Zadanie — rozwiązać nierówność wykładniczą

Treść zadania:

Rozwiązać nierówność wykładniczą \(\frac{3}{1-2^x}-\frac{2}{2-2^x}\geq0\).


ksiązki Rozwiązanie zadania

Na początek określamy dziedzinę nierówności. Mamy tutaj dwa ułamki, których mianowniki muszą być różne od zera.

\(1-2^x\neq0 \ \wedge \ 2-2^x\neq0\)

\(2^x\neq 1 \ \wedge \ 2^x\neq 2\)

\(2^x\neq 2^0 \ \wedge \ 2^x\neq 2^1\)

\(x\neq 0 \ \wedge \ x\neq 1\)

Znak "\(\wedge\)" oznacza koniunkcję (iloczyn logiczny) i można go zastąpić spójnikiem "i" lub klamrą (stworzyć układ). Zatem rozwiązań szukamy w zbiorze liczb rzeczywistych za wyjątkiem liczb \(0\) i \(1\).

Aby rozwiązać tę nierówność wykładniczą wygodnie jest zastosować podstawienie:

\(\frac{3}{1-2^x}-\frac{2}{2-2^x}\geq0\)

\(2^x=t\)

\(\frac{3}{1-t}-\frac{2}{2-t}\geq0\)

Najpierw sprowadzamy ułamki do wspólnego mianownika, porządkujemy wyrazy, a następnie wykorzystujemy fakt, że znak iloczynu jest taki sam jak znak ilorazu - zastępujemy więc ułamek iloczynem licznika i mianownika.

\(\frac{3}{1-t}-\frac{2}{2-t}\geq0\)

\(\frac{3(2-t)}{(2-t)(1-t)}-\frac{2(1-t)}{(2-t)(1-t)}\geq0\)

\(\frac{6-3t-(2-2t)}{(2-t)(1-t)}\geq0\)

\(\frac{6-3t-2+2t}{-1\cdot(t-2)\cdot (-1)\cdot (t-1)}\geq0\)

\(\frac{-(t-4)}{(t-2)(t-1)}\geq0 /\cdot (-1)\)

\(\frac{t-4}{(t-2)(t-1)}\leq0\)

\((t-4)(t-2)(t-1)\leq 0\)

Oznaczmy wielomian po lewej stronie nierówności przez \(W\). Otrzymaliśmy nierówność algebraiczną. Wielomian jest już w postaci iloczynowej, jego pierwiastkami są liczby \(1, 2\) i \(4\). Sporządzamy siatkę znaków

\(x\)\((-\infty;1)\)\(1\)\((1;2)\)\(2\)\((2;4)\)\(4\)\((4;+\infty)\)
\(t-1\)-0+++++
\(t-2\)---0+++
\(t-4\)-----0+
\(W\)-0+0-0+

Jak sprawdzić znak czynnika dla danego przedziału? Wystarczy dowolną liczbę z danego przedziału podstawić za niewiadomą i obliczyć wynik. Znak wyniku wpisujemy do kratki tabeli. (np. dla pierwszej kratki znak ustalamy w następujący sposób: weźmy dowolną liczbę z przedziału od minus nieskończoności do jeden , niech to będzie \(0\) i podstawmy do czynnika wielomianu \(t\) i otrzymujemy wynik \(t-1=0-1=-1\), a więc ujemny. Znak "-" wpisujemy do odpowiedniej kratki). Jak znaleźć znak wielomianu? Wystarczy pomnożyć przez siebie w kolumnie jedności ze znakami z poszczególnych kratek. (np. dla pierwszej kolumny \((-1)\cdot(-1)\cdot(-1)=-1\), więc znak "-" wpisujemy w ostatnią kratkę pierwszej kolumny)

Ponieważ szukamy wartości wielomianu mniejszych lub równych zeru, interesują nas przedziały z tabeli, dla których wielomian \(W\) jest ujemny. Mamy więc rozwiązanie powyższej nierówności algebraicznej: \(t\in (-\infty;1)\cup (2;4)\).

My jednak rozwiązujemy nierówność wykładniczą ze względu na zmienną x. Musimy zastosować podstawienie. Wcześniej jednak zapiszmy rozwiązanie nierówności wielomianowej w innej postaci:

\(t\leq1 \ \vee \ (t\leq4 \ \wedge \ t\geq2)\)

Dlaczego tak? Gdy wrócimy do zmiennej x, łatwo nam będzie wykonywać dalsze rachunki, będziemy bowiem rozwiązywać nierówności wykładnicze.

Znak "\(\vee\)" oznacza alternatywę (sumę logiczną) i można go zastąpić spójnikiem "lub". Sumę przedziałów zastąpiliśmy sumą logiczną zdań (dodatkowo drugi przedział zastąpiliśmy iloczynem logicznym dwóch nierówności).

\(t\leq1 \ \vee \ (t\leq4 \ \wedge \ t\geq2)\)

\(t=2^x \\ 2^x\leq1 \ \vee \ (2^x\leq4 \ \wedge \ 2^x\geq2)\)

\(2^x\leq 2^0 \ \vee \ (2^x\leq 2^2 \ \wedge \ 2^x\geq 2^1)\)

\(x\leq 0 \ \vee \ (x\leq 2 \ \wedge \ x\geq 1)\)

Otrzymaliśmy powyżej trzy nierówności wykładnicze. Podstawa potęgi \(a>1\), równa \(2\), więc funkcja wykładnicza jest rosnąca i nierówności argumentów odpowiada nierówność wartości funkcji o tym samym zwrocie. (Możemy "opuścić" podstawy potęg bez zmiany zwrotu nierówności).

Zaznaczamy rozwiązanie na osi liczbowej, pamiętając o dziedzinie nierówności wykładniczej (zaznaczono na pomarańczowo).

rysunek pomocniczy

ksiązki Odpowiedź

\(x\in (-\infty;0)\cup (1;2\rangle\)

© medianauka.pl, 2009-12-27, ZAD-443

AI
Zbiór zadań maturalnych z ubiegłych lat na poziomie podstawowym i rozszerzonym oraz centrum dowodzenia dla maturzystów.
Zbiór zadań z matematyki
Zbiór zadań z matematyki wraz z pełnymi rozwiązaniami. W naszej bazie zgromadziliśmy ponad tysiąc zadań.
wykresy on-line
Narysuj wykres funkcji w programie do szkicowania wykresów i odczytaj jego własności.

Zadania podobne


Zadanie nr 1.

Rozwiązać nierówność wykładniczą \(\frac{3^{2x}}{9}\geq 1\).

Pokaż rozwiązanie zadania.

Zadanie nr 2.

Rozwiązać nierówność wykładniczą \((\frac{1}{3})^{-3x-2}\geq \frac{1}{9}\).

Pokaż rozwiązanie zadania.

Zadanie nr 3.

Rozwiązać nierówność wykładniczą \(25\cdot 5^{-x^2+5}-(\frac{1}{5})^{3x}\geq 0\).

Pokaż rozwiązanie zadania.

Zadanie nr 4.

Rozwiązać nierówność wykładniczą \(\frac{\frac{1}{3}\cdot 9^{x-2}}{27^x}\geq 1\).

Pokaż rozwiązanie zadania.




Udostępnij
©® Media Nauka 2008-2023 r.