Spis treści:

Szpaki

Szpaki (Sturnidae) to rodzina ptaków z rzędu wróblowatych. Rodzina ta liczy dziś 117 gatunków, z czego w Polsce mamy 1 gatunek lęgowy i 1 zalatujący.

To małe lub średniej wielkości ptaki. Nogi są dość duże i mocne. Dziób prosty, średniej długości. Upierzenie zwykle ciemne z metalicznym połyskiem. Niektóre gatunki mają kontrastowe obszary. Samce i samice wyglądają podobnie. Niektóre gatunki posiadają na głowie nieopierzone fragmenty.

Występowanie i środowisko

Żyją w Eurazji, Afryce i Australii i Oceanii. Wprowadzone do Ameryki Południowej, Nowej Zelandii, Australii i na wiele wysp oceanicznych. Zamieszkują lasy, sawanny, stepy, tereny otwarte w umiarkowanej strefie. To jedne z najpowszechniej występujących ptaków na świecie. Ich populacja liczy dziś setki milionów osobników.

Tryb życia i zachowanie

Większość gatunków prowadzi osiadły tryb życia. Niektóre gatunki (gwarek czczony) świetnie naśladują różne dźwięki, w tym ludzką mowę. Po ziemi kroczą, a nie podskakują jak inne ptaki z wróblowatych. Szpaki zwyczajne w Europie i Ameryce wyrządzają spore szkody w uprawach winogron, czereśni, oliwek.

Rozmnażanie

Gniazdo, zbudowane z suchej trawy, ma zwykle duże rozmiary, jest niezgrabne i budowane jest w dziuplach oraz szczelinach. Niektóre gatunki budują gniazda wiszące. Czasem gniazdują w koloniach. Samica składa 1-6 jaj. Czas inkubacji wynosi 11-18 dni. Pisklęta są gniazdownikami. Przebywają w gnieździe przez 18-30 dni.

Pożywienie

Odżywiają się owadami i jagodami oraz owocami. Zjadają też nektar, nasiona, pyłek, pasożyty zewnętrzne żerujące na skórze ssaków (bąkojady), karmę dla bydła.

Ochrona i zagrożenia

Krytycznie zagrożone są dwa gatunki szpaków: skworczyk karoliński oraz szpak balijski. Dwa gatunki są zagrożone, 5 narażonych na wyginięcie.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Szpaki były i są wykorzystywane do tępienia szarańczy.

Szpak zwyczajny jest jednym z najliczniej występującym ptakiem na Ziemi.

Gatunki

To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:

pasterz (Pastor roseus) PL
szpak (zwyczajny) (Sturnus vulgaris) PL
ametyszczak (Cinnyricinclus leucogaster)
błyszczak brunatny (Lamprotornis bicolor)
błyszczak długosterny (Lamprotornis caudatus)
błyszczak krępy (Lamprotornis australis)
błyszczak królewski (Lamprotornis regius)
błyszczak lśniący (Lamprotornis nitens)
błyszczak niebieskouchy (Lamprotornis chloropterus)
błyszczak purpurowy (Lamprotornis purpureus)
błyszczak rudobrzuchy (Lamprotornis superbus)
błyszczak stalowy (Lamprotornis chalybaeus)
błyszczak tęczowy (Lamprotornis iris)
czarnotek arabski (Onychognathus tristramii)
czarnotek rudoskrzydły (Onychognathus morio)
czarnotek sokotrzański (Onychognathus frater)
gwarek czczony (Gracula religiosa)
gwarek złotoczuby (Ampeliceps coronatus)
gwarek złotolicy (Mino dumontii)
łysak (Sarcops calvus)
majna brunatna (Acridotheres tristis)
majna czarnoskrzydła (Acridotheres melanopterus)
majna szara (Acridotheres fuscus)
majna żałobna (Acridotheres grandis)
perukarz białorzytny (Goodfellowia miranda)
skworczyk długosterny (Aplonis magna)
skworczyk towarzyski (Aplonis metallica)
skworczyk zielony (Aplonis panayensis)
szpak balijski (Leucopsar rothschildi)
szpak bramiński (Sturnia pagodarum)
szpak chiński (Sturnia sinensis)
szpak czarnoszyi (Gracupica nigricollis)
szpak jednobarwny (Sturnus unicolor)
szpak ozdobny (Creatophora cinerea)
szpak srokaty (Gracupica contra)
szpak szarogłowy (Sturnia malabarica)
szpak szary (Spodiopsar cineraceus)
szpakownik (Scissirostrum dubium)

