Żmijowate
Żmijowate (Viperidae) to rodzina gadów, która liczy dziś około 200 gatunków. W Polsce żyje 1 gatunek z tej rodziny gadów. Wyróżniamy tu przede wszystkim dwie podrodziny: żmije właściwe z 60 gatunkami oraz grzechotnikowate ze 140 gatunkami.
Mają zwykle doskonałe ubarwienie maskujące ciała. Są ciężkie i dobrze umięśnione. Grzechotnikowate mają po bokach głowy jamkę z termoreceptorami między okiem a nozdrzem. U trzydziestu gatunków grzechotników na końcu ogona wykształciła się grzechotka.
Występowanie i środowisko
Nie występują w Australii oraz na Madagaskarze. Żmije właściwe nie występują w obu Amerykach. Niektóre żmije żyją nawet za kręgiem polarnym (np. żmija zygzakowata).
Tryb życia i zachowanie
Żmijowate czyhają nieruchomo na przypadkowo przechodzącą ofiarę. Czasem wabią zdobyć poruszaniem ogona, którego koniec przypomina owada. Gdy ukąszona ofiara ucieknie, wąż podąża jej tropem posługując się zmysłem węchu.
Zwykle prowadzą naziemny tryb życia, niektóre gatunki prowadzą nadrzewny tryb życia.
Morfologia i anatomia
Są to gady charakteryzujące się pionowymi, szparowatymi źrenicami, najlepiej ze wszystkich węży rozwinięty aparat jadowy, mają zwykle dwa zęby jadowe typu kanalikowatego, najczęściej największych rozmiarów, umieszczone na ruchomych kościach szczękowych, co umożliwia zwierzęciu podczas otwarcia pyska ustawić je niemal prostopadle do krawędzi szczęki, a w spoczynku chować je poziomo. Zęby te podlegają okresowej wymianie. Gruczoły jadowe znajdują się za oczami z tyłu głowy i są połączone z zębami kanalikami.
Rozmnażanie
Są zwykle jajożyworodne, jednak jest tu też wiele gatunków jajorodnych. Niektóre żmije właściwe walczą o samicę. Nie kąsają się wzajemnie, tylko mocują. Ciężarne samice nie jedzą, większość czasu wygrzewają się na słońcu. Po porodzie samice są tak wyczerpane, że czasem umierają, pozostałe nie są w stanie przystąpić do rozrodu w następnym roku.
Pożywienie
Żywią się małymi kręgowcami. Są to małe ssaki, ptaki, gady i płazy.
Ciekawostki
Grzechotnikowate potrafią za pomocą termoreceptorów wyczuć różnię temperatury na poziomie 0,003 °C. Dzięki temu grzechotnik może precyzyjnie zlokalizować ofiarę w całkowitych ciemnościach.
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:
- żmija zygzakowata (Vipera berus) PL
- Pseudocerastes urarachnoides
- Vipera orlovi
- Azemiops feae
- Pseudocerastes persicus
- Crotalus catalinensis
- Tropidolaemus wagleri
- Crotalus pricei
- Trimeresurus flavomaculatus
- Atropoides mexicanus
- Atropoides olmec
- Crotalus enyo
- Trimeresurus vogeli
- Crotalus oreganus
- Bothriechis lateralis
- Tropidolaemus subannulatus
- Bothriechis rowleyi
- Trimeresurus sumatranus
- Bitis atropos
- Trimeresurus hageni
- Trimeresurus gumprechti
- Montivipera wagneri
- Daboia palaestinae
- Popeia fucata
- Ovophis monticola
- Echis omanensis
- Protobothrops mangshanensis
- Crotalus polystictus
- Cerastes gasperettii
- Atheris chlorechis
- Macrovipera schweizeri
- efa piaskowa (Echis carinatus)
- gałęźnica górska (Atheris ceratophora)
- groźnica niema (Lachesis muta)
- grzechotniczek karłowaty (Sistrurus miliarius)
- grzechotniczek pospolity (Sistrurus catenatus)
- grzechotnik diamentowy (Crotalus adamanteus)
- grzechotnik górski (Crotalus molossus)
- grzechotnik meksykański (Crotalus basiliscus)
- grzechotnik pospolity (Crotalus horridus)
- grzechotnik preriowy (Crotalus viridis)
- grzechotnik rogaty (Crotalus cerastes)
- grzechotnik skalny (Crotalus lepidus)
- grzechotnik straszliwy, kaskabel (Crotalus durissus)
- grzechotnik teksaski (Crotalus atrox)
- grzechotnik tygrysi (Crotalus tigris)
- kajsaka, żararaka lancetowata (Bothrops atrox)
- mokasyn gładki (Calloselasma rhodostoma)
- mokasyn meksykański (Agkistrodon bilineatus)
- mokasyn miedziogłowiec (Agkistrodon contortrix)
- trwożnica bambusowa (Trimeresurus gramineus)
- trwożnica pospolita (Trimeresurus albolabris)
- żararaka brazylijska (Bothrops erythromelas)
- żararaka Shlegela (Bothriechis schlegeli)
- żararaka urutu (Bothrops alternatus)
- żmija Awicenny (Cerastes vipera)
- żmija gabońska (Bitis gabonica)
- żmija hiszpańska (Vipera seoanei)
