Szczur wędrowny
Szczur wędrowny (Rattus norvegicus) znany także pod nazwami szczur norweski i szczur rudy, to gatunek gryzonia z rodziny myszowatych. Ubarwienie brunatnoszare z żółtym odcieniem, strona brzuszna jaśniejsza. Ma długi, nieowłosiony ogon. Roznosi wiele groźnych chorób. Jest wielkim szkodnikiem, tępionym przez człowieka. W laboratoriach służy jako zwierzę doświadczalne, szczególnie odmiana albinotyczna. Szczur laboratoryjny jest także hodowany w domach, jako zwierzę towarzyskie. Nie występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samice mają 5-6 par sutków.
Występowanie i środowisko PL
Pochodzi z północno-wschodniej Azji, skąd rozprzestrzenił się po całym świecie wraz z wędrówkami człowieka. Żyje wszędzie tam, gdzie są ludzkie osiedla, szczególnie w sieciach kanalizacyjnych, piwnicach, magazynach. Pospolity na terenie całej Polski. To typowy gatunek synantropijny.
Tryb życia i zachowanie
Szczur dobrze pływa, w okresie letnim czasem przenosi się nad brzegi zbiorników wodnych. Może pływać bez przerwy przez 3 doby. Aktywny w dzień i w nocy. Żyje w koloniach. Potrafi zaatakować większe od siebie zwierzęta, nierzadko atakuje domowe zwierzęta.
Szczury żyją w dość dużych koloniach, które liczą do kilkudziesięciu osobników. Są terytorialne i agresywnie walczą z innymi szczurami o swoje tereny. Mają określoną hierarchię społeczną.
Szczur buduje gniazda, od których nie oddala się dalej niż na 100 m. Gniazda mieszczą się w zakamarkach, piwnicach, rurach, czasem w samodzielnie wykopanych norach. Do gniazda prowadzi zwykle kilka wejść. Niektóre gniazda są budowane nad ziemią (na przykład w trzcinach).
Szczur bywa bardzo agresywny. Gdy człowiek odetnie mu drogę ucieczki potrafi go zaatakować i pokąsać. Rocznie około 10 tysięcy ludzi doświadcza ataków szczurów.
Morfologia i anatomia
Wielkość szczura wynosi od 30 do 50 cm długości ciała, z czego na ogon przypada do 22 cm. Masa ciała może wynosić nawet 900 g. Zwykle jednak nie przekracza 600 g. Ogon stanowi 75% długości ciała, jest dwubarwny - ciemniejszy z wierzchu. Jest pokryty wieloma pierścieniami łusek. Ogon pełni ważną funkcję w termoregulacji ciała. Szczury nie mają pęcherzyka żółciowego. Gałki oczne mogą się poruszać niezależnie od siebie. Mimo to szczury mają słaby wzrok. Nie widzą barwy czerwonej. Widzą kolor niebieski i zielony. Widzą w ultrafiolecie, dzięki czemu widzą ślady moczu. Osobniki albinotyczne wcale nie rozpoznają barw.
Pożywienie
Jest wszystkożerny. Zjada dziennie tyle pokarmu ile wynosi 10% masy jego ciała. Na polach uprawnych zjada soczyste części roślin oraz części podziemne. Zjada ziarno. Je mięso i kości, padlinę, żywe zwierzęta kręgowe i bezkręgowce. W stadzie może zaatakować nawet króliki i prosięta. Znane są przypadki wygryzania dziur w ciele świń. Szczur zjada nawet świece i mydło.
Rozmnażanie
Rozmnaża się cały rok. Samce walczą o samice. Ciąża trwa 22-24 dni, po której samica rodzi zwykle 7 młodych. Wyprowadza 4 mioty w roku. Dojrzałość płciową szczury osiągają po 3-4 miesiącach.
Ochrona i zagrożenia LC
Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. Jest tępionym na całym świecie szkodnikiem i roznosicielem wielu chorób.
Ciekawostki
W miastach liczba szczurów wędrownych przerasta liczbę ludności tych miast.
Szczur potrafi przegryźć kable elektryczne i rury ołowiane. Gryzie z naciskiem 49 MPa i częstotliwością nawet 6 ugryzień na sekundę.