Inne gatunki

majna obrożna (Acridotheres albocinctus)
majna birmańska (Acridotheres burmannicus)
majna popielata (Acridotheres cinereus)
majna czubata (Acridotheres cristatellus)
majna norowa (Acridotheres ginginianus)
majna jawajska (Acridotheres javanicus)
szpak rdzawolicy (Agropsar philippensis)
szpak mandżurski (Agropsar sturninus)
skworczyk samoański (Aplonis atrifusca)
skworczyk białooki (Aplonis brunneicapillus)
skworczyk śpiewny (Aplonis cantoroides)
skworczyk szarawy (Aplonis cinerascens)
skworczyk kruczy (Aplonis corvina)
skworczyk stalowy (Aplonis crassa)
skworczyk brązowoskrzydły (Aplonis dichroa)
skworczyk atolowy (Aplonis feadensis)
skworczyk ogorzały (Aplonis fusca)
skworczyk duży (Aplonis grandis)
skworczyk wyspowy (Aplonis insularis)
skworczyk skromny (Aplonis mavornata)
skworczyk krótkosterny (Aplonis minor)
skworczyk molucki (Aplonis mysolensis)
skworczyk żółtooki (Aplonis mystacea)
skworczyk mikronezyjski (Aplonis opaca)
skworczyk karoliński (Aplonis pelzelni)
skworczyk górski (Aplonis santovestris)
skworczyk marmurkowy (Aplonis striata)
skworczyk polinezyjski (Aplonis tabuensis)
skworczyk wulkaniczny (Aplonis ulietensis)
skworczyk rdzawoskrzydły (Aplonis zelandica)
perukarz krótkoczuby (Basilornis celebensis)
perukarz długoczuby (Basilornis corythaix)
perukarz hełmiasty (Basilornis galeatus)
pąsobrewik (Enodes erythrophris)
szpak reunioński (Fregilupus varius)
gwarek malabarski (Gracula indica)
gwarek cejloński (Gracula ptilogenys)
błyszczak białopierśny (Grafisia torquata)
malgaszczyk (Hartlaubius auratus)
błyszczak miedzianosterny (Hylopsar cupreocauda)
błyszczak purpurowogłowy (Hylopsar purpureiceps)
błyszczak ostrosterny (Lamprotornis acuticaudus)
błyszczak białogłowy (Lamprotornis albicapillus)
błyszczak spiżowosterny (Lamprotornis chalcurus)
błyszczak szarawy (Lamprotornis fischeri)
błyszczak półobrożny (Lamprotornis hildebrandti)
błyszczak ciemny (Lamprotornis mevesii)
błyszczak ozdobny (Lamprotornis ornatus)
błyszczak kasztanowobrzuchy (Lamprotornis pulcher)
błyszczak purpurowosterny (Lamprotornis purpuroptera)
błyszczak strojny (Lamprotornis shelleyi)
błyszczak wspaniały (Lamprotornis splendidus)
błyszczak jednobarwny (Lamprotornis unicolor)
gwarek złoty (Mino anais)
gwarek białorzytny (Mino kreffti)
szpak maskareński (Necropsar rodericanus)
błyszczak białoskrzydły (Neocichla gutturalis)
błyszczak czarnobrzuchy (Notopholia corusca)
czarnotek białodzioby (Onychognathus albirostris)
czarnotek somalijski (Onychognathus blythii)
czarnotek kasztanowoskrzydły (Onychognathus fulgidus)
czarnotek białoskrzydły (Onychognathus nabouroup)
czarnotek pluszogłowy (Onychognathus salvadorii)
czarnotek cienkodzioby (Onychognathus tenuirostris)
czarnotek krótkosterny (Onychognathus walleri)
błyszczak rdzawobrzuchy (Pholia sharpii)
błyszczak żałobny (Poeoptera femoralis)
błyszczak czarny (Poeoptera kenricki)
błyszczak smukły (Poeoptera lugubris)
błyszczak górski (Poeoptera stuhlmanni)
filipińczyk gładki (Rhabdornis inornatus)
filipińczyk wąsaty (Rhabdornis mystacalis)
błyszczak himalajski (Saroglossa spilopterus)
błyszczak dwubarwny (Speculipastor bicolor)
szpak jedwabisty (Spodiopsar sericeus)
celebesiak gołolicy (Streptocitta albertinae)
celebesiak białoszyi (Streptocitta albicollis)
szpak białogłowy (Sturnia erythropygia)
szpak białolicy (Sturnornis albofrontatus)

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
	◂	●										Przylatują do nas szpaki z południa Europy oraz z zachodniej części naszego kontynentu.
			●	●	●							Trwa okres lęgowy szpaków.
							◂	●	●	▸		Odlatują od nas niektóre szpaki. Ptaki gnieżdżące na zachodzie kraju często zimują w Polsce.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

- gatunek zaobserwowany w Polsce w stanie dzikim po 1950 r.

PL - wtórnie

- gatunek introdukowany w Polsce rozmyślnie lub przypadkowo, tworzący stałe populacje.

PL - obserwacje dawne

- gatunek obserwowany ostatnio w Polsce w latach 1801-1950.

PL - hodowla

- gatunek hodowlany.

Liczebność

Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).

Bardzo liczny

- 3 000 001 - 30 000 000

Liczny

- 300 001 - 3 000 000

Średnio liczny

- 30 001 - 300 000

Nieliczny

- 3001 - 30 000

Bardzo nieliczny

- 301 - 3 000

Skrajnie nieliczny

- 1 - 300

Status

Lęgowy

- gniazduje regularnie na dyżym obszarze kraju.

Lęgowy sporadycznie

- gniazduje sporadycznie w kraju lub tylko lokalnie.

Przelotny/przylatujący

- gatunek regularnie stacjonuje w kraju podczas swoich przelotów lub przylatuje na zimowiska.

Zalatujący

- gatunek pojawiający się w Polsce nieregularnie.

Zalatujący wyjątkowo

- gatunek pojawiający się wyjątkowo w kraju (poniżej 5 obserwacji).

- gatunek ujęty w Załączniku i Dyrektywie Ptasiej (2009/147/WE z 30-11-2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa), wskazującej na gatunki podlegające wraz z siedliskami szczególnej ochronie.

Ciekawostki

Ptaki online na żywo

Ciekawostki

Jaki ptak znosi najwięcej jaj?

Ciekawostki

Ile jest ptaków na świecie?

Ciekawostki

Czy ptaki się kąpią?

Ciekawostki

Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?

Ciekawostki

Największe gniazda ptaków

Ciekawostki

Jak dokarmiać ptaki?

Ciekawostki

Najmniejsze ptaki na świecie

Ciekawostki

Największe ptaki na świecie

QUIZ

Ptaki Polski — quiz

Filmy

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/