ZOO Wrocław ratuje z sukcesem zagrożony gatunek na Jawie
Słyszeliście o kopi luwak? To gatunek kawy, wytwarzany z ziaren, które wydobywane są z odchodów małego zwierzęcia z rodziny łaszowatych. Ta fanaberia powoduje, że te małe drapieżniki zamiast 30 lat, żyją pół roku i jest ich coraz mniej. Ale ZOO Wrocław ruszyło tym pięknym i rzadkim zwierzętom na pomoc. Są pierwsze efekty. Właśnie przyszedł na świat pierwszy łaskunek jawajski, urodzony w stacji hodowlano-badawczej.
Łaskunek jawajski to gatunek endemiczny, prawie nieznany i uważany za krytycznie zagrożony wyginięciem. Dzięki wsparciu ZOO Wrocław i niemieckiego Zoologicznego Towarzystwa Ochrony Gatunków (ZGAP) w styczniu br. uruchomiono stację hodowlano-badawczą na indonezyjskiej wyspie Jawa w Prigen Conservation Breeding Ark (Prigenark). Trafiło tam 6 osobników łaskunka trójpręgiego jawajskiego (Arctogalidia trivirgata trilineata), które zostały odebrane przemytnikom. Początkowo zamieszkały w osobnych zagrodach, a próby parowania par rozpoczęto w lutym. Okazało się, że wcale nie jest to takie proste! Ze względu na ich nocny styl życia łączenie par musiało nastąpić po zmroku. W takich warunkach obserwacja była trudna, a musiała być szczególnie uważna i czujna, bo zwierzęta te okazały się bardzo agresywne w stosunku do siebie nawzajem. Była to naprawdę ciężka praca, bo obserwacje prowadzili pracownicy, którzy za dnia opiekowali się zagrożonymi gatunkami ptaków w centrum Prigenark. Ale ich poświęcenie opłaciło się, bo w czerwcu 2020 r. jedna z trzech samic urodziła jedno młode. Po miesiącu – 14 lipca, Jochen Menner i Roland Wirth, którzy kierują projektem, wysłali oficjalny komunikat o sukcesie w świat. Napisali m.in.
„Jest to pierwsza udana hodowla tego bardzo zagrożonego taksonu i, mamy nadzieję, początek długoterminowego programu ratunkowego. Chcemy podkreślić, że łaskunek trójpręgi jawajski jest jednym z wielu mało znanych taksonów zagrożonych wyginięciem, które mogą szybko i po cichu wymrzeć - pomijane przez społeczność ochroniarską, dopóki nie będzie za późno. Jednak dzięki współpracy międzynarodowej i przy stosunkowo niewielkich kwotach pieniędzy możemy coś zmienić”.
- Trudno w to uwierzyć, ale dzięki 5 tys. Euro właśnie ratujemy cały gatunek! Właśnie tak rozumiemy naszą misję – ratować skutecznie gatunki mało znane, ale równie ważne dla środowiska jak te popularne. W tym wypadku mamy do czynienia z bardzo mało znanym zwierzęciem, a dzięki naszemu wsparciu uda się poznać genetykę, ekologię, rozród i zagrożenia łaskunka jawajskiego. To z kolei pozwoli lepiej go chronić. A mogliśmy to zrobić dzięki funduszowi ochrony, który powstał dzięki biletom „ZOO NA RATUNEK”, czyli z setek złotówek, które nasi zwiedzający zdecydowali się ofiarować na ochronę przyrody. Bardzo wszystkim Wam Państwu dziękuję za to wsparcie i zachęcam do wybierania właśnie tego biletu podczas wizyt w naszym zoo. Zachęcam również do wspierania Fundacji DODO, bo naprawdę warto. Razem uratujemy wiele zwierząt – mówi Radosław Ratajszczak, prezes zarządu Zoo Wrocław.
Łaskunek trójpręgi występuje w południowo-wschodniej Azji i zgodnie z obecną systematyką wyróżnia się tylko ten jeden gatunek. Jednak jego taksonomia nadal jest przedmiotem debaty i, w oparciu o morfologię oraz genetykę, wydaje się, że można wyróżnić dwa lub nawet trzy gatunki. Należy do nich łaskunek jawajski, nad którego morfologią wciąż trwają badania i najprawdopodobniej wkrótce zostanie podniesiony do rangi gatunku. Wtedy zmieni się również jego status w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych, gdzie obecnie wszystkie łaskunki określa się jako „najmniejszej troski” czyli LC.
Łaskunek jawajski jest jednym z najmniej znanych endemitów żyjących na Jawie. Występuje rzadko i do pewnego stopnia było tak zawsze. Świadczy o tym chociażby brak publikacji na jego temat w latach 1937–2010. W 2010 r. pojawiły się niemal jednocześnie dwie publikacje, dwóch różnych autorów. To w nich badacze udowadniają, że liczebność populacji spada w środowisku naturalnym. Wskazują również, że gatunek ten, z bardzo ograniczonym i rozdrobnionym zasięgiem, prawdopodobnie kwalifikuje się do statusu nawet krytycznie zagrożonego wyginięciem.
Utrata, degradacja i fragmentacja lasów stanowi poważne zagrożenie dla tego gatunku, ale nie jedyne. Kolejnym jest nielegalny handel tymi zwierzętami jako domowymi pupilami. Wzrost takiego handlu notuje się od 2015 r. Jednak najbardziej szokującym zagrożeniem jest produkcja kawy kopi luwak – gatunku ekskluzywnego i bardzo drogiego.
Kawa nazywana jest „napojem bogów”. Kiedyś była symbolem wysokiego statusu, dzisiaj jest powszechna. Jednak producenci wciąż szukają sposobu na stworzenie produktu elitarnego, który przyniesie im krociowe zyski. Jednym z takich sposobów jest „przepuszczanie” ziaren kawy przez słonie czy łaskuny i łaskunki. W efekcie zaczęły powstawać „farmy kawy”, które stały się kolejnym zagrożeniem dla przetrwania przede wszystkim tych drugich. W środowisku naturalnym osobniki żyją około 30 lat, na farmie zaledwie pół roku!
W tym kontekście ochrona gatunku nabiera jeszcze większego znaczenia. Badania prowadzone przez Prigen Conserva_on Breeding Ark, mające na celu poznanie genetyki, ekologii, rozrodu i zagrożeń łaskunka jawajskiego, będą miały kluczowe znaczenie dla uratowania tego gatunku przed wymarciem w naturze. Swój udział ma w tym polska instytucja – ZOO Wrocław, która wraz z powołaną przez siebie Fundacją DODO, wspiera też wiele innych projektów hodowlano-badawczych w Azji i Afryce.
Źródło informacji: ZOO Wrocław, 2020-07-18, W-58
