Szarańczowate, szarańczaki
Szarańczowate (Acrididae), zwane czasem także szarańczakami, to rodzina owadów z rzędu prostoskrzydłych podrzędu krótkoczułkich, która liczy dziś około 6000 gatunków. W Polsce żyje 35 gatunków z tej rodziny owadów.
Do rodziny tej zaliczamy popularne i często obserwowane na naszych łąkach koniki (Chorthippus), zwane popularnie konikami polnymi oraz skoczki (Omocestus)
To dość duże owady o wydłużonym ciele, walcowatym kształcie z dużą głową z dużymi oczami po jej bokach. Czułki są zwykle krótkie i szczecinkowate. Większość gatunków ma bardzo dobrze wykształcone obie pary skrzydeł. Ubarwienie ciała maskujące (kryptyczne) - zielone, żółtawe, brązowe, czasem nawet różowawe. Nierzadko na ciele znajdują się ciekawe wzory. Niektóre gatunki mają jaskrawo ubarwione skrzydła (drugą parę). Ostatnia para nóg jest wyspecjalizowania do wykonywania długich i wysokich skoków. U samców na udach tych odnóży znajdują się występy oskórka, którymi owad porusza po zgrubieniu na pokrywach, wydając przy tym dźwięki. Owady te mają też narząd słuchu, umiejscowiony po bokach pierwszego segmentu odwłoka.
Występowanie i środowisko
Zamieszkują tereny otwarte całego świata. Najwięcej gatunków można obserwować w ciepłym klimacie. Ich środowiskiem naturalnym są łąki, pastwiska, stepy, wydmy. Gdy brakuje pokarmu na danym terenie, niektóre gatunki migrują. W tropikach można te owady spotkać także w lasach.
Tryb życia i zachowanie
Niektóre gatunki potrafią tworzyć formy stadne (np. szarańcza wędrowna). Chmary tych owadów przemieszczają się wówczas na dość duże odległości, niszcząc po drodze doszczętnie uprawy roślin. Występują tu dwie fazy życia tych owadów - samotna i stadna. Przeloty mogą trwać wiele dni. Liczba osobników w stadzie może wynosić od kilkudziesięciu tysięcy do kilku miliardów.
Przedstawiciele tej rodziny potrafią wydawać rozmaite dźwięki, słyszane jako cykanie.
Morfologia i anatomia
Brak danych.
Rozmnażanie
Samica po zapłodnieniu składa jaja do ziemi. Przeobrażenie jest niezupełne. Zdarzają się masowe pojawy tych owadów.
Pożywienie
Zjadają pokarm roślinny, przede wszystkim liście.
Larwa może zjeść 10 razy więcej niż sama waży w ciągu dnia.
Ochrona i zagrożenia
Niektóre gatunki z tej rodziny owadów potrafią w krajach o cieplejszym klimacie wyrządzić ogromne szkody w zbiorach.
Ciekawostki
To najliczniejsza w gatunki rodzina owadów z rzędu prostoskrzydłych.
Szarańcza może tworzyć chmary złożone z kilku miliardów osobników! Przelot takiego stada trwa kilka dni. Po drodze owady zjadają całą roślinność jaką spotkają.
Owady te są bardzo żarłoczne. Larwa szarańczy może zjeść 10 razy więcej pokarmu niż sama waży.
