Żubr europejski
Zdjęcie okazu z ZOO we Wrocławiu © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl
Żubr europejski (Bison bonasus) to ssak z rodziny krętorogich, blisko spokrewniony z amerykańskim bizonem, o bardzo masywnym ciele. Samce są większe i są silniej zbudowane niż samice. Tył ciała znacznie niższy od kłębu, charakterystyczne są krótka szyja, duże podgardle. Ogon ma na końcu pędzel. Na głowie występują krótkie, masywne rogi. Ich rozpiętość u samców jest większa. Ciało żubra pokryte jest gęstym futrem o kolorze rudym i szarobrunatnym. Wzdłuż brody poprzez podgardle przechodzi grzywa.
Występowanie i środowisko PL
Jego naturalnym środowiskiem są lasy pierwotne, mieszane z bagnami. Pierwotnie obszar występowania to zachodnia i środkowa część Europy oraz Kaukaz. Obecnie żyje tylko w rezerwacie w Białowieży, Pszczynie, Niepołomicach, Borkach i Bieszczadach, w Puszczy Białowieskiej i Boreckiej.
Tryb życia i zachowanie
Prowadzi dzienny tryb życia. Żubry żyją w stadach. Stare byki żyją samotnie. Żubr lubi tarzać się w błocie i kurzu, po czym ociera się o konary drzew. Stado ma swoje terytorium, na które zawsze wraca. Żubr jest aktywny za dnia i w nocy.
Morfologia i anatomia
Samce osiągają rozmiary od 235 do 290 cm długości ciała i wysokość w kłębie od 160 do 200 cm. Samiec żubra może ważyć nawet tonę, podczas gdy samica waży od 500 do 600 kg. Zwierzę to ma słaby wzrok i słuch. Bardzo dobrze rozwinięty jest węch.
Pożywienie
Zjada trawy, zioła, liście, kora, gałązki drzew. Kora jesionów to największy przysmak żubra. Nie zjada kory drzew iglastych.
Rozmnażanie
Ruja trwa od końca sierpnia do końca września. Samce staczają w tym okresie walki o samice. Długość ciąży - 265 dni. Młode cielaki rodzą się od maja do lipca. Samica rodzi jedno, rzadko dwa młode o masie 22-24 kg. Młode pokarm roślinny jedzą już po 22 dniach, ale okres laktacji trwa nawet 8 miesięcy. Młode przebywają z matką 1 lub 2 lata. Młode samice stają się dojrzałe płciowo po 24-28 miesiącach, samce po 15 miesiącach.
Ochrona i zagrożenia NT
Gatunek ten bliski zagrożenia wymarciem. Ma status NT w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. W Polsce żubry podlegają ścisłej ochronie gatunkowej. Żubr znajduje się także na Polskiej Czerwonej Liście Zwierząt z kategorią VU - narażony na wymarcie. Gatunek jest też wymieniony w załączniku III konwencji berneńskiej. Co ciekawe już w dawnych czasach zwierzę to było chronione. Pierwszy akt ochrony został wydany przez Zygmunta I Starego w 1553 roku, a Zygmunt II August karał śmiercią za zabicie żubra.
Ciekawostki
Żubr jest największym europejskim ssakiem żyjącym dziko.
Przed pierwszą wojną światową żubry żyły tylko w Puszczy Białowieskiej (wytępiono je poprzez polowania wcześniej na pozostałych obszarach) i na Kaukazie. W wyniku działań wojennych wytępiono wszystkie żubry z Puszczy Białowieskiej, na Kaukazie ostatnia sztuka padła w 1925 roku. Z okazów zachowanych w zwierzyńcach i zoo udało się odtworzyć gatunek i wprowadzić do środowiska naturalnego.
Żubr swobodnie krzyżuje się z bydłem domowym (mieszaniec nazywa się żubroniem). Krzyżuje się także z bizonem amerykańskim (bizon to drugi przedstawiciel rodzaju Bison).
Podgatunki
Wyróżniamy następujące podgatunki:
- Bison b. bonasus - żubr nizinny, (Linnaeus, 1758)
- Bison b. caucasicus - żubr kaukaski, (Turkin & Satunin, 1904)
- Bison b. hungarorum - żubr karpacki, Kretzoi, 1946
Pytania
Ile waży żubr?
Żubr może osiągnąć ciężar nawet 1 tony.
Czy żubr jest pod ochroną?
Tak. Ssak ten jest pod ochrona nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie.
Ile jest żubrów w Polsce?
Najwięcej żubrów żyje w Puszczy Białowieskiej (niecałe 500 sztuk), w Bieszczadach żyje około 300 sztuk, w Puszczy Knyszyńskiej niecałe 100 sztuk, niewiele mniej w Puszczy Boreckiej, a w okolicach Mirosławca na Pomorzu Zachodnim żyje około 40 osobników. Razem w Polsce żyje obecnie około 1000 sztuk (2017 rok). Żubry żyjące w Polsce stanowią obecnie największą populację tego ssaka na świecie.
Jak się nazywa samica żubra?
Samica żubra to krowa lub żubrzyca, samiec to byk.
Kalendarz przyrody
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ◂ | ● | Trwa okres rui u żubra | ||||||||||
| ▸ | Samica żubra rodzi zwykle 1 młode |
Pokrewne gatunki ssaków
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- pod red. Kazimierza Kowalskiego – Mały słownik zoologiczny - ssaki, Wiedza Powszechna 1975
- Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz – Polskie nazewnictwo ssaków świata, 978-83-88147-15-9, Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015
- Alfred Brehm – Życie zwierząt. Ssaki, PWN 1963
- Praca zbiorowa – Ilustrowana encyklopedia ssaków Polski - atlas, ISBN 978-83-7705-871-8, P.H.W. FENIX 0
© medianauka.pl, 2012-06-16, GAT-153
Data aktualizacji artykułu: 2022-03-13