Ziemniak, kartofel
© MARIMA – stock.adobe.com
Ziemniak, kartofel (Solanum tuberosum) to roślina uprawna z rodziny psiankowatych. To jednocześnie roślina trująca. Jadalne są tylko bulwy. Znanych jest kilka tysięcy odmian na świecie, w Polsce uprawianych jest około 100 odmian. Rozróżniamy głównie odmiany wczesne i późne. W zależności od odmiany bulwy posiadają różne kolory skórki i miąższu, smakiem, kruchością po ugotowaniu i kształtem. Roślina ta wydaje obfity plon nawet w słabych warunkach glebowych.
Występowanie i środowisko PL
W Polsce to roślina obcego pochodzenia, powszechnie uprawiana i jedna z najważniejszych roślin uprawnych. Kartofel pochodzi z Ameryki Południowej, nie występuje jednak w naturze. Prawdopodobnie jego przodkiem jest roślina o łacińskiej nazwie Solanum brevicaule. Dziś ziemniaki są uprawiane na całym świecie.
Tryb życia i zachowanie
Kwitnie w okresie od lipca do października.
Morfologia i anatomia
Osiąga wysokość 40-80(120) cm.
Liście są przerywano-nieparzysto-pierzaste.
Kwiaty mają biały lub jasnofioletowy kolor.
Kłącza z wieloma rozłogami są zakończone bulwami. Ziemniak to nic innego jak zgrubiały podziemny pęd.
Ochrona i zagrożenia
Brak danych.
Ciekawostki
W Europie ziemniaki są znane dopiero od 200 lat. Trafił tu w XVI wieku. Popularność zdobywał 300 lat. Z początku była to w Europie roślina ozdobna.
Udomowienie tej rośliny nastąpiło około 8 tysięcy lat temu.
Trująca substancja (solanina) zawarta jest w całej roślinie, także w bulwach, głównie w skórce, której nie należy spożywać. Nie należy spożywać także ziemniaków zzieleniałych.
Biologia i ekologia
- Kolor kwiatów:
- Grupa roślin: roślina zielna jednoroczna.
- Stanowisko: nasłonecznione.
- Użytek: rośliny uprawne, warzywa.
- Strefy mrozoodporności: 6-11. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
- Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: geofit.
- Kategoria przybysza: efemerofit, roślina uprawiana.
- Diploidalna liczba chromosomów: 2n=48.
- Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
- Jadalność: Gatunek jadalny.
Kalendarz przyrody
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | ● | Kwitnie ziemniak. | ||||||||
| ● | ▸ | Czas sadzenia wczesnych ziemniaków. W południowo-zachodniej części Polsski można sadzić z początkiem marca. W pozostałych rejonach na przełomie marca i kwietnia. | ||||||||||
| ● | ● | ▸ | Zbiór ziemniaków wczesnych. | |||||||||
| ◂ | ▸ | Czas sadzenia odmian późnych ziemniaków. | ||||||||||
| ◂ | ● | Zbiór ziemniaków późnych. |
Uprawa
| Czynności i właściwości | Opis |
|---|---|
| Odczyn gleby | Odczyn od średnio kwaśnego do obojętnego. pH 5.5-7.0 |
| Właściwości gleby | Podłoże piaszczysto-gliniaste, bogate w humus, głęboko spulchnione. |
| Trudność uprawy | Uprawa i pielęgnacja łatwa. |
| Zmianowanie | Stosujemy zmianę w uprawie na tym samym iejscu co 3-4 lata. |
| Czas uprawy | Jeden sezon. |
| Nawożenie | Wymaga intensywnego nawożenia. Stosujemy obornik lub kompost na jesień. Glebę zasilamy magnezem w dóch dawkach. |
| Podlewanie | Podczas suszy trzeba ziemniaki podlewać. |
| Stanowisko | Nasłonecznione. |
| Rozstawa | Ziemniaki sadzimy co 30-40 cm w rzędach co 50-75 cm na głebokość około 5 cm. |
| Terminy siewu / zbioru plonów / pielęgnacji | Zobacz w kalendarzu. |
| Rozmnażanie | Przez sadzenie bulw. |
| Choroby i szkodniki | Zaraza ziemniaczana, stonka ziemniaczana, mszyce. |
| Zbiór i przechowywanie | Zbiór jest możliwy po obumarciu nadziemnej części rośliny i gdy bulwy posiadają skórki. |
| Dodatkowe informacje | Nie znosi upałów. Ziemniaki okopujemy, choć nie jest to czynność niezbędna. Bardzo istotne jest odchwaszczanie miejsca wzrostu kartofli. Gdy pojawią się pędy roślin dookoła rośliny okopujemy glebę np. motyką. Pierwszy raz, gdy pędy mają 10 cm, drugi raz 20 cm. |
Pokrewne gatunki roślin
- bakłażan, oberżyna, psianka podłużna (Solanum melongena)
- psianka melonowa, pepino (Solanum muricatum)
- psianka czarna (Solanum nigrum)
- psianka słodkogórz (Solanum dulcamara)
- psianka koralowa (Solanum pseudocapsicum)
- psianka dzióbkowata (Solanum cornutum)
- psianka stuliszolistna (Solanum sisymbrifolium)
Przepisy kucharskie
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
- Anna i Łukasz Przybyłowiczowie – Ilustrowana Encyklopedia Roślin Polski, ISBN 978-83-7705-826-8, PWN
- Agnieszka Gawłowska – 500 owoców i warzyw, 978-83-7845-874-6, SBM 2015
- Wolfgang Kawollek – Wielka księga ogrodnika i działkowca, ISBN 978-83-245-1259-1, Publicat 2001
- Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
© medianauka.pl, 2019-10-09, GAT-14636
Data aktualizacji artykułu: 2024-09-22