Stawonogi (Arthropoda)

Stawonogi (Arthropoda) to typ bezkręgowców, do którego należy znakomita większość wszystkich zwierząt. Dzieli się na trzy podtypy: skorupiakokształtne, szczękoczułkowce, pratchawce, tchawkodyszne. Wymarły podtyp to trylobitowce.

Wygląd

To zwierzęta dwubocznie symetryczne. Ich ciało jest segmentowane. Odnóża i przydatki składają się z członów. Człony są połączone ze sobą za pomocą stawów (stąd ich nazwa). Ciało składa się z wyspecjalizowanych odcinków (tagm). Całe ciało pokrywa chitynowy oskórek. Stanowi on szkielet zewnętrzny.

Wybierz rozdział

Owady
(Insecta)

Pajęczaki
(Archanida)

Skorupiaki
(Crustacea)

Wije
(Myriapoda)

Staroraki
(Merostomata)

Kikutnice
(Pycnogonida)

Nazwa typu

Stawonogi (Arthropoda)

Występowanie

Cały świat

Liczba gatunków na świecie

1,1 miliona

Systematyka

Domena: eukarionty
Królestwo: zwierzęta
Typ: stawonogi

Inne gromady

trylobity (Trilobita) †

Występowanie i środowisko

Są obecne na całym świecie i występują we wszystkich dostępnych dla zwierząt środowiskach.

Tryb życia i zachowanie

Ze względu na specyficzną budowę wzrost ciała związany jest ze zjawiskiem linienia (zrzucaniem chitynowego pancerza).

Morfologia i anatomia

Aparat krążenia jest typu otwartego, serce jest dobrze wyodrębnione. Włókna mięśniowe są poprzecznie prążkowane. Nie ma komórek z rzęskami w ciele stawonogów.

Układ nerwowy złożony jest z dwóch pni nerwowych, które wraz ze zwojami tworzą łańcuszek nerwowy przebiegający brzusznie. Występują zwoje nadprzełykowe i podprzełykowe, które są połączone obrączką.

Układ pokarmowy stanowi przewód z otworem gębowym i odbytem. Jelito składa się z trzech odcinków. Jelito przednie i tylne są wysłane chitynowym oskórkiem.

Na układ wydalniczy składają się w cewki Malpighiego, mające ujście do jelita tylnego lub wyspecjalizowane gruczoły (u bardziej prymitywnych form).

Formy wodne oddychają za pomocą dobrze ukrwionych skrzeli, formy lądowe oddychają płucotchawkami lub tchawkami. Krew nie roznosi tlenu u stawonogów oddychających za pomocą tchawek. Powietrze dociera do całego organizmu za pośrednictwem rurek tchawkowych.

Rozmnażanie

Rozmnażanie prawie zawsze płciowo. Płeć jest rozdzielna (samce i samice). Rozwój stawonogów odbywa się na ogół z przeobrażeniem (występuje postać larwalna). Rzadko rozwój jest partenogenetyczny ( z niezapłodnionej komórki jajowej).