- żmija iberyjska (Vipera latastei)
- żmija karłowata (Bitis peringueyi)
- żmija łąkowa (Vipera ursinii)
- żmija nosoroga (Vipera ammodytes)
- żmija rogatonosa, afrykańska żmija nosoroga (Bitis nasicornis)
- żmija sykliwa (Bitis arietans)
- żmija żebrowana (Vipera aspis)
Inne gatunki
- mokasyn błotny (Agkistrodon piscivorus)
- Agkistrodon taylori
- Atheris barbouri
- Atheris hirsuta
- Atropoides indomitus
- żmija skacząca (Atropoides nummifer)
- Atropoides occiduus
- Atropoides picadoi
- Bitis albanica
- Bitis armata
- Bitis inornata
- Bitis rhinoceros
- Bitis rubida
- Bitis schneideri
- Bothriechis aurifer
- Bothriechis marchi
- Bothrocophias myersi
- Bothrops alcatraz
- Bothrops itapetiningae
- żararakusu (Bothrops jararacussu)
- Bothrops lojanus
- Bothrops oligolepis
- Bothrops pirajai
- Cerrophidion godmani
- Cerrophidion godmani
- Cerrophidion petlalcalensis
- Cerrophidion tzotzilorum
- Crotalus angelensis
- Crotalus aquilus
- Crotalus caliginis
- Crotalus estebanensis
- Crotalus intermedius
- Crotalus lannomi
- Crotalus lorenzoensis
- Crotalus pusillus
- Crotalus ravus
- Crotalus ruber
- Crotalus simus
- Crotalus simus
- Crotalus stejnegeri
- Crotalus tancitarensis
- grzechotnik teksaski (Crotalus tortugensis)
- Crotalus transversus
- Crotalus triseriatus
- Crotalus tzabcan
- Crotalus willardi
- Cryptelytrops cardamomensis
- Cryptelytrops erythrurus
- Cryptelytrops honsonensis
- Cryptelytrops insularis
- Cryptelytrops kanburiensis
- Cryptelytrops macrops
- Cryptelytrops purpureomaculatus
- Cryptelytrops rubeus
- Daboia deserti
- Daboia mauritanica
- żmija łańcuszkowa (Daboia siamensis)
- Echis borkini
- Echis hughesi
- Echis jogeri
- Echis khosatzkii
- Echis leucogaster
- Echis pyramidum
- Elegant Pitviper
- Garthius chaseni
- Gloydius blomhoffii
- Gloydius monticola
- Gloydius saxatilis
- Gloydius shedaoensis
- Gloydius tsushimaensis
- Himalayophis tibetanus
- Mixcoatlus barbouri
- Mixcoatlus melanurus
- Montivipera albicornuta
- Montivipera bornmuelleri
- Montivipera bulgardaghica
- Montivipera latifii
- Montivipera raddei
- Montivipera xanthina
- Ovophis convictus
- Ovophis okinavensis
- Ovophis tonkinensis
- Ovophis zayuensis
- Parias malcolmi
- Parias malcolmi
- Peltopelor macrolepis
- Popeia barati
- Popeia buniana
- Popeia nebularis
- Popeia popeiorum
- Popeia sabahi
- Popeia toba
- Porthidium dunni
- Porthidium hespere
- Porthidium nasutum
- Porthidium ophryomegas
- Porthidium porrasi
- Porthidium volcanicum
- Porthidium yucatanicum
- Protobothrops cornutus
- Protobothrops elegans
- Protobothrops flavoviridis
- Protobothrops jerdonii
- Protobothrops kaulbacki
- Protobothrops maolanensis
- Protobothrops mucrosquamatus
- Protobothrops sieversorum
- Protobothrops tokarensis
- Protobothrops trungkhanhensis
- Protobothrops xiangchengensis
- Pseudocerastes fieldi
- Sinovipera sichuanensis
- Trimeresurus andalasensis
- Trimeresurus borneensis
- Trimeresurus brongersmai
- Trimeresurus brongersmai
- habu (Trimeresurus flavoviridis)
- Trimeresurus gracilis
- Trimeresurus malabaricus
- Trimeresurus mcgregori
- Trimeresurus puniceus
- Trimeresurus schultzei
- Trimeresurus strigatus
- Trimeresurus wagleri
- Trimeresurus wiroti
- Vipera anatolica
- Vipera barani
- Vipera darevskii
- Vipera dinniki
- Vipera ebneri
- Vipera eriwanensis
- Vipera graeca
- Vipera kaznakovi
- Vipera lotievi
- Vipera magnifica
- Vipera monticola
- Vipera pontica
- Vipera transcaucasiana
- Viridovipera medoensis
- Viridovipera stejnegeri
- Viridovipera truongsonensis
- Viridovipera yunnanensis
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
● | ● | ● | Okres godowy żmii nosorogiej. | |||||||||
● | ● | Żmija nosoroga rodzi młode. | ||||||||||
● | ● | ▸ | ◂ | ● | ● | Trwa sen zimowy żmii zygzakowatej | ||||||
◂ | ● | ▸ | Trwa okres godowy żmii zygzakowatej | |||||||||
◂ | ● | ● | ▸ | Rodzą się młode żmije zygzakowate. Są szybkie i jadowite. | ||||||||
◂ | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ▸ | Trwa okres aktywności życiowej żmii zygzakowatej |
Powiązane quizy
© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-147