanie niezagrażających gatunkom i ich siedliskom metod zbioru i pozyskiwania roślin;
10. edukacja społeczeństwa w zakresie rozpoznawania gatunków objętych ochroną i sposobów ich ochrony;
11. prowadzenie upraw roślin wykorzystywanych do celów gospodarczych, w celu zmniejszenia presji wynikającej z pozyskania ich ze środowiska;
12. kontrola pozyskania roślin gatunków objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane, i związanych z tym
    skutków;
13. promowanie technologii prac związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, wodnej i rybackiej,
    umożliwiających zachowanie stanowisk, siedlisk i ostoi gatunków, oraz dostosowywanie sposobów i terminów prowadzenia tej gospodarki do potrzeb ochrony tych gatunków;
14. realizacja programów ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków roślin.

Wiemy już jakie rośliny w Polsce są pod ochroną (należy zajrzeć do rozporządzenia). Publikując kolejne karty opisów gatunków w naszym serwisie, będziemy starać się zamieszczać aktualne informacje na temat statusu ochrony danego gatunku w Polsce.

Nasz serwis ma za jeden z celów przyczyniać się do ochrony gatunków chronionych. Nie tylko publikujemy materiały dotyczące ochrony gatunków, ale przede wszystkim staramy się ułatwiać rozpoznawać te gatunki roślin (co wcale nie jest rzeczą łatwą). Zachęcamy jednocześnie do poszanowania wszystkich istot żywych, niezależnie od tego, czy znalazły się w rozporządzeniu ministra, czy też nie.

GATUNKI ROŚLIN OBJĘTYCH OCHRONĄ ŚCISŁĄ, Z WYSZCZEGÓLNIENIEM GATUNKÓW WYMAGAJĄCYCH OCHRONY CZYNNEJ

Objaśnienia:
Gatunki roślin zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:

1. wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
2. małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
3. nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.

• * Brak nazwy gatunkowej polskiej.
• (1) – gatunki wymagające ochrony czynnej.
• (2) – gatunki, których  dotyczy  zakaz  transportu  okazów  gatunków  roślin  dziko  występujących, zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia oraz nie dotyczy odstępstwo, o którym mowa w § 8 pkt 3.
• (3)– gatunki, których nie dotyczy odstępstwo, o którym mowa w § 8 pkt 1.
  

GATUNKI ROŚLIN OBJĘTYCH OCHRONĄ CZĘŚCIOWĄ

Objaśnienia:
Gatunki roślin zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:

1. wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
2. małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
3. nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.

* Brak nazwy gatunkowej polskiej.

(3) – gatunki, których nie dotyczy odstępstwo, o którym mowa w § 8 pkt 1.

GATUNKI ROŚLIN OBJĘTYCH OCHRONĄ CZĘŚCIOWĄ, KTÓRE MOGĄ BYĆ POZYSKIWANE, ORAZ SPOSOBY ICH POZYSKIWANIA

Objaśnienia:
Gatunki roślin zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:

1. wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
2. małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
3. nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.

GATUNKI ROŚLIN WYMAGAJĄCYCH USTALENIA STREF OCHRONY ICH OSTOI I STANOWISK ORAZ WIELKOŚĆ TYCH STREF OCHRONY

Objaśnienia:
Gatunki roślin zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:

1. wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
2. małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
3. nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.