Spis treści:
Sokołowate
Sokołowate (Falconidae) to rodzina ptaków z rzędu drapieżnych. Rodzina ta liczy dziś 64 gatunki, z czego w Polsce można spotkać 9 gatunków. Największe zróżnicowanie gatunkowe jest w Ameryce Południowej.
Gatunki sokołowatych można podzielić na dwie charakterystyczne grupy ptaków: karakary (do których zaliczamy także trębacze) i sokoły (zaliczamy do nich także sokoliki, pustułki, rarogi i kobczyki).
Sokołowate mają charakterystyczny dziób - krótki i silnie zagięty z ostrym wyrostkiem na krajcach, zwanym "zębem". Mają ostro zakończone skrzydła, dzięki czemu bardzo szybko latają (nawet 180 km/h). Samice są dużo większe od samców. Upierzenie szare, brązowe, czarno-białe, spód ciała zwykle jasny, często z prążkami lub innym deseniem.
Występowanie i środowisko
Są obecne na całym świecie. Nie występują jedynie na Antarktydzie oraz w lasach równikowych w Afryce. Zajmują najróżniejsze środowiska.
Tryb życia i zachowanie
Są to ptaki aktywne w dzień. Są bardzo szybkimi lotnikami.
Rozmnażanie
Jaja składają raz w roku w liczbie 1-7. Zajmują zwykle stare gniazda innych ptaków albo gnieżdżą się na skale. Karakary budują luźne konstrukcje z patyków. Wysiadywanie trwa 28-35 dni. Pisklęta mają kolejno dwie szaty. Pisklęta są gniazdownikami, opiekuje się nimi samica, samiec dostarcza pokarmu.
Pożywienie
Zjadają kręgowce lądowe i owady. Większość sokołowatych chwyta zdobycz w powietrzu. Niektóre karakary zjadają padlinę i pokarm roślinny.
Ochrona i zagrożenia
Karakara meksykańska została uznana za wymarłą, 4 gatunki sokołowatych uznaje się za narażone. Zanieczyszczenia środowiska, szczególnie środkami DDT, ma bardzo duży wpływ na liczebność ptaków tej rodziny, gdyż zmienia strukturę skorupy jaj, które zapadają się pod ciężarem samicy podczas wysiadywania.
Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)
Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:
- białozór (Falco rusticolus) PL
- drzemlik (Falco columbarius) PL
- kobczyk (zwyczajny) (Falco vespertinus) PL
- kobuz (Falco subbuteo) PL
- pustułeczka (Falco naumanni) PL
- pustułka (zwyczajna) (Falco tinnunculus) PL
- raróg (zwyczajny) (Falco cherrug) PL
- sokół skalny (Falco eleonorae) PL
- sokół wędrowny (Falco peregrinus) PL
- karakara andyjska (Phalcoboenus megalopterus)
- karakara brązowa (Phalcoboenus chimango)
- karakara czubata (Caracara plancus)
- karakara falklandzka (Phalcoboenus australis)
- karakara jasnogłowa (Milvago chimachima)
- karakara patagońska (Phalcoboenus albogularis)
- pustułka amerykańska (Falco sparverius)
- raróg górski (Falco biarmicus)
- raróg indyjski (Falco jugger)
- sokolik czerwonooki (Polihierax semitorquatus)
- sokolik rudogardły (Microhierax caerulescens)
- sokół rudogłowy (Falco chicquera)
Inne gatunki
- karakara meksykańska (Caracara lutosa)
- karakara czarna (Daptrius ater)
- pustułka rdzawa (Falco alopex)
- kobczyk amurski (Falco amurensis)
- pustułka seszelska (Falco araeus)
- sokół ciemny (Falco ardosiaceus)
- sokół brunatny (Falco berigora)
- pustułka australijska (Falco cenchroides)
- sokół śniady (Falco concolor)
- sokół afrykański (Falco cuvierii)
- sokół rudogardły (Falco deiroleucus)
- sokół białorzytny (Falco dickinsoni)
- pustułka reuniońska (Falco duboisi)
- sokół maskowy (Falco fasciinucha)
- sokół rdzawobrewy (Falco femoralis)
- sokół siwy (Falco hypoleucos)
- sokół australijski (Falco longipennis)
- sokół preriowy (Falco mexicanus)
- pustułka plamista (Falco moluccensis)
- pustułka malgaska (Falco newtoni)
- sokół nowozelandzki (Falco novaeseelandiae)
- pustułka maskareńska (Falco punctatus)
- sokół białogardły (Falco rufigularis)
- pustułka stepowa (Falco rupicoloides)
- sokół rdzawobrzuchy (Falco severus)
- sokół czarny (Falco subniger)
- pustułka prążkowana (Falco zoniventris)
- trębacz chichotliwy (Herpetotheres cachinnans)
- karakara białobrzucha (Ibycter americanus)
- trębacz obrożny (Micrastur buckleyi)
- trębacz popielaty (Micrastur gilvicollis)
- trębacz skryty (Micrastur mintoni)
- trębacz białobrzuchy (Micrastur mirandollei)
- trębacz szarogardły (Micrastur plumbeus)
- trębacz prążkowany (Micrastur ruficollis)
- trębacz zmienny (Micrastur semitorquatus)
- sokolik białobrzuchy (Microhierax erythrogenys)
- sokolik rdzawobrzuchy (Microhierax fringillarius)
- sokolik białoczelny (Microhierax latifrons)
- sokolik srokaty (Microhierax melanoleucos)
- sokolczyk (Neohierax insignis)
- karakara kreskowana (Phalcoboenus carunculatus)
- sokółeczka (Spiziapteryx circumcincta)
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | ● | ● | Przeloty przez Polskę drzemlika. | |||||||
| ● | ● | Przylot do Polski kobczyka. | ||||||||||
| ◂ | ● | Okres rozrodu kobczyka. | ||||||||||
| ● | ● | Kobczyk odlatuje na zimowiska. | ||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania kobuza w Polsce. | ||||
| ◂ | ▸ | Trwa okres lęgowy u kobuza w Polsce. | ||||||||||
| ▸ | ● | Przeloty pustułeczki. | ||||||||||
| ● | Samica pustułeczki składa jaja. | |||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania pustułki w Polsce. |
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Możliwa obserwacja raroga w Polsce podczas migracji. |
| ◂ | ● | ▸ | W tym okresie samica raroga znosi jaja. | |||||||||
| ◂ | ● | Sokół skalny przystępuje do lęgów. | ||||||||||
| ◂ | ● | ▸ | Sokół wędrowny składa i wysiaduje jaja. |
Oznaczenia
Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.
Występowanie w Polsce
Liczebność
Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).
Status
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/
© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-205
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-04