Dlaczego gwiazdy zataczają okręgi wokół Gwiazdy Polarnej?

Jeżeli wykonasz zdjęcie nieba nocnego z długim czasem naświetlania, to okaże się, że wszystkie gwiazdy wydają się krążyć wokół jednej gwiazdy — Gwiazdy Polarnej. Dlaczego tak się dzieje?

Gwiazdy oczywiście nie poruszają się wokół Gwiazdy Polarnej. Ruch ten jest pozorny. Jest on związany z obrotem Ziemi wokół własnej osi. Ponieważ obserwator (czyli my) znajduje się na powierzchni Ziemi, to i układ odniesienia znajduje się właśnie na niej. W tym układzie odniesienia to gwiazdy wydają się obracać, a nie Ziemia.

Oś obrotu, łącząca oba bieguny Ziemi, jest wycelowana w sferę niebieską. W okolicy tej osi na północy znajduje się właśnie Gwiazda Polarna (z dokładnością poniżej jednego stopnia), należąca do konstelacji Małego Wozu.

Na południowym niebie jest to ledwo widoczna gołym okiem gwiazda.

Co ciekawe Gwiazda Polarna oznacza obiekt, który znajduje się najbliżej bieguna niebieskiego i w historii rolę tę pełniły różne ciała niebieskie. Układ gwiazd na niebie podlega nieustannym zmianom. Dziś jest to najjaśniejsza gwiazda Małej Niedźwiedzicy, jednak w wyniku precesji osi ziemskiej sytuacja ciągle ulega zmianie. Ziemia zwyczajnie zachowuje się jak dziecięcy, wirujący bąk. Jej oś zatacza w przestrzeni stożek. Orientacja osi ziemskiej zmienia się co niecałe 26 tysięcy lat (jest to tak zwany rok platoński).

Ruch gwiazd zarejestrowany przez aparat nie jest idealnie kołowy. Istnieją odchylenia związane z ruchem orbitalnym naszej planety wokół Słońca, precesją osi naszego globu, a także, o czym nie każdy wie, ruchem własnym każdej z gwiazd.

Poniższa animacja ilustruje ruch pozorny gwiazd na nocnym niebie i ułatwi zrozumienie tego tematu.

Ruch wokół Gwizady Polarnej