Wrotycz zwyczajny, wrotycz pospolity

Wrotycz pospolity, wrotycz zwyczajny (Tanacetum vulgare L.) to gatunek silnie aromatycznej rośliny wieloletniej z rodziny astrowatych. To roślina charakterystyczna i trudno ją pomylić z innym gatunkiem.

Występowanie i środowisko PL

Obszar występowania tej byliny to Europa, Azja (Syberia i północno-środkowa część Azji). Wrotycz zwyczajny został zawleczony także do Ameryki Północnej. Porasta tereny ruderalne, przydroża, łąki, polany i miedze. Preferuje gleby żyzne, przepuszczalne, dość wilgotne i stanowiska dobrze nasłonecznione. W Polsce to gatunek pospolity na terenie całego kraju. Występuje od nizin po strefę regli.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie w okresie od lipca do października.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość 60-150 cm wysokości.

Łodyga jest wzniesiona, kanciasta, z czerwonymi elementami.

Liście są krótkoogonkowe lub siedzące, ciemnozielone, duże, pierzastosieczne, pierzasto-wcinane i piłkowane.

Kwiaty rurkowate w koszyczkach, bez kwiatów języczkowatych, żółte, koszyczek ma 8-12 mm średnicy. Koszyczki tworzą szczytowe i płaskie baldachy.

Owoc to niełupka z pięcioma żeberkami.

Kłącze jest rozgałęzione i pełzające.

Korzeń dość krótki.

Ochrona i zagrożenia

Gatunek nie jest zagrożony wymarciem.

Ciekawostki

Roślina ta jest znana także pod nazwami: czwar, piżmo, wrutec, wrotyczka, wrutyć.

Zbiory i zastosowanie

To roślina o właściwościach leczniczych i jednocześnie roślina trująca. Zbiera się tylko kwiaty bez szypułek i innych elementów rośliny. Zbiór na początku okresu kwitnienia.

Wrotycz pospolity zawiera między innymi tujon - substancję trującą, która powoduje zatrucia i przekrwienie narządów wewnętrznych. Z tego względu zioło to bywa stosowane tylko zewnętrznie na wszawicę oraz świerzb. Niegdyś stosowany wewnętrznie na owsiki, glisty ludzkie.

Wrotycz pospolity bywa stosowany także jako środek do zwalczania szkodników w ogrodach.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: bylina.
Stanowisko: nasłonecznione.
Środowsko: synantropijne.
Użytek: zioła, roślina lecznicza.
Strefy mrozoodporności: 4-10. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: hemikryptofit.
Częstośc występowania gatunku: pospolity na całym terenie lub prawie całym terenie.
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=18.
Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Jadalność: Gatunek trujący.

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
						●	●	●	●			Kwitnie wrotycz pospolity.

Pokrewne gatunki roślin

wrotycz maruna, złocień maruna (Tanacetum parthenium)

Zioła
Zobacz atlas ziół, roślin leczniczych i przyprawowych.

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
Beata Grabowska, Tomasz Kubala – Encyklopedia bylin t. I i II, ISBN 978-83-7506-845-0, Zysk i S-ka 2011
Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004