We Wrocławiu na świat przyszedł manat!

Manaty to jedne z najrzadszych, zagrożonych wyginięciem zwierząt, których hodowlę zachowawczą prowadzą ogrody zoologiczne. Można je spotkać w zaledwie 19 ogrodach na świecie, w tym w 10 w Europie. Narodziny każdego cielaka to święto, bo to kolejny krok pozwalający zapewnić przetrwanie tego gatunku.

We Wrocławiu manaty mieszkają od października 2014 roku, kiedy to z duńskiego Odense przyjechali do Afrykarium bracia bliźniacy – Armstrong i Gumle. Po prawie dwóch latach udo się dla „chłopaków” znaleźć partnerki w odległym o 9 tys. kilometrów Singapurze. Transport Ling i Abel, we wrześniu 2017 r., był najważniejszym tego typu wydarzeniem w ciągu ostatnich 20 lat dla europejskich ogrodów zoologicznych. Ogromne wyzwanie logistyczne zakończyło się sukcesem i obie samice dotarły na miejsce bez problemów.

Do przyjścia na świat małego manata pracownicy zoo przygotowywali się już od listopada, kiedy to stwierdzono, że Ling jest w ciąży. Przygotowania polegały m.in. na konsultacjach z innymi ogrodami dotyczącymi odchowu cielaków tego gatunku, zbudowaniu specjalnego kojca oraz sprowadzeniu specjalnego mleka, na wypadek, gdyby samica nie karmiła młodego. Kiedy więc w sobotę rano, 3 marca, Ling zaczęła rodzić, wszystko było przygotowane.

Maluch przyszedł na świat o 10:41, co udało się zarejestrować. Poza narodzinami zdrowego cielaka, dodatkowym powodem do radości okazała się jego płeć, bo samic w populacji europejskiej jest mniej niż samców. Według pierwszej relacji opiekunów, samica mierzyła ok 115 cm długości przy 20 kg masy ciała. To pierwszy manat urodzony we Wrocławiu, więc opiekunowie nadali jej imię LAVIA od słowa Wratislavia.

Warto również dodać, że europejska populacja (w tym wrocławska) ma w przyszłości zasilić tę żyjącą w środowisku naturalnym, w okolicach Gwadelupy.

PIERWSZY MANAT WE WROCŁAWIU

Pierwszy manat zamieszkał we wrocławskim zoo (wówczas Zoo Breslau) w 1934 r. Ówczesny dyrektor dr H. Honigman zakupił młodą samicę manata amazońskiego, która przybyła do zoo 6 sierpnia. Wcześniej, w centralnej części Słoniarni (zwanej wtedy domem gruboskórców), wybudowano specjalny betonowy basen, który przetrwał do naszych czasów. Samica nazwana Muschi w momencie przybycia miała  118 cm długości oraz masę 23 kg. Jako jedyny manat w Europie i jeden z nielicznych na świecie stanowiła nie lada sensację zoologiczną.

MANAT KARAIBSKI (Trichechus manatus)
Podobnie jak inne Syreny (a dokładniej wg. najnowszej systematyki - Brzegowe), manat karaibski całkowicie przystosował się do życia w wodzie, nie mając tylnych kończyn. Słabe owłosienie ciała może odgrywać rolę w zmniejszaniu narastaniu glonów na ich grubej skórze. Przeciętny manat ma długość 2,7-3,5 m  i waży 200-600 kg, a samice są na ogół większe od samców. Największy osobnik w historii ważył 1 655 kg i mierzył długość 4,6 m. Kolor manata jest szary lub brązowy. Płetwy posiadają również trzy lub cztery paznokcie.

Manat karaibski (Trichechus manatus latirostris) jako podgatunek manata jest największym ze wszystkich współcześnie żyjących syren. Ponad trzydzieści lat badań prowadzonych przez uniwersytety, agencje rządowe i organizacje pozarządowe przyczyniły się do zrozumienia ekologii i zachowania manatów na Florydzie. Występują w rzekach słodkowodnych, w ujściach rzek oraz w wodach przybrzeżnych Zatoki Meksykańskiej i Oceanu Atlantyckiego. Na wolności przeżywają do 28 lat a w hodowlach rekord to 69 lat.

Manat jest zaskakująco zwinny w wodzie, potrafi np. robić salta pod wodą i pływać na plecach. Nie jest terytorialny i nie ma złożonych zachowań związanych z unikaniem drapieżników, ponieważ ewoluował w obszarach bez naturalnych drapieżników. Drapieżniki ssaków morskich, takie jak duże rekiny, rzadko (jeśli w ogóle) występują w siedliskach zamieszkałych przez ten gatunek.
Na podstawie ich zachowania sugeruje się, że manat może komunikować się przy użyciu feromonów, jak ich krewny, słoń.

Manaty są roślinożerne i żywią się ponad 60 gatunkami roślin wodnych zarówno w słodkiej jak i słonej wodzie. Spożywają także ryby i małe bezkręgowce. Zazwyczaj pasie się przez 5 lub więcej godzin dziennie, konsumując od 4% do 10% masy własnego ciała. Ponieważ manaty żywią się roślinami ścierającymi zęby są one często zużywane i wymieniane wiele razy przez całe życie. Wszystkie zęby trzonowe mają podobny kształt, ale różnią się rozmiarami. Wymiana zębów odbywa się w kierunku do przodu. Manaty nie mają siekaczy. W rzeczywistości, siekacze zostały zastąpione przez rogowate płytki dziąsłowe.

Chociaż manaty to w większości samotne stworzenia, tworzą stada w okresie rui. Samice rodzą swoje pierwsze młode w wieku od siedmiu do dziewięciu lat. Większość samców osiąga dojrzałość płciową przed ukończeniem trzech lub czterech lat. Okres ciąży wynosi od 12 do 14 miesięcy. Zwykle rodzi się jedno cielę, choć w rzadkich przypadkach odnotowano dwa. Młode rodzą się z zębami trzonowymi, co pozwala im spożywać trawę morską w ciągu pierwszych trzech tygodni życia.

Polowano na nie przez setki lat na mięso i skórę, a dalej poluje się w Ameryce Środkowej i Południowej. Nielegalne kłusownictwo, a także kolizje ze statkami, są stałym źródłem ofiar śmiertelnych na manatach. Dodatkowo, stresy środowiskowe, takie jak zimne wody, powodują szereg problemów zdrowotnych dla manatów, takich jak immunosupresja, a nawet śmierć.

38% zgonów manatów, w latach 1995-2005, było spowodowanych działaniami człowieka, takimi jak łodzie, urządzenia do kontroli wody, sprzęt rybacki i toksyczne chemikalia. Dlatego też strategie ochrony obejmujące skuteczne programy edukacji publicznej i egzekwowanie polityki publicznej jest przydatne w zarządzaniu tragediami spowodowanymi przez ludzi. Badacze zdecydowanie sugerują, że temperatura jamy ustnej manatów, częstość akcji serca i szybkość oddychania powinny być silnie monitorowane podczas wszystkich interwencji człowieka, takich jak badania terenowe, ratownictwo i niewola. Ponadto, ponieważ badania wykazały, że śmierć nie wydaje się być częstym wynikiem wychwytywania, uważa się, że wychwytywanie i opieka są niezbędne dla manatów zamieszkujących na Florydzie, Portoryko i Belize. Według The Society for Conservation Biology cztery cele ochrony manatów to ochrona przyrody, zarządzanie ochroną, edukacja i polityka.

Źródło informacji: ZOO Wrocław, 2018-03-28, W-18