Trąbowce

Trąbowce (Proboscidea) to rząd ssaków, obejmujący dziś tylko jedną rodzinę z zaledwie trzema gatunkami, będącymi jednocześnie największymi ssakami lądowymi na świecie. W Polsce w stanie dzikim nie mamy przedstawicieli tego rzędu. W epoce lodowcowej żyły na terenie naszego kraju mamuty. Dziś żyją na świecie tylko słonie afrykańskie i indyjskie. Dziś najbliżej spokrewnione z trąbowcami są góralki i syreny.

Rodziny

Alfabetyczny wykaz opublikowanych rodzin.

Występowanie i środowisko

Dziś słonie żyją w Afryce i Azji.

Tryb życia i zachowanie

Słonie uwielbiają błotne kąpiele i tarzanie się w pyle, co chroni je przed słońcem, owadami i utratą wody.

U obu gatunków słoni, szczególnie u samców, czasem pojawiają się nieobliczalne zachowania, zwane "szałem" (musth). Słoń może wówczas zabić swoich właścicieli.

Słonie to zwierzęta społeczne. Grupują się w rodziny, którym przewodzi samica.

Słonie wydają dźwięki o niskiej częstotliwości, niesłyszalne dla człowieka.

Morfologia i anatomia

Są one dużymi ssakami kopytnymi. Są zaopatrzone w długą trąbę. Trąba stanowi narząd dotyku, pobierania pokarmu i wody. Powstała w wyniku połączenia górnej wargi i nosa. Słonie nie potrafią w ogóle skakać. Kończyny zakończone są kopytkami. Przednie kończyny są bardziej masywne od tylnych. Słonie mają duże uszy, małe oczy. Skóra jest gruba (2 cm), naskórek pokryty brodawkami, występują rzadkie włosy. W uzębieniu występują charakterystyczne, długie, wystające na zewnątrz ciosy (nie są to kły). Mogą one osiągać długość 3,5 m i ważyć 100 kg.

Ciepłota ciała może być obniżana dzięki uszom o dużej powierzchni. Uszy są dobrze unaczynione. Zwierzę wachlując się, obniża temperaturę ciała.

Mózg dorosłego słonia waży 4,5-5 kg i jest pofałdowany. Płaty czołowe są dobrze rozwinięte.

Układ pokarmowy jest prosty. Jelito cienkie może mieć 35 m długości. Trawienie posiłku trwa dobę. Słonie są w stanie strawić zaledwie 44% zjadanego pokarmu.

Jądra słoni są schowane w jamie brzusznej w okolicy nerek. Prącie może mieć długość nawet 1 metra.

Rozmnażanie

Cykl owulacyjny trwa 12-16 tygodni, okres płodności - kilka dni. Ciąża trwa 20-22 miesięcy. Samica zwykle rodzi 1 młode. Młode ma ciężar średnio 100 kg i wysokość 1 m. Jest od razu samodzielne. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 8-13 lat. Samica może karmić młode mlekiem nawet 10 lat. Samica w ciągu całego swojego życia może mieć 7-8 młodych.

Pożywienie

Żywią się wyłącznie roślinami. 18-20 godzin w ciągu doby słoń spędza na poszukiwaniu żywności i wody. Zjada dziennie do 150 kg pożywienia i wypija do 140 l wody.

Ochrona i zagrożenia

Zarówno słoń indyjski jak i słoń afrykański są gatunkami zagrożonymi wyginięciem. Masowo słonie zabijano dla kości słoniowej.

Słonie odgrywają dużą rolę w swoim ekosystemie. Nawożą glebę, przenoszą nasiona drzew akacjowych, kopiąc doły powodują gromadzenie si w nich wody deszczowej, z której korzystają także inne gatunki, płoszenie owadów z gęstwiny, i inne.

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Słonie, szczególnie w Azji wykorzystuje się jako zwierzęta pociągowe, juczne i wierzchowe.

To największe ssaki lądowe na świecie.

Zidentyfikowano aż 352 gatunki trąbowców, z czego 350 wyginęło!

Słonie mają najdłużej trwającą ciążę pośród wszystkich żyjących ssaków.

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

• IUCN - Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
• Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz - Polskie nazewnictwo ssaków świata, 978-83-88147-15-9, Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015
• pod red. Kazimierza Kowalskiego - Mały słownik zoologiczny - ssaki, Wiedza Powszechna 1975
• Praca zbiorowa - Encyklopedia zwierząt Ssaki, ISBN 83-85-85152-05-9, Elipsa 1991
• Włodzimierz Serafiński, Ewa Wielgus-Serafińska - Ssaki zwierzęta świata, ISBN 83-01-05877-3, PWN 1988
• Alfred Brehm - Życie zwierząt. Ssaki, PWN 1963
• Praca zbiorowa - Wielka Encyklopedia Przyrody. Ssaki, ISBN 83-7079-784-9, MUZA SA 1997

© medianauka.pl, 2014-01-09, RZAD-36
Data aktualizacji artykułu: 2022-07-29