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:
- Chorthippus montanus PL
- konik brunatny (Chorthippus brunneus) PL
- konik pospolity (Chorthippus biguttulus) PL
- konik wąsacz (Chorthippus parallelus) PL
- mirka alpejska (Miramella alpina) PL
- naboczeń (Mecostethus parapleurus) PL
- nadobnik włoski (Calliptamus italicus) PL
- napierśnik pospolity (Stethophyma grossum) PL
- przewężek błękitny (Sphingonotus caerulans) PL
- siwoszek błękitny (Oedipoda caerulescens) PL
- skoczek zmienny (Omocestus rufipes) PL
- szarańcza wędrowna (Locusta migratoria) PL
- trajkotka czerwona (Psophus stridulus) PL
- złotawek nieparek (Chrysochraon dispar) PL
- złotawek złotawiec (Euthystira brachyptera) PL
- Aiolopus strepens
- Oedaleus decorus
- napierśnica ciemna (Arcyptera fusca)
- nosal węgierski (Acrida ungarica)
- siwoszek czerwony (Oedipoda germanica)
- szarańcza pustynna (Schistocerca gregaria)
Inne gatunki
- Acrotylus insubricus
- Acrotylus patruelis
- mułek rudzielec (Aeropedellus variegatus)
- Aeropedellus variegatus
- Aiolopus thalassinus
- Arcyptera kheili
- Arcyptera microptera
- brodawnica (Bryodemella teberculata)
- Calephorus compressicornis
- Celes variabilis
- konik wszędobylski (Chorthippus albomarginatus)
- Chorthippus alticola
- konik ciepluszek (Chorthippus apricarius)
- Chorthippus binotatus
- Chorthippus cialacensis
- Chorthippus dorsatus
- Chorthippus mollis
- konik ciemny (Chorthippus pullus)
- konik włóczęga (Chorthippus vagans)
- Dociostaurus genei
- Dociostaurus marcoccanus
- szarańcza marokańska (Dociostaurus moroccanus)
- Epacromius tergestinus
- Euchorthippus declivus
- Euchorthippus pulvinatus
- Gomphoceridius brevipennis
- mułek rudzielec (Gomphocerippus rufus)
- Gomphocerus sibiricus
- kobyłka syberyjska (Gomphocerus sibiricus)
- Mecosthetus grossus
- Myrmeleotettix antennatus
- pałkowiak plamisty (Myrmeleotettix maculatus)
- Omocestus antigai
- Omocestus haemorrhoidalis
- Omocestus petraeus
- Omocestus raymondi
- skoczek zielony (Omocestus viridulus)
- Paracinema tricolor
- Podismopsis keisti
- Ramburiella hispanica
- Schistocerca paranensis
- Stauroderus scalaris
- Stenobothrus cotticus
- Stenobothrus crassipes
- Stenobothrus fisheri
- Stenobothrus grammicus
- dołczan wysmukły (Stenobothrus lineatus)
- Stenobothrus nigromaculatus
- Stenobothrus rubicundulus
- dołczan deresz (Stenobothrus stigmaticus)
- Stenobothrus ursulae
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | ● | Występuje postać dorosła Chorthippus montanus. | ||||||||
| ● | ● | ● | Okres występowania imago gatunku Oedaleus decorus. | |||||||||
| ● | ● | ● | ● | Okres występowania konika brunatnego. | ||||||||
| ◂ | ● | ● | ● | ▸ | Okres występowania imago konika pospolitego. | |||||||
| ◂ | ● | ● | ● | ● | ▸ | Okres występowania imago konika wąsacz. | ||||||
| ◂ | ● | ● | ● | W tym czasie w górach można spotkać mirkę alpejską. | ||||||||
| ◂ | ● | ● | ● | ▸ | Okres występowania w Europie Środkowej nabocznia. | |||||||
| ● | ● | ● | ● | Okres występowania postaci dorosłej nadobnika włoskiego. | ||||||||
| ● | ● | ● | Trwa rozwój larwalny nadobnika włoskiego. | |||||||||
| ● | ● | ● | Okres występowania postaci dorosłej napierśnicy ciemnej. | |||||||||
| ● | ● | ● | ● | Okres występowania postaci dorosłej napierśnika pospolitego. | ||||||||
| ● | ● | ● | ● | Okres występowania imago nosala węgierskiego. | ||||||||
| ● | ● | ● | Okres występowania przewężka błękitnego. | |||||||||
| ● | ● | ● | ● | Okres występowania postaci dorosłej siwoszka błękitnego. | ||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania postaci dorosłej skoczka zmiennego. | |||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | Okres lotu szarańczy wędrownej | |||||||
| ◂ | ● | ● | ● | Okres występowania postaci dorosłej trajkotki czerwonej. | ||||||||
| ◂ | ● | ● | ● | ▸ | Okres występowania imago złotawka nieparka. | |||||||
| ● | ● | ● | ● | Okres występowania dorosłej postaci złotawka złotawca. |
© medianauka.pl, 2014-11-16, RODZ-229