Szerokostopek - nowy mieszkaniec ZOO Wrocław
Kolejny, nowy i egzotyczny, gatunek zawitał do ZOO we Wrocławiu. To owocożerny nadrzewny szczur białoogonowy czyli szerokostopek. Występuje na Madagaskarze i w zoo zamieszkał w pawilonie o tej nazwie.
Trudno uwierzyć, że w XXI w. wciąż tak mało wiemy o otaczającym nas świecie. Wciąż odkrywane są nowe gatunki zwierząt i roślin, a nawet w przypadku wielu już odkrytych nadal niemal nic o nich nie wiemy. Jednym z najmniej poznanych jest właśnie szerokostopek. Jako gatunek, został opisany już w 1875 r. przez dr Alberta Günthera, ale później jakby o nim zapomniano. Wydaje się, że dopiero postępująca degradacja przyrody Madagaskaru spowodowała zainteresowanie tym i innymi endemitami Czerwonej Wyspy, aby uchronić je przed wymarciem.
Hodowle szerokostopka białogonowego (Brachytarsomys albicauda) w ogrodach zoologicznych prowadzone są od niedawna. Zajmuje się tym tylko 6 placówek w Europie – Chester, Londyn, Manchester, Pilzno, Jihlava i Wrocław. Żyje w nich zaledwie 49 osobników. Poza chowem i hodowlą prowadzą również badania, bo o szerokostopku niewiele wiadomo - nawet tego ile lat żyją.
- żyje w grupach, w lasach deszczowych, które są masowo wycinane. W związku z tym jest gatunkiem zagrożonym, bo traci miejsce do życia. Dlatego podjęliśmy się hodowli zachowawczej i jej koordynacji w Europie. (...) To bardzo ciekawy gatunek o bardzo mało, znanej biologii. Tak, więc wszytko, czego się o nich dowiemy, będziemy się starać publikować. - mówi Radosław Ratajszczak, prezes wrocławskiego zoo.
Szerokostopek występuje w tropikalnych i subtropikalnych lasach całego wschodniego Madagaskaru, również w górach, do wysokości 1875 m n.p.m. Jest gatunkiem zależnym od środowiska, w którym żyje, zatem jego szansa na przystosowanie do zmian wprowadzanych przez człowieka są niewielkie. Prowadzi nocny, nadrzewny tryb życia. Buduje gniazda w dziuplach stojących pni drzew na wysokości około 2,5 m od ziemi, rzadziej w norach u podstawy drzew.
Ma typową dla gryzoni, krępą budowę ciała, pokryty jest brązowo-szarą sierścią. Dorosłe osobniki osiągają 50 cm długości ciała i masę do 285 g. Ma krótki pysk, nadający mu osobliwy wygląd.
Ma mocne, ostre, zakrzywione pazury, które pomagają mu poruszać się po drzewach. Ponadto inną cechą przystosowawczą szerokostopka jest wydłużony piąty palec na tylnych łapach - dla lepszej przyczepności oraz niezwykle długi i elastyczny ogon dla utrzymywania równowagi.
Niewiele zachowań tego gatunku zostało udokumentowane. Wiadomo, że kiedy są niepokojone, pojawiają się przy wejściu do dziupli i „fukają”, aby odstraszyć natręta. Jednak nie wiadomo dlaczego. Może to mieć związek z obroną terytorium lub młodych.
Praktycznie nic nie wiadomo o rozmnażaniu tego gatunku. Dotychczasowe obserwacje sugerują, że jest on monogamiczny i że w miocie pojawia się zwykle 6 młodych. Niewiele też wiadomo na temat opieki rodzicielskiej. Tu obserwacje sugerują, że samiec pozostaje w pobliżu gniazda po narodzinach potomstwa by go bronić, podczas gdy samica opiekuje się młodymi.
Szerokostopki są owocożerne, chociaż ich cechy fizjologiczne sugerują dietę liściastą. Chętnie sięgają też po nasiona, ziarna i orzechy.
Uważany jest przede wszystkim za ogrodnika lasu i strażnika jego bioróżnorodności. Rola ta jest niezwykle ważna dla poprawnego funkcjonowania ekosystemu, bo pozwala przetrwać także innym gatunkom.
Niestety, wylesianie Madagaskaru zagraża i temu gatunkowi. Zasięgi występowanie kurczą się, a zwierzęta znikają z kolejnych obszarów dotychczasowego występowania. Szansą są tereny chronione, ale to tylko niewielkie skrawki pierwotnych siedlisk. Dodatkowym zagrożeniem są polowania, bo jego mięso uważane jest za równie smaczne jak lemurów. Zdarzają się też lokalne wymierania całych populacji na skutek chorób przywleczonych przez domowe gryzonie. Stąd konieczność rozpoczęcia hodowli w ogrodach zoologicznych.
- Szczury, czy generalnie gryzonie, nie kojarzą nam się dobrze. W bajkach nadaje im się negatywne cechy. Tymczasem nie są ani dobre ani złe, są po prostu potrzebne. Chcemy przekonywać ludzi, że każdy gatunek zwierząt ma swoją rolę do spełnienia, aby nasza planeta mogła funkcjonować. To zwykle te małe, niepozorne i często brzydkie zwierzęta są podstawą funkcjonowania ekosystemów. Rozsiewają nasiona, użyźniają glebę, sprzątają resztki i są pokarmem dla innych gatunków. Poznajmy je i doceńmy, bo potrzebują ochrony tak samo jak tygrys, słoń czy żyrafa. - dodaje Radosław Ratajszczak.
Sześć osobników szerokostopka trafiło do Wrocławia z Chester we wrześniu br. Po aklimatyzacji zamieszkały w Madagaskarze, w nocnej części. Będzie je można zobaczyć po ponownym otwarciu pawilonu. Odwiedzają zoo i kupując bilet NA RATUNEK każdy zwiedzający przyczynia się do ochrony zwierząt w naturze. Każda taka dobrowolna złotówka z tego biletu trafia do sprawdzonych organizacji ochroniarskich, które działają w miejscu występowania zagrożonych gatunków. Pieniądze te idą na utrzymanie rezerwatów i sanktuariów oraz centra leczenia i rehabilitacji zwierząt, które później wracają do natury.
Źródło informacji: ZOO Wrocław, 2020-10-31, W-63