Szacuje się, że szczury zjadają rocznie nawet 20% całej żywności wyprodukowanej przez człowieka, w tym około 50 mln ton ryżu. Zaledwie 25 szczurów je tyle co jeden człowiek!
Szczur może biegać z prędkością 10 m/s!
W Japonii szczury są uosobieniem nowej szansy i powodzenia. W Chinach zaś szczur przynosi szczęście. To także znak zodiaku. W Indiach można spotkać świątynie, w których nawet karmi się te zwierzęta.
Synonimy
W literaturze można spotkać następujące synonimy dla określenia nazwy tego gatunku:
- Rattus caraco Pallas, 1779
- Rattus caspius Oken, 1816
- Rattus decimallus Pallas, 1779
Pytania
Ile żyją szczury?
Szczur żyje do 4 lat.
Co jedzą szczury?
Praktycznie wszystko co się nadaje do jedzenia. Przeczytaj o tym wyżej w sekcji "Pożywienie".
Jak zwalczać szczury?
W walce ze szczurami najlepiej sprawdzają się środki chemiczne, czyli trutki. Co ciekawe najwyżej stojące w hierarchii osobniki nigdy nie jedzą pokarmu nieznanego pochodzenia. Robią to zwiadowcy. Stąd konieczne jest stosowanie trutek o długim okresie działania.
Czym się różni szczur wędrowny od szczura śniadego?
Szczur wędrowny jest większy i bardziej masywny. Uszy szczura wędrownego są krótsze i nie sięgają oka, gdy przyginamy je do policzka. Szczur śniady ma zwykle ciemniejsze futerko.
Hodowla – informacje dla hodowców
| Parametry i informacje | Opis |
|---|---|
| Informacje ogólne o gatunku | Szczur laboratoryjny występuje jedynie w hodowli. Szczury laboratoryjne znamy w wielu odmianach: ze względu na kolor włosów wyróżnia się odmiany ubarwione jednolicie (czarne, białe, niebieskie), z dwukolorowym włosiem (AOC), wielobarwne (AOCP), z zaznaczeniami (husky, kapturowe, berkshire, dalmatyńczyk), z posrebrzanym włosiem. Znane są szczury standard (z gładkim i krótkim włosiem), długowłose, z włosem poskręcanym (rex), z falującym włosiem (velveteen), włosiem satynowym, z meszkiem (fuzz), bezwłose (sphinx). Znane są odmiany bez ogona. |
| Rodzaj klatki i wyposażenie | Szczury laboratoryjne należy trzymać w mocnej klatce metalowej, terrarium lub akwarium. Dla dwóch osobników klatka powinna mieć rozmiary 70×40×60 cm. Niezbędne wyposażenie to duży kołowrotek, legowisko, domek, drabinki, labirynty, zabawki, tory przeszkód. |
| Rozmnażanie | Jak rozpoznać płeć? Samiec ma widoczne jądra, a prącie jest łatwe do wynicowania. Samiec jest większy od samicy. |
| Ograniczenia prawne | Czytaj więcej. (UWAGA! Zawsze sprawdź samodzielnie aktualność przepisów w zakresie hodowli zwierząt. Serwis nie ponosi odpowiedzialności za działania użytkowników w tym zakresie.) |
Pokrewne gatunki ssaków
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz – Polskie nazewnictwo ssaków świata, 978-83-88147-15-9, Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015
- pod red. Kazimierza Kowalskiego – Mały słownik zoologiczny - ssaki, Wiedza Powszechna 1975
- Praca zbiorowa – Ilustrowana encyklopedia ssaków Polski - atlas, ISBN 978-83-7705-871-8, P.H.W. FENIX 0
- Włodzimierz Serafiński, Ewa Wielgus-Serafińska – Ssaki zwierzęta świata, ISBN 83-01-05877-3, PWN 1988
- Alfred Brehm – Życie zwierząt. Ssaki, PWN 1963
- Praca zbiorowa – Ilustrowana encyklopedia ssaków Polski - atlas, ISBN 978-83-7705-871-8, P.H.W. FENIX 0
© medianauka.pl, 2013-01-01, GAT-233
Data aktualizacji artykułu: 2022-04-24