Stonkowate
Stonkowate (Chrysomelidae) to rodzina owadów, która liczy dziś około 35 000 gatunków. W Polsce żyje około 480 gatunków z tej rodziny owadów.
To owady o półkolistym kształcie ciała, wydłużonym (podrodzina Donacinae) lub płaskim (podrodzina Cassidinae). Ubarwienie żywe. Z wierzchu ciało może być gładkie, pokryte wyrostkami lub szczecinkami, a także łuseczkami. Głowa może być widoczna lub schowana. Odnóża są kroczne, stopy złożone są z czterech części. Czułki są długie o różnej budowie. Niektóre stonkowate upodabniają się do biedronek.
Występowanie i środowisko
Stonkowate są obecne w całym kraju. Występują we wszystkich środowiskach lądowych, gdzie rosną rośliny żywicielki. To owady lądowe, poza rząsielnicami (Donaciidae), które prowadzą wodno-lądowy tryb życia.
Tryb życia i zachowanie
Zimują osobniki dorosłe, zagrzebane w ziemi. Są gatunki, które potrafią pływać i skakać. Większość gatunków jest zdolna do lotu. Same stonkowate są trujące. Zawierają w sobie wiele szkodliwych substancji, które syntetyzują w swoich organizmach lub przyswajają z pokarmem.
Morfologia i anatomia
Brak danych.
Rozmnażanie
W Polsce cykl rozrodczy zamyka się w jednym sezonie, rzadko w dwóch. Samica składa jaja na roślinie żywicielce lub w jej pobliżu w ziemi. Są też gatunki, które rozwijają się w mrowiskach. Larwy kilka razy linieją i przechodzą w stadium poczwarki.
Pożywienie
To owady roślinożerne. Zjadają liście, łodygi, korzenia, kwiaty, nektar. Larwy na ogół zjadają liście. Larwy owadów z podrodziny pchełkowatych odżywiają się korzeniami roślin. Nierzadko stonkowate zjadają toksyczne rośliny.
Ochrona i zagrożenia
Wiele gatunków to szkodniki upraw. Najbardziej znana jest stonka ziemniaczana, która może wyrządzić ogromne szkody w uprawie ziemniaków. Około 70 gatunków uznaje się za zagrożone wymarciem.
Ciekawostki
Niektóre stonkowate mają ciekawą strategię obrony. W razie zagrożenia szybko podkurczają czułki, głowę i odnóża, przez co ześlizgują się z rośliny na glebę.
W latach czterdziestych i pięćdziesiątych w walkę ze stonką zaangażowany był w Polsce Urząd Bezpieczeństwa!
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:
- Crioceris quatuordecimpunctata PL
- Phyllotreta ochripes PL
- Prasocuris phellandrii PL
- Phyllotreta nemorum PL
- Chrysolina graminis PL
- Coptocephala unifasciata PL
- Plateumaris braccata PL
- kałdunica rdestówka (Gastrophysa polygoni) PL
- moszenica czterokropkowa (Clytra quadripunctata) PL
- moszenica wierzbówka (Clytra laeviuscula) PL
- ociernica (Hispa atra) PL
- poskrzypka liliowa (Lilioceris lilii) PL
- rozdestnica wrotyczówka (Galeruca tanaceti) PL
- rynnica topolowa (Melasoma populi) PL
- rzęsielnica wodniczka (Donacia aquatica) PL
- skrzypionka zbożowa (Oulema melanopus) PL
- stonka kukurydziana (Diabrotica virgifera) PL
- stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) PL
- szarynka grzybieniówka (Galerucella nymphaeae) PL
- szarynka iwówka (Lochmaea caprea) PL
- tarczyk omanowiec (Cassida murraea) PL
- tarczyk ostowy (Cassida rubiginosa) PL
- tarczyk zielony (Cassida viridis) PL
- złotka jasnotowa (Chrysolina fastuosa) PL
- godnica czarna (Timarcha tenebricosa)
Inne gatunki
- Chrysomela hyperici
- poskrzypka cebulowa (Crioceris merdigera)
- zmróżka (Cryptocephalus sp.)
- skrzypionka zbożonwa (Lema melanopus)
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | ● | Okres obserwacji postaci dorosłej moszczenicy wierzbówki. | ||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres obserwacji postaci dorosłych rynnicy topolowej. | ||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania imago skrzypionki zbozowej. | ||||||
| ● | ● | ● | ● | Okres obserwacji szarynki grzybieniówki. |
© medianauka.pl, 2015-02-15, RODZ-247